Το παρακάτω δημοσίευσα (σαν Γ.Τσιρίδης και Πρώτη Κίνηση) στο μπλογκ της Πρώτης Κίνησης. Το αναδημοσιεύω εδώ γιατί αφορά μεταξύ άλλων και στην Ανάπλαση σαφώς.
Το κείμενο λέει:
.
"Είναι γνωστά τα σχέδια που υπάρχουν για την επιβολή μιας διοικητικής μεταρρύθμισης μέσα στο 2010 και η μανία του υπουργού Εσωτερικών κ.ΡΑΓΚΟΥΣΗ να περάσει οπωσδήποτε αυτή την μεταρρύθμιση (Καποδίστριας 2) πάση θυσία. Κανει και κομματικές συσκέψεις προετοιμάζοντας το έδαφος ώστε το ΠαΣοΚ τουλάχιστον να μην αντιδράσει. Νομίζω όμως ότι κάνει λάθος.
.
Το ΠαΣοΚ έχει ένα μεγάλο απόθεμα πολιτικό που προέρχεται από τη μεγάλη νίκη στις εκλογές και την απαξίωση της Νέας Δημοκρατίας. Μπορεί να επιβάλει όποιο μέτρο θέλει. Κάνοντας όμως κάτι τέτοιο εξαντλεί και το πολιτικό απόθεμα. Και το ερώτημα είναι σε ποια μέτρα νομίζει το ΠαΣοΚ πως πρέπει να ξοδευτεί αυτό το απόθεμα; Σε μέτρα οικονομικής πολιτικής και καταπολέμησης της διαφθοράς ή σε μέτρα όπως ο Καποδίστριας (στο Λεκανοπέδιο και τη Θεσσαλονίκη) όπου θα προκληθεί μεγάλη φθορά;
.
Αν το διακύβευμα άξιζε θα έλεγα ας προχωρήσει και να μη μετρήσει πολιτική φθορά και αντιδράσεις. Όμως είναι βέβαιο ότι αξίζει; Η δημιουργία των μεγάλων δήμων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ποια σοβαρή εξοικονόμηση πόρων θα επιφέρει; Ναι, θα δυσκολέψει το ρουσφέτι και κάποιοι μισθοί διοίκησης θα εξαλειφθούν, όμως το ουσιαστικό μειονέκτημα για τον Πολίτη και κέρδος γις την εξουσία θα είναι ότι πλέον όλα θα κανονίζονται από τα κομματικά επιτελεία καθώς το σύστημα δεν θα επιτρέπει ανταρσίες και ανεξάρτητες υποψηφιότητες και πολιτικές.
.
Η Νέα Δημοκρατία θα αντιδράσει. Ας έχει πει "ναι" στον Καποδίστρια. Τώρα θα συνδέσει τη μεταρρύθμιση με το εκλογικό σύστημα στο οποίο έχει ήδη πει "όχι" και θα αρνηθεί και τον Καποδίστρια. Το ΚΚΕ έχει ήδη τοποθετηθεί κεντρικά αρνητικά και ο ΣΥΝ θα αντιδράσει ούτως ή άλλως ό,τι κι αν έκανε το ΠαΣοΚ. Άρα .... θα είναι όλοι απέναντι και σύμμαχοι με ένα σωρό δημάρχους, συμβούλους και μέλη του ΠαΣοΚ που θα φωνάζουν όλοι μαζί έξω από το Υπουργείο ξοδεύοντας άσκοπα και χωρίς λόγο το πολιτικό απόθεμα υπροχής της Κυβέρνησης.
Θα το καταλάβουν έγκαιρα στην κυβέρνηση; Γιατί αν ξεκινήσουν δύσκολα θα κάνουν πίσω. Τελευταία ευκαιρία για "καμπανάκι" το συνέδριο της ΚΕΔΚΕ. Ας δουν αντιδράσεις και ας μετρήσουν καλύτερα τα πράγματα.
.
Για τη Δραπετσώνα η μεταρρύθμιση προβλέπει ότι η Δραπετσώνα θα ενταχθεί σε ένα Δήμο μαζί με τον Πειραιά και τον Ρέντη ή μαζί με το Κερατσίνι και το Πέραμα. Όπως κι αν έχει το πράγμα η αυτονομία της πόλης θα καταργηθεί 60 χρόνια μετά την κατάκτησή της με αγώνες,
.
Ο Δήμος θα πρέπει σύσσωμος να αντιδράσει. Και το δημοτικό συμβούλιο θα πρέπει να μπει μπροστά σε αυτή την προσπάθεια, με τη Διοίκηση μάλιστα του Δήμου επικεφαλής. Ο,τιδήποτε άλλο θα είναι προδοσία."
.
Αν ο Δήμος ενωθεί με Πειραιά ή Κερατσίνι, θα μοιάζει πιο εύκολο να κινηθεί το θέμα της Ανάπλασης από ένα μεγαλύτερο δήμο. Δεν το πιστεύω. Έχω δει εξ άλλου πόσο αδιάφορα έχουν δει αυτό το τεράστιο ζήτημα οι δυο γειτονικοί "μεγάλοι" δήμοι. Μόνο η Δραπετσώνα λειτούργησε πάντα σαν "επισπεύδων" για το θέμα.
Σε περίπτωση συγχώνευσης μόνο η συμμετοχή κάποιων Δραπετσωνιτών (που έχουν φετίχ με το θέμα) θα μπορούσε να το φέρει στην επιφάνεια.
Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2009
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ
Από τη διπλωματική εργασία στο Πα.Πει. για τη διερεύνηση δυνατοτήτων δημιουργίας ναυτιλιακού κέντρου στον Πειραιά, δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα που περιγράφει το Ιστορικό του Χώρου της Ανάπλασης και δίνει το στίγμα του σήμερα. Θα ακολουθήσουν και άλλες δημοσιεύσεις.
.
Το ιστορικό του χώρου
.
Στον χώρο που βρίσκεται δυτικά του Πειραιά, στην παραλιακή ζώνη από την ακτή Βασιλειάδη (κάβος Κράκαρη) μέχρι εκεί που βρίσκεται σήμερα η ΕΥΔΑΠ, αναπτύχθηκε σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα η κυρίως βιομηχανική ζώνη του Πειραιά (και αργότερα Κερατσινίου και Δραπετσώνας). Εκεί δημιουργήθηκαν από το 1909 και 1910 αντίστοιχα τα εργοστάσια Λιπασμάτων (ΑΕΕΧΠ-Λ) και Τσιμέντων (ΑΓΕΤ Ηρακλής) καθώς και βυρσοδεψία (ταμπάκικο), Γυψάδικο (Περιστερά), σαπωνοποιείο, εταιρείες πετρελαιοειδών κλπ. Τα εργοστάσια αυτά σταδιακά έκλειναν λόγω των αντιδράσεων των περιοίκων για τη Μόλυνση και τη Ρύπανση που προκαλούσαν αλλά και της γενικότερης ανάγκης της ευρύτερης Αθήνας να απαλλαγεί από ρυπογόνα εργοστάσια και το φωτοχημικό νέφος που αυτά κατά βάση δημιουργούσαν στην ατμόσφαιρα.
Το Προεδρικό Διάταγμα 84 του 1984 όριζε ότι δεν επιτρέπονται επεκτάσεις βιομηχανιών (και βιοτεχνιών) στην Αττική ούτε εκσυγχρονισμοί των εγκαταστάσεών τους. Αυτό οδήγησε στο κλείσιμο σταδιακά όλων των εργοστασίων της περιοχής.
Το 1982 η ΑΓΕΤ μετεγκαταστάθηκε στο Μυλάκι Ευβοίας ενώ το 1986 σταμάτησε να λειτουργεί και η τελευταία παραγωγική μονάδα (το κλίνκερ) του Τσιμεντάδικου. Μόνη δραστηριότητα του εναπομείναντος χώρου των 120 στρεμμάτων είναι πλέον η διαμετακόμιση εμπορευμάτων της ΑΓΕΤ (που έχει ήδη αγοραστεί από την Λαφάρτζ) σε τμήμα των εγκαταστάσεων και στις (ιδιόκτητες ως χρήση) λιμενικές της εγκαταστάσεις.
Το 1990-91 έκλεισε το Γυψάδικο και ο χώρος του απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο (ΥΠΕΧΩΔΕ) υπέρ του Δήμου Δραπετσώνας
Το 1999 έκλεισε και το εργοστάσιο Λιπασμάτων αφού είχε υποστεί σταδιακές μειώσεις της δραστηριότητάς του. Ταμπάκικο, Σαπωνοποιείο και άλλες μικρότερες βιοτεχνίες είχαν ήδη κλείσει προ πολλού.
Με την αυγή του 21ου αιώνα όλες οι βιομηχανίες της περιοχής ήταν παρελθόν με εξαίρεση την ΜΟΜΠΙΛ που διατηρούσε τις αποθήκες λιπαντικών και μια
.
Η αρχική ιδέα
.
Με την Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ (με υπουργό τον αείμνηστο κ. Τρίτση) είχε προταθεί το 1984 η συγκεκριμένη περιοχή για Βιοτεχνικό Πάρκο. Από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης παράλληλα γίνονταν αγώνες για μετεγκατάσταση των εργοστασίων και αλλαγή των χρήσεων γης. Η πρώτη φορά που προτάθηκε ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάπλασης ήταν το 1991-92 όταν κατά παραγγελία των Δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου η ΑΝΔΗΠ (Αναπτυξιακή Δήμων Πειραιά) Α.Ε. κατάρτισε μια Μελέτη Οικονομικής Ανασυγκρότησης της περιοχής.
Η Μελέτη της ΑΝΔΗΠ πρότεινε την δημιουργία «Εμποροναυτιλιακού κέντρου» και μεταξύ άλλων διερεύνησε την δυνατότητα προσέλκυσης στον χώρο των ναυτιλιακών εταιρειών, του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, δημιουργίας αποθηκευτικών χώρων κλπ. Ήταν η πρώτη φορά που ο όρος «Ναυτιλιακό Κέντρο» (έστω και σαν εμποροναυτιλιακό) χρησιμοποιήθηκε για τον συγκεκριμένο χώρο.
Η ιδέα είχε καλλιεργηθεί την περίοδο 1984-89 κυρίως από τον τοπικό τύπο με απανωτά δημοσιεύματα και είχε γίνει τμήμα του προεκλογικού προγράμματος του συνδυασμού που εκλέχτηκε στην δημαρχία της Δραπετσώνας το 1990. Η ιδέα των Δήμων, που κατέγραφε η μελέτη της ΑΝΔΗΠ, έγινε ασμένως αποδεκτή από τα αρμόδια Υπουργεία της εποχής και Εθνική Τράπεζα που από το 1992 ήταν πλέον ιδιοκτήτρια των 256 στρεμμάτων του χώρου της ΑΕΕΧΠ-Λιπασμάτων.
.
Περίοδος 1992-95
.
Το 1993 μετασχηματίστηκε μια θυγατρική εταιρεία της Εθνικής Τράπεζας(7), η Πρότυπος ΚΤΑΕ (Κτηματική και Τουριστική ΑΕ) με αλλαγή του Καταστατικού της έτσι ώστε να έχει σκοπούς την προσωρινή λειτουργία του εργοστασίου Λιπασμάτων και παράλληλα την ανάπλαση της περιοχής με αλλαγή χρήσεων γης.
Διακηρυγμένος και καταστατικός στόχος ήταν η δημιουργία Εμποροναυτιλιακού Κέντρου και μάλιστα οι δύο πρώτοι πρόεδροι της Πρότυπος ΚΤΑΕ ήταν εφοπλιστές, ο κ. Α. Καραγεώργης αρχικά και ο κ. Γ. Λαναράς στη συνέχεια. Στο ΔΣ της εταιρείας συμμετείχαν οι Δήμαρχοι της περιοχής, οι Πρόεδροι Εμπορικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων, ο Πρόεδρος του ΟΛΠ κλπ. και όλοι αυτοί είχαν στόχο τη δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στην περιοχή και την ομαλή λήξη της λειτουργίας του εργοστασίου με σταδιακή αναχώρηση των εργαζομένων σε αυτό. Ο στόχος όμως της Πρότυπος ΚΤΑΕ δεν επιτεύχθηκε. Στο τέλος του 1995 η ΠΚΤΑΕ διαχωρίστηκε σε δύο εταιρείες, μία την «ΛΙ.ΔΡΑ (Λιπάσματα Δραπετσώνας)» που ανέλαβε την λειτουργία του εργοστασίου και μία την «Πρότυπος ΚΤΑΕ» με νέο Καταστατικό από το οποίο εξέλειπε κάθε δυνατότητα ελέγχου του εργοστασίου και συνεπώς και κάθε δυνατότητας επιβολής νέων χρήσεων στον χώρο. Μια πολύ σοβαρή αιτία αυτής της αποτυχίας ήταν η ίδια η οργάνωση της Εταιρείας που στο οργανόγραμμά της προείχαν τα στοιχεία που αφορούσαν στο εργοστάσιο και έπονταν εκείνα που αφορούσαν στην Ανάπλαση. Ωστόσο, μια επίσης πολύ σοβαρή αιτία για την αποτυχία ήταν και η έλλειψη της ευκρίνειας του στόχου. Τα πρακτικά των Δ.Σ. των δύο εταιρειών (Δήμος Δραπετσώνας 1996, Ιστορικό Αρχείο) δείχνουν αυτή την πορεία. Το γεγονός ότι το «εμποροναυτιλιακό κέντρο» ήταν ένας στόχος ελάχιστα προσδιορισμένος και αρκετά ασαφής συνετέλεσε ώστε να μην προκληθεί το ανάλογο ενδιαφέρον στους εφοπλιστικούς και ναυτιλιακούς γενικά κύκλους του City του Λονδίνου από όπου μπορούσε να προέλθει κεφάλαιο που θα μπορούσε να προωθήσει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Από την έντονη δραστηριότητα γύρω από το ζήτημα της δημιουργίας εμποροναυτιλιακού κέντρου τη δεκαετία του 1990 κυρίως αλλά και του 2000 στη συνέχεια έμειναν κάποιες σημαντικές αποφάσεις που δημιουργούν σήμερα ένα θετικό (προκειμένου για αλλαγές) θεσμικό περιβάλλον.
.
1997: Αποφάσεις του ΟΡΣΑ
.
Με εισήγηση της Εκτελεστικής του Επιτροπής, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας (ΟΡΣΑ) έλαβε το 1997 δύο σημαντικές αποφάσεις.
Η πρώτη είναι η Απόφαση της 5ης συνεδρίασης ΕΕ της 9-4-1997 του ΟΡΣΑ με την οποία τροποποιείται το πολεοδομικό σχέδιο της περιοχής της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου έτσι ώστε στον χώρο της Ανάπλασης να θεσμοθετείται Πολεοδομικό Κέντρο (νέες χρήσεις) και να καθορίζεται συντελεστής δόμησης 0.8 bruto και 0.4 neto με 50% εισφορά σε γη για τις νέες ιδιοκτησίες που θα ενταχθούν στο νέο ΓΠΣ (γενικό πολεοδομικό σχέδιο). Η δεύτερη είναι η Απόφαση της 1-10-2007 της ΕΕ του ΟΡΣΑ με την οποία η περιοχή (συνολικού εμβαδού 620 στρεμμάτων) χαρακτηρίζεται ΖΕΠ (ζώνη ενεργού πολεοδομίας) ώστε να διευκολυνθεί η ανάπλασή της.
Με τις αποφάσεις αυτές καθορίστηκε η τέως βιομηχανική ζώνη σαν χώρος προς ανάπλαση, συμβατός με ναυτιλιακό κέντρο (χωρίς να είναι το ναυτιλιακό κέντρο η μόνη ή έστω η κύρια επιλογή) και δρομολογήθηκε η Τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου που ήταν αναγκαίος όρος για να πραγματοποιηθούν αλλαγές χρήσεων γης και αντί της βιομηχανίας να μετατραπεί σε χώρο υπηρεσιών και πρασίνου, πολιτισμού και αναψυχής,
1999: κλείσιμο εργοστασίου και μελέτες ανάπλασης
Το καλοκαίρι του 1999 το εργοστάσιο Λιπασμάτων έκλεισε και απολύθηκαν οι τελευταίοι 400 εργαζόμενοι. Ήδη από το 1998 η ΛΙ.ΔΡΑ. είχε κλείσει και τη διαχείριση του εργοστασίου την τελευταία χρονιά είχε η ΣΥΝΕΛ.
Με το κλείσιμο του εργοστασίου των Λιπασμάτων που ήταν ή κύρια βιομηχανική εκμετάλλευση στην περιοχή και απασχολούσε σημαντικό ακόμα αριθμό εργαζομένων, ουσιαστικά τελείωσε και η βιομηχανία στην περιοχή. Το 2003, αφού προηγουμένως χαρακτηρίστηκαν ορισμένες εγκαταστάσεις του εργοστασίου ως διατηρητέες από το ΚΑΣ (κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο), το σύνολο σχεδόν των κτηρίων, αποθηκών, εργαστηρίων κλπ. κατεδαφίστηκαν. Με εξαίρεση ένα σύνολο 24 στρεμμάτων που καταλάμβαναν τα διατηρητέα, τα υπόλοιπα 230 στρέμματα του τέως εργοστασίου της ΑΕΕΧΠ&Λ έγιναν καθαρό οικόπεδο.
Το 2001-2003 ο Οργανισμός της Αθήνας συμμετέχοντας σε ένα διευρωπαϊκό πρόγραμμα αναπλάσεων παράκτιων περιοχών με τη γενική ονομασία «Τέρρα Ποσιδώνεια», κατάρτισε μια μελέτη για τη «Λιμενοβιομηχανική Ζώνη Κερατσινίου-Δραπετσώνας» επιδιώκοντας μέσω αυτής να προχωρήσει την τροποποίηση του ΓΠΣ κάνοντας σημαντικές αλλαγές στις αποφάσεις του 1997. Αυτή η επιδίωξη απέτυχε γιατί δεν βρήκε ανταπόκριση από τους Δήμους.
Το ίδιο διάστημα, η Lafarge (διάδοχος της ΑΓΕΤ στην Τσιμεντοβιομηχανία) παρουσίασε μια δική της μελέτη-πρόταση για ανάπλαση του δικού της οικοπέδου με δημιουργία ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου στη θέση του μη λειτουργούντος πλέον εργοστασίου τσιμέντων. Ταυτόχρονα, η Εθνική Τράπεζα, ως ιδιοκτήτης του χώρου των 256 στρεμμάτων των Λιπασμάτων που γειτονεύει με το Κεντρικό Λιμάνι του Πειραιά και είναι κατάλληλος για την ανάπτυξη του ναυτιλιακού κέντρου, έφτιαξε μια Μελέτη Ανάπλασης για την περιοχή του εργοστασίου της μέσα την οποία είχε συμπεριλάβει τις σκέψεις και επιθυμίες του ΟΛΠ και με την οποία προέβλεπε δημιουργία γραφείων, κατοικιών, ψυχαγωγικών και πολιτιστικών κέντρων, εμπορικών καταστημάτων κλπ.. Η Μελέτη αυτή, που παρουσιάστηκε το 2004, προέβλεπε συντελεστή δόμησης 0.6 με ελεύθερους χώρους στο 50% της έκτασης, κατοικίες και κτήρια γραφείων καθώς και ξενοδοχείο, δηλαδή χρήσεις που μπορούσαν να συμπεριλάβουν χώρους αναγκαίους για τη δημιουργία ενός ναυτιλιακού κέντρου.
Πέρα από τις Μελέτες του ΟΡΣΑ και των ιδιοκτητών ο Δήμος Δραπετσώνας έφτιαξε τη δική του πολεοδομική μελέτη για τροποποίηση του ΓΠΣ. Η Μελέτη τελείωσε το 2006 και προέβλεπε χώρους γραφείων, εμπορικών καταστημάτων, κατοικιών, ξενοδοχείου, πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και εκτεταμένου πρασίνου. Αφού επήλθαν μερικές τροποποιήσεις, ο Δήμος αποφάσισε να παρουσιάσει τη Μελέτη του το καλοκαίρι του 2008. Ωστόσο, όπως θα δούμε στην επομένη παράγραφο που εξηγεί περισσότερο τα γεγονότα των δύο-τριών τελευταίων ετών, ούτε αυτό έγινε κατορθωτό ενώ ολόκληρη σχεδόν η δουλειά που είχε προηγηθεί βρέθηκε εκτός επικαιρότητας.
Για κάποιες λεπτομέρειες των παραπάνω μελετών που σχετίζονται με το ενδεχόμενο δημιουργίας ναυτιλιακού κέντρου στην περιοχή και τις δυνατότητες που προκύπτουν από τις επί μέρους ρυθμίσεις θα υπάρξει εκτενέστερη αναφορά παρακάτω.
.
Νέα δεδομένα από το 2007
.
Τα προηγούμενα χρόνια λοιπόν, επικράτησε η τάση για τη δημιουργία ενός Ναυτιλιακού Κέντρου κάπου στον Πειραιά και ειδικότερα στη προαναφερθείσα περιοχή. Παρ’ όλο που η σκέψη αυτή δεν στηριζόταν σε μια επισταμένη μελέτη των δυνατοτήτων του χώρου και της αναγκαιότητας ενός τέτοιου κέντρου για τη Ναυτιλία και τον Πειραιά, ωστόσο η ιδέα αποκτούσε συνεχώς περισσότερους οπαδούς. Παράλληλα είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί και οι σχετικές προμελέτες του Δήμου και των Ιδιοκτητών, επομένως ήταν επί θύραις πλέον η οριστική ρύθμιση των πολεοδομικών ζητημάτων και αρχών (συντελεστής δόμησης, χρήσεις) που θα επέτρεπε την διερεύνηση της αναγκαιότητας.
Οι πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, ωστόσο, καθώς και η οικολογική καταστροφή στην Αττική με τις πυρκαγιές του Υμηττού της Πάρνηθας άλλαξαν τα δεδομένα στην περιοχή. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιτροπές πολιτών έθεσαν το θέμα της δημιουργίας ενιαίου πάρκου στην περιοχή χωρίς ίχνος τσιμέντου ενώ ανάλογες θέσεις εκφράστηκαν από πολιτικά κόμματα που μέχρι τότε συμφωνούσαν στην οικονομική ανασυγκρότηση της περιοχής αλλά και από τη Νομαρχία, εν μέρει τον Δήμο, τις δημοτικές παρατάξεις κλπ..
Η κυβέρνηση έδειχνε επίσης έντονη υποχωρητικότητα. Το σχέδιο του Δήμου κρίθηκε ανεφάρμοστο στις νέες πολιτικές συνθήκες καθώς όλα σχεδόν τα κόμματα αποδοκίμασαν την «τσιμεντοποίηση». Παράλληλα η οικονομική κρίση του 2008 έδωσε τελειωτικό κτύπημα στις προσπάθειες ανάπλασης των τελευταίων ετών. Ως αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στάσης ήρθε η ουσιαστική εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας να εφαρμοστούν οι μελέτες που είχαν συνταχθεί και να παγώσει κάθε δραστηριότητα γύρω από το θέμα της ανάπλασης της τέως βιομηχανικής ζώνης του Πειραιά
Με την πιθανότητα εξόδου από την οικονομική κρίση και την διακηρυγμένη πρόθεση της νέας διακυβέρνησης να προχωρήσει σε «πράσινη» ανάπτυξη και να ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για το θαλάσσιο μέτωπο, οι πιθανότητες να κινηθεί και πάλι ο τομέας της Ανάπλασης έχουν αυξηθεί. Παράλληλα μια νέα πρόταση που θα συνδυάζει την όποια ανάπτυξη (και εν προκειμένω το ναυτιλιακό κέντρο) με εκτεταμένο και υψηλό πράσινο, όπως η πρόταση για ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο, έχει καταστεί αναγκαία για να δώσει διέξοδο.
Σήμερα υπάρχει μια στάσιμη κατάσταση γύρω από το ζήτημα της ανάπλασης λόγω και των πολιτικών συγκυριών. Το «πολιτικό κόστος», δηλαδή η κοινή γνώμη όπως διαμορφώνεται συγκυριακά, έχει καθορίσει τη στάση των κυβερνήσεων. Έτσι, η Πολιτεία έχει κρατήσει μια στάση που την χαρακτηρίζει η αναβλητικότητα, η μη λήψη αποφάσεων που θα καθόριζαν το μέλλον της περιοχής και, τελευταία, μια στάση που υποτιμά τις αναπτυξιακές προοπτικές και επικεντρώνεται στην περιβαλλοντική διάσταση της ανάπλασης.
Χωρίς να μάχεται τις αναπτυξιακές προοπτικές, το Κράτος, δια των κυβερνήσεων και των αρμοδίων υπουργών και των οργανισμών του τα τελευταία χρόνια, δεν κατόρθωσε να επιβάλλει τις βασικές πολεοδομικές αρχές με βάση τις οποίες θα μπορούσε να προχωρήσει η Ανάπλαση είτε με αναπτυξιακό είτε με περιβαλλοντικό κυρίως περιεχόμενο.
Ο Δήμος Δραπετσώνας προτίμησε τα δύο τελευταία χρόνια να σιγήσει μη παρουσιάζοντας και μη υποστηρίζοντας πλέον τη Μελέτη που είχε συντάξει καθώς αυτή προέβλεπε περίπου 120.000 τετραγωνικά μέτρα κτισμένα και χώρους πρασίνου διασπαρμένους μέσα στα οικοδομικά τετράγωνα που επρόκειτο να δομηθούν. Σε μια τέτοια έκταση δομημένου χώρου αντέδρασαν ισχυρά οι κινήσεις πολιτών (Παμπειραϊκή Επιτροπή, Επιτροπή για Ενιαίο Πάρκο κλπ.) και το σχέδιο δεν τέθηκε προς δημόσια συζήτηση.
Έχει συνεπώς καταστεί αναγκαίο ένα νέο σχέδιο που να προβλέπει πολύ περιορισμένη κάλυψη του οριζόντιου χώρου με το σύνολο των κτισμάτων να προβλέπονται να «χωρέσουν» στον χώρο αυτό και με πρόβλεψη για εκτεταμένο πράσινο (και αθλητικούς χώρους) σε ενιαίο πάρκο υψηλού πρασίνου. Η λύση αυτή προωθείται από την παρούσα εργασία, θα αναλυθεί στη συνέχεια, και φιλοδοξεί να δώσει λύση σε ένα διαφαινόμενο πολιτικό και επιχειρηματικό αδιέξοδο.
Σε αδρές γραμμές η προτεινόμενη λύση προωθεί την ιδέα ότι η ανάπλαση της τέως βιομηχανικής ζώνης θα έπρεπε να έχει επιχειρηματικό στόχο το ναυτιλιακό κέντρο που είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή κτηματική επιχείρηση real estate. Τα κτήρια επομένως δεν χρειάζεται να είναι κατοικίες και δράσεις εκτεταμένες στον χώρο αλλά μπορούν να συγκεντρωθούν σε μια μικρή σχετικά με τον χώρο έκταση, στο 10% περίπου του όλου εμβαδού. Η κτισμένη οριζόντια ιδιοκτησία μπορεί έτσι να φτάσει τον συντελεστή δόμησης στο 0.4 που προβλέπει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και να επιτρέψει έτσι στο δημόσιο να πάρει το υπόλοιπο 90% του χώρου ως εισφορά σε γη χωρίς καταβολή χρημάτων στους ιδιοκτήτες γης. Αποφεύγοντας την απαλλοτρίωση, το σχέδιο για ενιαίο πάρκο μητροπολιτικό, έκτασης περί τα 400-450 στρεμμάτων γίνεται εφικτό ενώ μπορεί να χωροθετηθεί ένα ναυτιλιακό κέντρο που δεν θα αποτελείται μόνο από γραφεία αλλά θα έχει χαρακτήρα οδηγού των ναυτιλιακών εξελίξεων και πολλαπλασιαστή των προστιθέμενων αξιών.
.
.
Το ιστορικό του χώρου
.
Στον χώρο που βρίσκεται δυτικά του Πειραιά, στην παραλιακή ζώνη από την ακτή Βασιλειάδη (κάβος Κράκαρη) μέχρι εκεί που βρίσκεται σήμερα η ΕΥΔΑΠ, αναπτύχθηκε σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα η κυρίως βιομηχανική ζώνη του Πειραιά (και αργότερα Κερατσινίου και Δραπετσώνας). Εκεί δημιουργήθηκαν από το 1909 και 1910 αντίστοιχα τα εργοστάσια Λιπασμάτων (ΑΕΕΧΠ-Λ) και Τσιμέντων (ΑΓΕΤ Ηρακλής) καθώς και βυρσοδεψία (ταμπάκικο), Γυψάδικο (Περιστερά), σαπωνοποιείο, εταιρείες πετρελαιοειδών κλπ. Τα εργοστάσια αυτά σταδιακά έκλειναν λόγω των αντιδράσεων των περιοίκων για τη Μόλυνση και τη Ρύπανση που προκαλούσαν αλλά και της γενικότερης ανάγκης της ευρύτερης Αθήνας να απαλλαγεί από ρυπογόνα εργοστάσια και το φωτοχημικό νέφος που αυτά κατά βάση δημιουργούσαν στην ατμόσφαιρα.
Το Προεδρικό Διάταγμα 84 του 1984 όριζε ότι δεν επιτρέπονται επεκτάσεις βιομηχανιών (και βιοτεχνιών) στην Αττική ούτε εκσυγχρονισμοί των εγκαταστάσεών τους. Αυτό οδήγησε στο κλείσιμο σταδιακά όλων των εργοστασίων της περιοχής.
Το 1982 η ΑΓΕΤ μετεγκαταστάθηκε στο Μυλάκι Ευβοίας ενώ το 1986 σταμάτησε να λειτουργεί και η τελευταία παραγωγική μονάδα (το κλίνκερ) του Τσιμεντάδικου. Μόνη δραστηριότητα του εναπομείναντος χώρου των 120 στρεμμάτων είναι πλέον η διαμετακόμιση εμπορευμάτων της ΑΓΕΤ (που έχει ήδη αγοραστεί από την Λαφάρτζ) σε τμήμα των εγκαταστάσεων και στις (ιδιόκτητες ως χρήση) λιμενικές της εγκαταστάσεις.
Το 1990-91 έκλεισε το Γυψάδικο και ο χώρος του απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο (ΥΠΕΧΩΔΕ) υπέρ του Δήμου Δραπετσώνας
Το 1999 έκλεισε και το εργοστάσιο Λιπασμάτων αφού είχε υποστεί σταδιακές μειώσεις της δραστηριότητάς του. Ταμπάκικο, Σαπωνοποιείο και άλλες μικρότερες βιοτεχνίες είχαν ήδη κλείσει προ πολλού.
Με την αυγή του 21ου αιώνα όλες οι βιομηχανίες της περιοχής ήταν παρελθόν με εξαίρεση την ΜΟΜΠΙΛ που διατηρούσε τις αποθήκες λιπαντικών και μια
.
Η αρχική ιδέα
.
Με την Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ (με υπουργό τον αείμνηστο κ. Τρίτση) είχε προταθεί το 1984 η συγκεκριμένη περιοχή για Βιοτεχνικό Πάρκο. Από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης παράλληλα γίνονταν αγώνες για μετεγκατάσταση των εργοστασίων και αλλαγή των χρήσεων γης. Η πρώτη φορά που προτάθηκε ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάπλασης ήταν το 1991-92 όταν κατά παραγγελία των Δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου η ΑΝΔΗΠ (Αναπτυξιακή Δήμων Πειραιά) Α.Ε. κατάρτισε μια Μελέτη Οικονομικής Ανασυγκρότησης της περιοχής.
Η Μελέτη της ΑΝΔΗΠ πρότεινε την δημιουργία «Εμποροναυτιλιακού κέντρου» και μεταξύ άλλων διερεύνησε την δυνατότητα προσέλκυσης στον χώρο των ναυτιλιακών εταιρειών, του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, δημιουργίας αποθηκευτικών χώρων κλπ. Ήταν η πρώτη φορά που ο όρος «Ναυτιλιακό Κέντρο» (έστω και σαν εμποροναυτιλιακό) χρησιμοποιήθηκε για τον συγκεκριμένο χώρο.
Η ιδέα είχε καλλιεργηθεί την περίοδο 1984-89 κυρίως από τον τοπικό τύπο με απανωτά δημοσιεύματα και είχε γίνει τμήμα του προεκλογικού προγράμματος του συνδυασμού που εκλέχτηκε στην δημαρχία της Δραπετσώνας το 1990. Η ιδέα των Δήμων, που κατέγραφε η μελέτη της ΑΝΔΗΠ, έγινε ασμένως αποδεκτή από τα αρμόδια Υπουργεία της εποχής και Εθνική Τράπεζα που από το 1992 ήταν πλέον ιδιοκτήτρια των 256 στρεμμάτων του χώρου της ΑΕΕΧΠ-Λιπασμάτων.
.
Περίοδος 1992-95
.
Το 1993 μετασχηματίστηκε μια θυγατρική εταιρεία της Εθνικής Τράπεζας(7), η Πρότυπος ΚΤΑΕ (Κτηματική και Τουριστική ΑΕ) με αλλαγή του Καταστατικού της έτσι ώστε να έχει σκοπούς την προσωρινή λειτουργία του εργοστασίου Λιπασμάτων και παράλληλα την ανάπλαση της περιοχής με αλλαγή χρήσεων γης.
Διακηρυγμένος και καταστατικός στόχος ήταν η δημιουργία Εμποροναυτιλιακού Κέντρου και μάλιστα οι δύο πρώτοι πρόεδροι της Πρότυπος ΚΤΑΕ ήταν εφοπλιστές, ο κ. Α. Καραγεώργης αρχικά και ο κ. Γ. Λαναράς στη συνέχεια. Στο ΔΣ της εταιρείας συμμετείχαν οι Δήμαρχοι της περιοχής, οι Πρόεδροι Εμπορικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων, ο Πρόεδρος του ΟΛΠ κλπ. και όλοι αυτοί είχαν στόχο τη δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στην περιοχή και την ομαλή λήξη της λειτουργίας του εργοστασίου με σταδιακή αναχώρηση των εργαζομένων σε αυτό. Ο στόχος όμως της Πρότυπος ΚΤΑΕ δεν επιτεύχθηκε. Στο τέλος του 1995 η ΠΚΤΑΕ διαχωρίστηκε σε δύο εταιρείες, μία την «ΛΙ.ΔΡΑ (Λιπάσματα Δραπετσώνας)» που ανέλαβε την λειτουργία του εργοστασίου και μία την «Πρότυπος ΚΤΑΕ» με νέο Καταστατικό από το οποίο εξέλειπε κάθε δυνατότητα ελέγχου του εργοστασίου και συνεπώς και κάθε δυνατότητας επιβολής νέων χρήσεων στον χώρο. Μια πολύ σοβαρή αιτία αυτής της αποτυχίας ήταν η ίδια η οργάνωση της Εταιρείας που στο οργανόγραμμά της προείχαν τα στοιχεία που αφορούσαν στο εργοστάσιο και έπονταν εκείνα που αφορούσαν στην Ανάπλαση. Ωστόσο, μια επίσης πολύ σοβαρή αιτία για την αποτυχία ήταν και η έλλειψη της ευκρίνειας του στόχου. Τα πρακτικά των Δ.Σ. των δύο εταιρειών (Δήμος Δραπετσώνας 1996, Ιστορικό Αρχείο) δείχνουν αυτή την πορεία. Το γεγονός ότι το «εμποροναυτιλιακό κέντρο» ήταν ένας στόχος ελάχιστα προσδιορισμένος και αρκετά ασαφής συνετέλεσε ώστε να μην προκληθεί το ανάλογο ενδιαφέρον στους εφοπλιστικούς και ναυτιλιακούς γενικά κύκλους του City του Λονδίνου από όπου μπορούσε να προέλθει κεφάλαιο που θα μπορούσε να προωθήσει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Από την έντονη δραστηριότητα γύρω από το ζήτημα της δημιουργίας εμποροναυτιλιακού κέντρου τη δεκαετία του 1990 κυρίως αλλά και του 2000 στη συνέχεια έμειναν κάποιες σημαντικές αποφάσεις που δημιουργούν σήμερα ένα θετικό (προκειμένου για αλλαγές) θεσμικό περιβάλλον.
.
1997: Αποφάσεις του ΟΡΣΑ
.
Με εισήγηση της Εκτελεστικής του Επιτροπής, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας (ΟΡΣΑ) έλαβε το 1997 δύο σημαντικές αποφάσεις.
Η πρώτη είναι η Απόφαση της 5ης συνεδρίασης ΕΕ της 9-4-1997 του ΟΡΣΑ με την οποία τροποποιείται το πολεοδομικό σχέδιο της περιοχής της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου έτσι ώστε στον χώρο της Ανάπλασης να θεσμοθετείται Πολεοδομικό Κέντρο (νέες χρήσεις) και να καθορίζεται συντελεστής δόμησης 0.8 bruto και 0.4 neto με 50% εισφορά σε γη για τις νέες ιδιοκτησίες που θα ενταχθούν στο νέο ΓΠΣ (γενικό πολεοδομικό σχέδιο). Η δεύτερη είναι η Απόφαση της 1-10-2007 της ΕΕ του ΟΡΣΑ με την οποία η περιοχή (συνολικού εμβαδού 620 στρεμμάτων) χαρακτηρίζεται ΖΕΠ (ζώνη ενεργού πολεοδομίας) ώστε να διευκολυνθεί η ανάπλασή της.
Με τις αποφάσεις αυτές καθορίστηκε η τέως βιομηχανική ζώνη σαν χώρος προς ανάπλαση, συμβατός με ναυτιλιακό κέντρο (χωρίς να είναι το ναυτιλιακό κέντρο η μόνη ή έστω η κύρια επιλογή) και δρομολογήθηκε η Τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου που ήταν αναγκαίος όρος για να πραγματοποιηθούν αλλαγές χρήσεων γης και αντί της βιομηχανίας να μετατραπεί σε χώρο υπηρεσιών και πρασίνου, πολιτισμού και αναψυχής,
1999: κλείσιμο εργοστασίου και μελέτες ανάπλασης
Το καλοκαίρι του 1999 το εργοστάσιο Λιπασμάτων έκλεισε και απολύθηκαν οι τελευταίοι 400 εργαζόμενοι. Ήδη από το 1998 η ΛΙ.ΔΡΑ. είχε κλείσει και τη διαχείριση του εργοστασίου την τελευταία χρονιά είχε η ΣΥΝΕΛ.
Με το κλείσιμο του εργοστασίου των Λιπασμάτων που ήταν ή κύρια βιομηχανική εκμετάλλευση στην περιοχή και απασχολούσε σημαντικό ακόμα αριθμό εργαζομένων, ουσιαστικά τελείωσε και η βιομηχανία στην περιοχή. Το 2003, αφού προηγουμένως χαρακτηρίστηκαν ορισμένες εγκαταστάσεις του εργοστασίου ως διατηρητέες από το ΚΑΣ (κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο), το σύνολο σχεδόν των κτηρίων, αποθηκών, εργαστηρίων κλπ. κατεδαφίστηκαν. Με εξαίρεση ένα σύνολο 24 στρεμμάτων που καταλάμβαναν τα διατηρητέα, τα υπόλοιπα 230 στρέμματα του τέως εργοστασίου της ΑΕΕΧΠ&Λ έγιναν καθαρό οικόπεδο.
Το 2001-2003 ο Οργανισμός της Αθήνας συμμετέχοντας σε ένα διευρωπαϊκό πρόγραμμα αναπλάσεων παράκτιων περιοχών με τη γενική ονομασία «Τέρρα Ποσιδώνεια», κατάρτισε μια μελέτη για τη «Λιμενοβιομηχανική Ζώνη Κερατσινίου-Δραπετσώνας» επιδιώκοντας μέσω αυτής να προχωρήσει την τροποποίηση του ΓΠΣ κάνοντας σημαντικές αλλαγές στις αποφάσεις του 1997. Αυτή η επιδίωξη απέτυχε γιατί δεν βρήκε ανταπόκριση από τους Δήμους.
Το ίδιο διάστημα, η Lafarge (διάδοχος της ΑΓΕΤ στην Τσιμεντοβιομηχανία) παρουσίασε μια δική της μελέτη-πρόταση για ανάπλαση του δικού της οικοπέδου με δημιουργία ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου στη θέση του μη λειτουργούντος πλέον εργοστασίου τσιμέντων. Ταυτόχρονα, η Εθνική Τράπεζα, ως ιδιοκτήτης του χώρου των 256 στρεμμάτων των Λιπασμάτων που γειτονεύει με το Κεντρικό Λιμάνι του Πειραιά και είναι κατάλληλος για την ανάπτυξη του ναυτιλιακού κέντρου, έφτιαξε μια Μελέτη Ανάπλασης για την περιοχή του εργοστασίου της μέσα την οποία είχε συμπεριλάβει τις σκέψεις και επιθυμίες του ΟΛΠ και με την οποία προέβλεπε δημιουργία γραφείων, κατοικιών, ψυχαγωγικών και πολιτιστικών κέντρων, εμπορικών καταστημάτων κλπ.. Η Μελέτη αυτή, που παρουσιάστηκε το 2004, προέβλεπε συντελεστή δόμησης 0.6 με ελεύθερους χώρους στο 50% της έκτασης, κατοικίες και κτήρια γραφείων καθώς και ξενοδοχείο, δηλαδή χρήσεις που μπορούσαν να συμπεριλάβουν χώρους αναγκαίους για τη δημιουργία ενός ναυτιλιακού κέντρου.
Πέρα από τις Μελέτες του ΟΡΣΑ και των ιδιοκτητών ο Δήμος Δραπετσώνας έφτιαξε τη δική του πολεοδομική μελέτη για τροποποίηση του ΓΠΣ. Η Μελέτη τελείωσε το 2006 και προέβλεπε χώρους γραφείων, εμπορικών καταστημάτων, κατοικιών, ξενοδοχείου, πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και εκτεταμένου πρασίνου. Αφού επήλθαν μερικές τροποποιήσεις, ο Δήμος αποφάσισε να παρουσιάσει τη Μελέτη του το καλοκαίρι του 2008. Ωστόσο, όπως θα δούμε στην επομένη παράγραφο που εξηγεί περισσότερο τα γεγονότα των δύο-τριών τελευταίων ετών, ούτε αυτό έγινε κατορθωτό ενώ ολόκληρη σχεδόν η δουλειά που είχε προηγηθεί βρέθηκε εκτός επικαιρότητας.
Για κάποιες λεπτομέρειες των παραπάνω μελετών που σχετίζονται με το ενδεχόμενο δημιουργίας ναυτιλιακού κέντρου στην περιοχή και τις δυνατότητες που προκύπτουν από τις επί μέρους ρυθμίσεις θα υπάρξει εκτενέστερη αναφορά παρακάτω.
.
Νέα δεδομένα από το 2007
.
Τα προηγούμενα χρόνια λοιπόν, επικράτησε η τάση για τη δημιουργία ενός Ναυτιλιακού Κέντρου κάπου στον Πειραιά και ειδικότερα στη προαναφερθείσα περιοχή. Παρ’ όλο που η σκέψη αυτή δεν στηριζόταν σε μια επισταμένη μελέτη των δυνατοτήτων του χώρου και της αναγκαιότητας ενός τέτοιου κέντρου για τη Ναυτιλία και τον Πειραιά, ωστόσο η ιδέα αποκτούσε συνεχώς περισσότερους οπαδούς. Παράλληλα είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί και οι σχετικές προμελέτες του Δήμου και των Ιδιοκτητών, επομένως ήταν επί θύραις πλέον η οριστική ρύθμιση των πολεοδομικών ζητημάτων και αρχών (συντελεστής δόμησης, χρήσεις) που θα επέτρεπε την διερεύνηση της αναγκαιότητας.
Οι πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, ωστόσο, καθώς και η οικολογική καταστροφή στην Αττική με τις πυρκαγιές του Υμηττού της Πάρνηθας άλλαξαν τα δεδομένα στην περιοχή. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιτροπές πολιτών έθεσαν το θέμα της δημιουργίας ενιαίου πάρκου στην περιοχή χωρίς ίχνος τσιμέντου ενώ ανάλογες θέσεις εκφράστηκαν από πολιτικά κόμματα που μέχρι τότε συμφωνούσαν στην οικονομική ανασυγκρότηση της περιοχής αλλά και από τη Νομαρχία, εν μέρει τον Δήμο, τις δημοτικές παρατάξεις κλπ..
Η κυβέρνηση έδειχνε επίσης έντονη υποχωρητικότητα. Το σχέδιο του Δήμου κρίθηκε ανεφάρμοστο στις νέες πολιτικές συνθήκες καθώς όλα σχεδόν τα κόμματα αποδοκίμασαν την «τσιμεντοποίηση». Παράλληλα η οικονομική κρίση του 2008 έδωσε τελειωτικό κτύπημα στις προσπάθειες ανάπλασης των τελευταίων ετών. Ως αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στάσης ήρθε η ουσιαστική εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας να εφαρμοστούν οι μελέτες που είχαν συνταχθεί και να παγώσει κάθε δραστηριότητα γύρω από το θέμα της ανάπλασης της τέως βιομηχανικής ζώνης του Πειραιά
Με την πιθανότητα εξόδου από την οικονομική κρίση και την διακηρυγμένη πρόθεση της νέας διακυβέρνησης να προχωρήσει σε «πράσινη» ανάπτυξη και να ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για το θαλάσσιο μέτωπο, οι πιθανότητες να κινηθεί και πάλι ο τομέας της Ανάπλασης έχουν αυξηθεί. Παράλληλα μια νέα πρόταση που θα συνδυάζει την όποια ανάπτυξη (και εν προκειμένω το ναυτιλιακό κέντρο) με εκτεταμένο και υψηλό πράσινο, όπως η πρόταση για ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο, έχει καταστεί αναγκαία για να δώσει διέξοδο.
Σήμερα υπάρχει μια στάσιμη κατάσταση γύρω από το ζήτημα της ανάπλασης λόγω και των πολιτικών συγκυριών. Το «πολιτικό κόστος», δηλαδή η κοινή γνώμη όπως διαμορφώνεται συγκυριακά, έχει καθορίσει τη στάση των κυβερνήσεων. Έτσι, η Πολιτεία έχει κρατήσει μια στάση που την χαρακτηρίζει η αναβλητικότητα, η μη λήψη αποφάσεων που θα καθόριζαν το μέλλον της περιοχής και, τελευταία, μια στάση που υποτιμά τις αναπτυξιακές προοπτικές και επικεντρώνεται στην περιβαλλοντική διάσταση της ανάπλασης.
Χωρίς να μάχεται τις αναπτυξιακές προοπτικές, το Κράτος, δια των κυβερνήσεων και των αρμοδίων υπουργών και των οργανισμών του τα τελευταία χρόνια, δεν κατόρθωσε να επιβάλλει τις βασικές πολεοδομικές αρχές με βάση τις οποίες θα μπορούσε να προχωρήσει η Ανάπλαση είτε με αναπτυξιακό είτε με περιβαλλοντικό κυρίως περιεχόμενο.
Ο Δήμος Δραπετσώνας προτίμησε τα δύο τελευταία χρόνια να σιγήσει μη παρουσιάζοντας και μη υποστηρίζοντας πλέον τη Μελέτη που είχε συντάξει καθώς αυτή προέβλεπε περίπου 120.000 τετραγωνικά μέτρα κτισμένα και χώρους πρασίνου διασπαρμένους μέσα στα οικοδομικά τετράγωνα που επρόκειτο να δομηθούν. Σε μια τέτοια έκταση δομημένου χώρου αντέδρασαν ισχυρά οι κινήσεις πολιτών (Παμπειραϊκή Επιτροπή, Επιτροπή για Ενιαίο Πάρκο κλπ.) και το σχέδιο δεν τέθηκε προς δημόσια συζήτηση.
Έχει συνεπώς καταστεί αναγκαίο ένα νέο σχέδιο που να προβλέπει πολύ περιορισμένη κάλυψη του οριζόντιου χώρου με το σύνολο των κτισμάτων να προβλέπονται να «χωρέσουν» στον χώρο αυτό και με πρόβλεψη για εκτεταμένο πράσινο (και αθλητικούς χώρους) σε ενιαίο πάρκο υψηλού πρασίνου. Η λύση αυτή προωθείται από την παρούσα εργασία, θα αναλυθεί στη συνέχεια, και φιλοδοξεί να δώσει λύση σε ένα διαφαινόμενο πολιτικό και επιχειρηματικό αδιέξοδο.
Σε αδρές γραμμές η προτεινόμενη λύση προωθεί την ιδέα ότι η ανάπλαση της τέως βιομηχανικής ζώνης θα έπρεπε να έχει επιχειρηματικό στόχο το ναυτιλιακό κέντρο που είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή κτηματική επιχείρηση real estate. Τα κτήρια επομένως δεν χρειάζεται να είναι κατοικίες και δράσεις εκτεταμένες στον χώρο αλλά μπορούν να συγκεντρωθούν σε μια μικρή σχετικά με τον χώρο έκταση, στο 10% περίπου του όλου εμβαδού. Η κτισμένη οριζόντια ιδιοκτησία μπορεί έτσι να φτάσει τον συντελεστή δόμησης στο 0.4 που προβλέπει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και να επιτρέψει έτσι στο δημόσιο να πάρει το υπόλοιπο 90% του χώρου ως εισφορά σε γη χωρίς καταβολή χρημάτων στους ιδιοκτήτες γης. Αποφεύγοντας την απαλλοτρίωση, το σχέδιο για ενιαίο πάρκο μητροπολιτικό, έκτασης περί τα 400-450 στρεμμάτων γίνεται εφικτό ενώ μπορεί να χωροθετηθεί ένα ναυτιλιακό κέντρο που δεν θα αποτελείται μόνο από γραφεία αλλά θα έχει χαρακτήρα οδηγού των ναυτιλιακών εξελίξεων και πολλαπλασιαστή των προστιθέμενων αξιών.
.
Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2009
Το Θεμιστόκλειο έφτασε με καθυστέρηση 2 χρόνων στο Δημοτικό Συμβούλιο
.
Η πρόταση για το Θεμιστόκλειο έφτασε χτες το βράδι επί τέλους στο δημοτικό συμβούλιο Δραπετσώνας και ψηφίστηκε ομόφωνα.
.
Θυμίζω ότι η πρόταση αυτή κατατέθηκε από εμένα ως επικεφαλής του συνδυασμού "ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ" αρχικά τον Νοέμβρη του 2007 κατόπιν στις 9 Οκτωβρίου 2008 και για 3η φορά στις 2 Απριλίου 2009.
.
Στην συζήτηση που έγινε στη συνεδρίαση του ΔΣ και στην οποία έλαβα μέρος, βρήκα την ευκαιρία να ενημερώσω για το Θεμιστόκλειο και το Αφροδίσιο και να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να ενδιαφερθούμε γι αυτά τα θέματα.
Το φοβερό ήταν πως κάποιοι (άλλοι εξ αυτών μίλησαν κι άλλοι απλά άκουσαν) είχαν ακόμα την εντύπωση πως ίσως και να μην ήταν τελικά εκεί ο Τάφος του Θεμιστοκλή αλλά ένας ... φάρος!! Δεν μου φάνηκε παράξενο μια κι εγώ ο ίδιος κάποτε ήμουν σε αμφιβολία αν είναι τάφος ή φάρος!!!
.
Τρομερό!!! Αυτό που με γκαιμπελίστικο τρόπο προσπάθησαν να περάσουν τα Λιπάσματα στα 90 χρόνια λειτουργίας τους, ότι εκεί δεν είναι αρχαιολογικός χώρος αλλά ένας πρώην φάρος, έχει ακόμα ακροατές. Από που κι ως που φάρος εκεί;;; Και ποιος τον έφτιαξε; Οι Βενετοί ή οι Εγγλέζοι; Ανοησίες και τρομερές ψευτιές που δυστυχώς όταν διοχετεύονται επί τόσα χρόνια μπορεί και να έχουν πέραση ακόμα και σήμερα.
.
Η πρόταση πέρασε, η Διοίκηση το έχει ήδη βάλει σαν τίτλο στο Τεχνικό Πρόγραμμα και στον Προϋπολογισμό και θα πρέπει σύντομα να έρθει στην Δημαρχιακή η εισήγηση για την ανάθεση με διαγωνισμό.
.
Εννοείται ότι θα παρακολουθώ το θέμα και θα ενημερώνω για ό,τι χρειαστεί.
.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Η πρόταση για το Θεμιστόκλειο έφτασε χτες το βράδι επί τέλους στο δημοτικό συμβούλιο Δραπετσώνας και ψηφίστηκε ομόφωνα.
.
Θυμίζω ότι η πρόταση αυτή κατατέθηκε από εμένα ως επικεφαλής του συνδυασμού "ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ" αρχικά τον Νοέμβρη του 2007 κατόπιν στις 9 Οκτωβρίου 2008 και για 3η φορά στις 2 Απριλίου 2009.
.
Στην συζήτηση που έγινε στη συνεδρίαση του ΔΣ και στην οποία έλαβα μέρος, βρήκα την ευκαιρία να ενημερώσω για το Θεμιστόκλειο και το Αφροδίσιο και να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να ενδιαφερθούμε γι αυτά τα θέματα.
Το φοβερό ήταν πως κάποιοι (άλλοι εξ αυτών μίλησαν κι άλλοι απλά άκουσαν) είχαν ακόμα την εντύπωση πως ίσως και να μην ήταν τελικά εκεί ο Τάφος του Θεμιστοκλή αλλά ένας ... φάρος!! Δεν μου φάνηκε παράξενο μια κι εγώ ο ίδιος κάποτε ήμουν σε αμφιβολία αν είναι τάφος ή φάρος!!!
.
Τρομερό!!! Αυτό που με γκαιμπελίστικο τρόπο προσπάθησαν να περάσουν τα Λιπάσματα στα 90 χρόνια λειτουργίας τους, ότι εκεί δεν είναι αρχαιολογικός χώρος αλλά ένας πρώην φάρος, έχει ακόμα ακροατές. Από που κι ως που φάρος εκεί;;; Και ποιος τον έφτιαξε; Οι Βενετοί ή οι Εγγλέζοι; Ανοησίες και τρομερές ψευτιές που δυστυχώς όταν διοχετεύονται επί τόσα χρόνια μπορεί και να έχουν πέραση ακόμα και σήμερα.
.
Η πρόταση πέρασε, η Διοίκηση το έχει ήδη βάλει σαν τίτλο στο Τεχνικό Πρόγραμμα και στον Προϋπολογισμό και θα πρέπει σύντομα να έρθει στην Δημαρχιακή η εισήγηση για την ανάθεση με διαγωνισμό.
.
Εννοείται ότι θα παρακολουθώ το θέμα και θα ενημερώνω για ό,τι χρειαστεί.
.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Τετάρτη 9 Δεκεμβρίου 2009
Τα συμπεράσματα της Εργασίας μου που αφορά ευθέως στην Ανάπλαση της τ. Βιομηχ. Ζώνης δια μέσου της δημιουργίας Ναυτιλιακού Κέντρου και Πάρκου 430 στρ.
.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
.
Διαπιστώθηκε από την εργασία στο σύνολό της ότι το ευρύτερο Ναυτιλιακό Πλέγμα επιχειρήσεων (και συναφών επαγγελμάτων) του Πειραιά αλλά και η Ναυτιλία της Ελλάδας στο σύνολό της, που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι και φυσικά και στην ελληνική οικονομία, μπορεί να ενισχυθεί σοβαρά με τη σχεδιασμένη λειτουργία ενός Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά.
Προϋπόθεση για τη δημιουργία του κέντρου αυτού είναι να υπάρχει κατάλληλος χώρος, να σχεδιαστεί με τρόπο που να παίζει στρατηγικό ρόλο στο συνολικό ναυτιλιακό πλέγμα, να είναι θετική η αποτίμηση του εγχειρήματος από χρηματοοικονομικής πλευράς και να συντρέχουν πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την χωροθέτησή του σε στρατηγικό σημείο του Πειραιά αλλά να είναι και η συγκυρία ευνοϊκή.
Όπως διαπιστώθηκε όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις συντρέχουν εάν επιλεγεί μια συγκεκριμένη περιοχή του Πειραιά, η τέως βιομηχανική ζώνη Πειραιά και συγκεκριμένα ο χώρος του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας.
Η περιοχή έχει τις πολεοδομικές και χωροταξικές προϋποθέσεις για να υποδεχτεί ένα ναυτιλιακό κέντρο και να στηρίξει όχι μόνο τις κύριες λειτουργίες του αλλά και ένα πλέγμα δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με αυτό ή αναγκαίες ως συμπληρωματικές με αυτό. Επίσης η περιοχή αυτή έχει ανάγκη από τη δημιουργία ενός μεγάλου πάρκου πρασίνου, το οποίο είναι δύσκολο να δημιουργηθεί με απαλλοτριώσεις των ιδιοκτησιών γης, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες με τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος. Εν τούτοις, μέσα από τη δημιουργία του ναυτιλιακού κέντρου, προκύπτει για την περιοχή τουλάχιστον της Πρότυπος ΚΤΑΕ (Εθνική Τράπεζα ο ιδιοκτήτης) ότι η εισφορά σε γη μπορεί να καλύψει την ανάγκη χια χώρους πρασίνου αφού το ναυτιλιακό κέντρο μπορεί να αναπτυχθεί σε χώρο που θα καλύπτει περίπου το 10-15% της συνολικής έκτασης ενώ δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε χωρίς χρήματα (ή με κατά πολύ μικρότερες απαλλοτριώσεις περιουσιών της ΑΓΕΤ και της ΜΟΜΠΙΛ) να υπάρξει ένα μεγάλο πάρκο πρασίνου έκτασης περίπου 400-450 στρεμμάτων που ικανοποιεί απόλυτα το αίτημα για ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου.
Διαπιστώθηκε ότι η χρονική συγκυρία είναι ευνοϊκή καθώς υπάρχει μια τάση επαναπατρισμού ναυτιλιακών επιχειρήσεων από το Σίτυ του Λονδίνου ενώ η αναμενόμενη έξοδος από την παγκόσμια οικονομική κρίση και η νέα διακυβέρνηση στην Ελλάδα θα δημιουργήσουν νέες οικονομικές συνθήκες και θα αναζητήσουν επενδύσεις που να προσφέρουν ρυθμούς ανάπτυξης, απασχόληση και καλύτερο περιβάλλον.
Το όλο εγχείρημα σαν επιχείρηση αλλαγής χρήσης γης, έχει θετικούς συντελεστές οικονομικής απόδοσης που ξεπερνούν το 50% σε IRR και έχουν γρήγορο χρόνο ανάκτησης επενδυμένου κεφαλαίου ενώ προβλέπονται έσοδα καθαρής παρούσας αξίας (Net Present Value) άνω των € 200 εκ.. Οι πολιτικές και οικονομικές παράμετροι συνυπολογίζονται και ξεπερνιούνται με την ελάχιστη κάλυψη του χώρου, τη δημιουργία του πάρκου και με την ανάκτηση από τους κατοίκους του θαλασσίου μετώπου. Η περιοχή βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο στην είσοδο του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά και ανάμεσα στο επιβατικό και εμπορικό λιμάνι.
Μπορεί να πλαισιωθεί το Ναυτιλιακό Κέντρο από δράσεις όπως Ναυτιλιακό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πειραιά, Ναυτικές Σχολές, Ερευνητικά Κέντρα, Κέντρα προώθησης καινοτομιών και νέων Τεχνολογιών, Πολιτιστικά Κέντρα και καταστήματα εμπορικά ή καταστήματα εστίασης και αναψυχής αλλά και δραστηριότητες που να παράγουν πλεόνασμα καταναλωτή όπως ο πολυκινηματογράφος κλπ. Επίσης ένα ξενοδοχείο προβλέπεται για κάλυψη σχετικών αναγκών. Το σύνολο αυτών των χρήσεων δίνει στο ναυτιλιακό κέντρο μια δυναμική στρατηγικής ενδυνάμωσης του όλου ναυτιλιακού πλέγματος ενώ αντιμετωπίζει και σημαντικά προβλήματα ανάπτυξης της περιοχής, απασχόλησης και περιβαλλοντικής και οικονομικής αναβάθμισης.
Ο χώρος έχει οδική σύνδεση με το εθνικό δίκτυο και μπορεί να συνδεθεί και με μέσα σταθερής τροχιάς. Μπορεί να λειτουργήσει ελικοδρόμιο και μαρίνα.
Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι το project δεν έχει κανένα πρόβλημα και θα προχωρήσει εύκολα καθώς όλες οι παράμετροι μοιάζουν θετικές. Ωστόσο υπάρχουν προβλήματα που κάνουν την επιτυχία του όλου εγχειρήματος αμφίβολη.
Τα προβλήματα είναι «ελληνικού πολιτικού τύπου» κι έχουν σχέση με αυτό που στην Ελλάδα καταχρηστικά αποκαλείται «πολιτικό κόστος». Η νέα κυβέρνηση και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (Υπερνομαρχία Αττικής και Νομαρχία Πειραιά) έχουν δεσμευτεί για δημιουργία εκτεταμένου πρασίνου με κάποιες ακραίες εκφράσεις όπως «δεν θα πέσει στον χώρο ούτε ένα τετραγωνικό τσιμέντο» κλπ. και ακόμα πιο ακραίες θέσεις έχουν λάβει τα κόμματα της Αριστεράς και εξωκοινοβουλευτικές ομάδες. Το ενδεχόμενο να παραχωρηθεί μικρός μόνο χώρος ως έκταση (περίπου το 10-15% του εμβαδού κάθε ιδιοκτησίας) είναι κάτι που μπορεί να γίνει αποδεκτό από τα Πολιτειακά όργανα, όμως θα συνεχίσει να προκαλεί αντιδράσεις στις υπόλοιπες οργανώσεις. Τα όποια σχέδια θα συναντήσουν αντιδράσεις τις οποίες η κυβέρνηση θα πρέπει να ξεπεράσει. Είναι αυτό δυνατό;
Για την απελθούσα τον Οκτώβρη του 2009 κυβέρνηση η απάντηση ήταν «όχι» καθώς στην πράξη απέφυγε να προωθήσει το θέμα και φάνηκε να το εγκαταλείπει μπροστά στην αντίδραση που συνάντησε. Η νέα κυβέρνηση δεν έχει δώσει ακόμα δείγματα γραφής και η τελική τοποθέτησή της στο υπό εξέταση ζήτημα είναι ένα ερωτηματικό. Η στάση του νέου Υπουργείου Περιβάλλοντος θα είναι καθοριστική όπως και του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Ναυτιλίας, άρα εν τέλει της κυβερνητικής επιτροπής. Αυτό το «ελληνικό παράδοξο» να οδηγείται η επίλυση ενός ζητήματος σε όλο και ανώτερα επίπεδα εξ αιτίας του αόριστου «πολιτικού κόστους» είναι ένας παράγοντας αβεβαιότητας για το όλο εγχείρημα.
Ο τελικός απολογισμός
.
Γενικά, σχολιάζοντας την συγκυρία, θα λέγαμε ότι είναι εν τέλει ευνοϊκή για την προώθηση του εγχειρήματος δημιουργίας Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και πολύ σημαντικά ενώ η οικονομική συγκυρία και η συγκυρία που επικρατεί στην ελληνική ναυτιλία το καθιστούν αναγκαίο. Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες των πολιτών και των φορέων που τους εκπροσωπούν και αντιτίθενται στην τσιμεντοποίηση είναι δικαιολογημένες και μπορούν να αντιμετωπιστούν δίκαια και καθαρά με τον περιορισμό της κάλυψης του συνολικού εμβαδού στο μικρό ποσοστό του 5% αν πρόκειται μόνο για το Ναυτιλιακό Κέντρο και του 10-15% αν πρόκειται για την ανάπλαση όλων των επιχειρήσεων της περιοχής.
Η δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά είναι ένα εγχείρημα που ο επιχειρηματικός κόσμος της Ναυτιλίας το θέλει και το χρειάζεται ενώ και ο πολιτικός κόσμος το στηρίζει. Ο συνδυασμός του εγχειρήματος με εκτεταμένο πράσινο και μητροπολιτικό πάρκο για την τέως βιομηχανική ζώνη μπορεί να καταστήσει το εγχείρημα εφικτό παρ’ όλο που ένα σύνολο ,δηλώσεων και δημόσιων τοποθετήσεων τα χρόνια 2007-2008 έχουν δημιουργήσει πολιτικά εμπόδια σε μια τέτοια δράση.
Η δημιουργία ενός Φορέα με πρωτοβουλία της Πολιτείας, που να περιλαμβάνει όλους τους επισπεύδοντες του θέματος, δηλαδή τον κόσμο της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας (ναυτικό επιμελητήριο, εφοπλιστές, ναυτιλιακές ενώσεις κλπ.), την τοπική κοινωνία (δήμους, επιμελητήρια κλπ.), τον ΟΛΠ και τους ιδιοκτήτες γης θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Η έγκριση, στη συνέχεια, ενός οριστικού σχεδίου ανάπλασης με χρήσεις γης και συντελεστές δόμησης και ο –ως εκ τούτου- καθορισμός των πολεοδομικών αρχών και εργαλείων, θα είναι το επόμενο βήμα. Η νομοθέτηση στη Βουλή της Ανάπλασης με τα παραπάνω χαρακτηριστικά θα δώσει το κατάλληλο πλαίσιο και θα καθορίσει τις εξελίξεις. Μετά από αυτά θα μένει το στάδιο της κατασκευής.
Ο χρόνος για τις αποφάσεις και τον Φορέα υπολογίζεται σε 1-2 χρόνια, και ο χρόνος κατασκευής σε 5, έτσι μέσα στην επόμενη δεκαετία θα μπορεί το Ναυτιλιακό Κέντρο να είναι πραγματικότητα. Μένει μόνο να εκφραστούν η επιχειρηματική και η πολιτική βούληση
Περαιτέρω επιστημονική έρευνα για το θέμα θα μπορούσε να αναδείξει το θέμα της Μετεγκατάστασης του Σίτυ του Λονδίνου καθώς και το θέμα της περαιτέρω μελέτης του Ναυτιλιακού Cluster του Πειραιά.
Εφ’ όσον ξεπεραστούν τα προβλήματα όπως αυτά που εκτέθηκαν πιο πριν και εφ’ όσον μια πρόταση για δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά τελικά αποκτήσει πολιτειακή στήριξη και προχωρήσει, τότε θα πρέπει να α καταρτιστεί νέα Πολεοδομική Μελέτη για Τροποποίηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Πόλης (Δραπετσώνας) που να επιβεβαιώνει τους συντελεστές δόμησης και τις καλύψεις που δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 10-15% καθιστώντας δυνατή τη δημιουργία Ενιαίου Μητροπολιτικού Πάρκου άνω των 400 στρεμμάτων στην περιοχή.
Επίσης θα πρέπει να γίνει μια Έρευνα Αγοράς που να επιβεβαιώσει τα ευρήματα και τις διαπιστώσεις της παρούσας εργασίας ώστε να εκτιμηθεί καλύτερα ποιας έκτασης θα είναι οι μετακινήσεις ναυτιλιακών και συναφών επιχειρήσεων από το εξωτερικό ή το εσωτερικό προς το νέο ναυτιλιακό κέντρο. Αναγκαία είναι και μια Μελέτη για το Μητροπολιτικό Πάρκο που θα καθορίζει και τις χρήσεις μέσα σε αυτό αλλά και την κατανομή του πράσινου καθώς και των δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες ώστε το πάρκο να είναι επισκέψιμο.
Προκειμένου να καθοριστούν επακριβώς οι επιθυμητές και συμβατές με το ναυτιλιακό κέντρο δραστηριότητες θα πρέπει να γίνει μια Ειδική Μελέτη για τις Χρήσεις. Οι χρήσεις θα πρέπει να εξυπηρετούν τον στόχο της δημιουργίας ενός στρατηγικού ναυτιλιακού κέντρου που θα μπορεί να δημιουργεί προστιθέμενη αξία στην όλη λειτουργία του ναυτιλιακού cluster.
Πριν την απόφαση για το Ναυτιλιακό Κέντρο και Ενιαίο Πάρκο θα πρέπει να γίνει και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις συνέπειες στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον από το εγχείρημα ενώ αναγκαία είναι και μια Εδαφολογική μελέτη της περιοχής που για πολλά χρόνια φιλοξένησε μια χημική βιομηχανία
Γ.Τσιρίδης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
.
Διαπιστώθηκε από την εργασία στο σύνολό της ότι το ευρύτερο Ναυτιλιακό Πλέγμα επιχειρήσεων (και συναφών επαγγελμάτων) του Πειραιά αλλά και η Ναυτιλία της Ελλάδας στο σύνολό της, που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι και φυσικά και στην ελληνική οικονομία, μπορεί να ενισχυθεί σοβαρά με τη σχεδιασμένη λειτουργία ενός Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά.
Προϋπόθεση για τη δημιουργία του κέντρου αυτού είναι να υπάρχει κατάλληλος χώρος, να σχεδιαστεί με τρόπο που να παίζει στρατηγικό ρόλο στο συνολικό ναυτιλιακό πλέγμα, να είναι θετική η αποτίμηση του εγχειρήματος από χρηματοοικονομικής πλευράς και να συντρέχουν πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την χωροθέτησή του σε στρατηγικό σημείο του Πειραιά αλλά να είναι και η συγκυρία ευνοϊκή.
Όπως διαπιστώθηκε όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις συντρέχουν εάν επιλεγεί μια συγκεκριμένη περιοχή του Πειραιά, η τέως βιομηχανική ζώνη Πειραιά και συγκεκριμένα ο χώρος του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας.
Η περιοχή έχει τις πολεοδομικές και χωροταξικές προϋποθέσεις για να υποδεχτεί ένα ναυτιλιακό κέντρο και να στηρίξει όχι μόνο τις κύριες λειτουργίες του αλλά και ένα πλέγμα δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με αυτό ή αναγκαίες ως συμπληρωματικές με αυτό. Επίσης η περιοχή αυτή έχει ανάγκη από τη δημιουργία ενός μεγάλου πάρκου πρασίνου, το οποίο είναι δύσκολο να δημιουργηθεί με απαλλοτριώσεις των ιδιοκτησιών γης, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες με τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος. Εν τούτοις, μέσα από τη δημιουργία του ναυτιλιακού κέντρου, προκύπτει για την περιοχή τουλάχιστον της Πρότυπος ΚΤΑΕ (Εθνική Τράπεζα ο ιδιοκτήτης) ότι η εισφορά σε γη μπορεί να καλύψει την ανάγκη χια χώρους πρασίνου αφού το ναυτιλιακό κέντρο μπορεί να αναπτυχθεί σε χώρο που θα καλύπτει περίπου το 10-15% της συνολικής έκτασης ενώ δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε χωρίς χρήματα (ή με κατά πολύ μικρότερες απαλλοτριώσεις περιουσιών της ΑΓΕΤ και της ΜΟΜΠΙΛ) να υπάρξει ένα μεγάλο πάρκο πρασίνου έκτασης περίπου 400-450 στρεμμάτων που ικανοποιεί απόλυτα το αίτημα για ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου.
Διαπιστώθηκε ότι η χρονική συγκυρία είναι ευνοϊκή καθώς υπάρχει μια τάση επαναπατρισμού ναυτιλιακών επιχειρήσεων από το Σίτυ του Λονδίνου ενώ η αναμενόμενη έξοδος από την παγκόσμια οικονομική κρίση και η νέα διακυβέρνηση στην Ελλάδα θα δημιουργήσουν νέες οικονομικές συνθήκες και θα αναζητήσουν επενδύσεις που να προσφέρουν ρυθμούς ανάπτυξης, απασχόληση και καλύτερο περιβάλλον.
Το όλο εγχείρημα σαν επιχείρηση αλλαγής χρήσης γης, έχει θετικούς συντελεστές οικονομικής απόδοσης που ξεπερνούν το 50% σε IRR και έχουν γρήγορο χρόνο ανάκτησης επενδυμένου κεφαλαίου ενώ προβλέπονται έσοδα καθαρής παρούσας αξίας (Net Present Value) άνω των € 200 εκ.. Οι πολιτικές και οικονομικές παράμετροι συνυπολογίζονται και ξεπερνιούνται με την ελάχιστη κάλυψη του χώρου, τη δημιουργία του πάρκου και με την ανάκτηση από τους κατοίκους του θαλασσίου μετώπου. Η περιοχή βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο στην είσοδο του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά και ανάμεσα στο επιβατικό και εμπορικό λιμάνι.
Μπορεί να πλαισιωθεί το Ναυτιλιακό Κέντρο από δράσεις όπως Ναυτιλιακό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πειραιά, Ναυτικές Σχολές, Ερευνητικά Κέντρα, Κέντρα προώθησης καινοτομιών και νέων Τεχνολογιών, Πολιτιστικά Κέντρα και καταστήματα εμπορικά ή καταστήματα εστίασης και αναψυχής αλλά και δραστηριότητες που να παράγουν πλεόνασμα καταναλωτή όπως ο πολυκινηματογράφος κλπ. Επίσης ένα ξενοδοχείο προβλέπεται για κάλυψη σχετικών αναγκών. Το σύνολο αυτών των χρήσεων δίνει στο ναυτιλιακό κέντρο μια δυναμική στρατηγικής ενδυνάμωσης του όλου ναυτιλιακού πλέγματος ενώ αντιμετωπίζει και σημαντικά προβλήματα ανάπτυξης της περιοχής, απασχόλησης και περιβαλλοντικής και οικονομικής αναβάθμισης.
Ο χώρος έχει οδική σύνδεση με το εθνικό δίκτυο και μπορεί να συνδεθεί και με μέσα σταθερής τροχιάς. Μπορεί να λειτουργήσει ελικοδρόμιο και μαρίνα.
Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι το project δεν έχει κανένα πρόβλημα και θα προχωρήσει εύκολα καθώς όλες οι παράμετροι μοιάζουν θετικές. Ωστόσο υπάρχουν προβλήματα που κάνουν την επιτυχία του όλου εγχειρήματος αμφίβολη.
Τα προβλήματα είναι «ελληνικού πολιτικού τύπου» κι έχουν σχέση με αυτό που στην Ελλάδα καταχρηστικά αποκαλείται «πολιτικό κόστος». Η νέα κυβέρνηση και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (Υπερνομαρχία Αττικής και Νομαρχία Πειραιά) έχουν δεσμευτεί για δημιουργία εκτεταμένου πρασίνου με κάποιες ακραίες εκφράσεις όπως «δεν θα πέσει στον χώρο ούτε ένα τετραγωνικό τσιμέντο» κλπ. και ακόμα πιο ακραίες θέσεις έχουν λάβει τα κόμματα της Αριστεράς και εξωκοινοβουλευτικές ομάδες. Το ενδεχόμενο να παραχωρηθεί μικρός μόνο χώρος ως έκταση (περίπου το 10-15% του εμβαδού κάθε ιδιοκτησίας) είναι κάτι που μπορεί να γίνει αποδεκτό από τα Πολιτειακά όργανα, όμως θα συνεχίσει να προκαλεί αντιδράσεις στις υπόλοιπες οργανώσεις. Τα όποια σχέδια θα συναντήσουν αντιδράσεις τις οποίες η κυβέρνηση θα πρέπει να ξεπεράσει. Είναι αυτό δυνατό;
Για την απελθούσα τον Οκτώβρη του 2009 κυβέρνηση η απάντηση ήταν «όχι» καθώς στην πράξη απέφυγε να προωθήσει το θέμα και φάνηκε να το εγκαταλείπει μπροστά στην αντίδραση που συνάντησε. Η νέα κυβέρνηση δεν έχει δώσει ακόμα δείγματα γραφής και η τελική τοποθέτησή της στο υπό εξέταση ζήτημα είναι ένα ερωτηματικό. Η στάση του νέου Υπουργείου Περιβάλλοντος θα είναι καθοριστική όπως και του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Ναυτιλίας, άρα εν τέλει της κυβερνητικής επιτροπής. Αυτό το «ελληνικό παράδοξο» να οδηγείται η επίλυση ενός ζητήματος σε όλο και ανώτερα επίπεδα εξ αιτίας του αόριστου «πολιτικού κόστους» είναι ένας παράγοντας αβεβαιότητας για το όλο εγχείρημα.
Ο τελικός απολογισμός
.
Γενικά, σχολιάζοντας την συγκυρία, θα λέγαμε ότι είναι εν τέλει ευνοϊκή για την προώθηση του εγχειρήματος δημιουργίας Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και πολύ σημαντικά ενώ η οικονομική συγκυρία και η συγκυρία που επικρατεί στην ελληνική ναυτιλία το καθιστούν αναγκαίο. Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες των πολιτών και των φορέων που τους εκπροσωπούν και αντιτίθενται στην τσιμεντοποίηση είναι δικαιολογημένες και μπορούν να αντιμετωπιστούν δίκαια και καθαρά με τον περιορισμό της κάλυψης του συνολικού εμβαδού στο μικρό ποσοστό του 5% αν πρόκειται μόνο για το Ναυτιλιακό Κέντρο και του 10-15% αν πρόκειται για την ανάπλαση όλων των επιχειρήσεων της περιοχής.
Η δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά είναι ένα εγχείρημα που ο επιχειρηματικός κόσμος της Ναυτιλίας το θέλει και το χρειάζεται ενώ και ο πολιτικός κόσμος το στηρίζει. Ο συνδυασμός του εγχειρήματος με εκτεταμένο πράσινο και μητροπολιτικό πάρκο για την τέως βιομηχανική ζώνη μπορεί να καταστήσει το εγχείρημα εφικτό παρ’ όλο που ένα σύνολο ,δηλώσεων και δημόσιων τοποθετήσεων τα χρόνια 2007-2008 έχουν δημιουργήσει πολιτικά εμπόδια σε μια τέτοια δράση.
Η δημιουργία ενός Φορέα με πρωτοβουλία της Πολιτείας, που να περιλαμβάνει όλους τους επισπεύδοντες του θέματος, δηλαδή τον κόσμο της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας (ναυτικό επιμελητήριο, εφοπλιστές, ναυτιλιακές ενώσεις κλπ.), την τοπική κοινωνία (δήμους, επιμελητήρια κλπ.), τον ΟΛΠ και τους ιδιοκτήτες γης θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Η έγκριση, στη συνέχεια, ενός οριστικού σχεδίου ανάπλασης με χρήσεις γης και συντελεστές δόμησης και ο –ως εκ τούτου- καθορισμός των πολεοδομικών αρχών και εργαλείων, θα είναι το επόμενο βήμα. Η νομοθέτηση στη Βουλή της Ανάπλασης με τα παραπάνω χαρακτηριστικά θα δώσει το κατάλληλο πλαίσιο και θα καθορίσει τις εξελίξεις. Μετά από αυτά θα μένει το στάδιο της κατασκευής.
Ο χρόνος για τις αποφάσεις και τον Φορέα υπολογίζεται σε 1-2 χρόνια, και ο χρόνος κατασκευής σε 5, έτσι μέσα στην επόμενη δεκαετία θα μπορεί το Ναυτιλιακό Κέντρο να είναι πραγματικότητα. Μένει μόνο να εκφραστούν η επιχειρηματική και η πολιτική βούληση
Περαιτέρω επιστημονική έρευνα για το θέμα θα μπορούσε να αναδείξει το θέμα της Μετεγκατάστασης του Σίτυ του Λονδίνου καθώς και το θέμα της περαιτέρω μελέτης του Ναυτιλιακού Cluster του Πειραιά.
Εφ’ όσον ξεπεραστούν τα προβλήματα όπως αυτά που εκτέθηκαν πιο πριν και εφ’ όσον μια πρόταση για δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στον Πειραιά τελικά αποκτήσει πολιτειακή στήριξη και προχωρήσει, τότε θα πρέπει να α καταρτιστεί νέα Πολεοδομική Μελέτη για Τροποποίηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Πόλης (Δραπετσώνας) που να επιβεβαιώνει τους συντελεστές δόμησης και τις καλύψεις που δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 10-15% καθιστώντας δυνατή τη δημιουργία Ενιαίου Μητροπολιτικού Πάρκου άνω των 400 στρεμμάτων στην περιοχή.
Επίσης θα πρέπει να γίνει μια Έρευνα Αγοράς που να επιβεβαιώσει τα ευρήματα και τις διαπιστώσεις της παρούσας εργασίας ώστε να εκτιμηθεί καλύτερα ποιας έκτασης θα είναι οι μετακινήσεις ναυτιλιακών και συναφών επιχειρήσεων από το εξωτερικό ή το εσωτερικό προς το νέο ναυτιλιακό κέντρο. Αναγκαία είναι και μια Μελέτη για το Μητροπολιτικό Πάρκο που θα καθορίζει και τις χρήσεις μέσα σε αυτό αλλά και την κατανομή του πράσινου καθώς και των δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες ώστε το πάρκο να είναι επισκέψιμο.
Προκειμένου να καθοριστούν επακριβώς οι επιθυμητές και συμβατές με το ναυτιλιακό κέντρο δραστηριότητες θα πρέπει να γίνει μια Ειδική Μελέτη για τις Χρήσεις. Οι χρήσεις θα πρέπει να εξυπηρετούν τον στόχο της δημιουργίας ενός στρατηγικού ναυτιλιακού κέντρου που θα μπορεί να δημιουργεί προστιθέμενη αξία στην όλη λειτουργία του ναυτιλιακού cluster.
Πριν την απόφαση για το Ναυτιλιακό Κέντρο και Ενιαίο Πάρκο θα πρέπει να γίνει και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις συνέπειες στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον από το εγχείρημα ενώ αναγκαία είναι και μια Εδαφολογική μελέτη της περιοχής που για πολλά χρόνια φιλοξένησε μια χημική βιομηχανία
Γ.Τσιρίδης
Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2009
Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΤΕΩΣ Β.Ζ. ΜΕ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ
.
Εγκρίθηκε η διπλωματική εργασία με θέμα το Ναυτιλιακό Κέντρο στον Πειραιά η οποία παρουσιάζει ουσιαστικά την νέα πρόταση για την ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας. Η πρόταση για ναυτιλιακό κέντρο σε έκταση μικρή (20 περίπου στρεμάτων) με ταυτόχρονη δημιουργία ενιαίου μητροπολιτικού πάρκου 450 περίπου στρεμμάτων είναι η μόνη διέξοδος στο σημερινό αδιέξοδο.
Περισσότερα για την εργασία αυτή, που είναι πλέον επίσημο έγγφραφο του Πανεπιστημίου Πειραιά, θα αναρτηθούν προσεχώς.
.
Εγκρίθηκε η διπλωματική εργασία με θέμα το Ναυτιλιακό Κέντρο στον Πειραιά η οποία παρουσιάζει ουσιαστικά την νέα πρόταση για την ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας. Η πρόταση για ναυτιλιακό κέντρο σε έκταση μικρή (20 περίπου στρεμάτων) με ταυτόχρονη δημιουργία ενιαίου μητροπολιτικού πάρκου 450 περίπου στρεμμάτων είναι η μόνη διέξοδος στο σημερινό αδιέξοδο.
Περισσότερα για την εργασία αυτή, που είναι πλέον επίσημο έγγφραφο του Πανεπιστημίου Πειραιά, θα αναρτηθούν προσεχώς.
.
Η ανάδειξη του Θεμιστόκλειου, χρέος προς τις επόμενες γενιές και την ίδια την πόλη!
.
Σύντομα αναμένεται ότι θα μπει στην ημερήσια διάταξη του δημοτικού συμβουλίου το θλεμα της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου (που ακόμα δεν έχει χαρακτηριστεί επίσημα ως τέτοιος) του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή μέσα στον χώρο του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων.
Το θέμα είναι πολύ σοβαρό κι έχει να κάνει με το χρέος της δικής μας γενιάς απέναντι στις επερχόμενες αλλά και απέναντι στην πολύπαθη αυτή πόλη που από τόπος ομορφιάς που ήταν πριν 100-150 χρόνια κατάντησε σκουπιδαριό και γκέτο (προ ολίγων μόνο δεκαετιών) και τώρα πάει να ανακτήσει τις ακτές της και την ιστορίας της. Σημαντική συμβο΄λή σε αυτή την ανάκτηση της ιστορικής της μνήμης θα είναι η ανάδειξη και διαφύλαξη του Θεμιστόκλειου.
.
Σύντομα αναμένεται ότι θα μπει στην ημερήσια διάταξη του δημοτικού συμβουλίου το θλεμα της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου (που ακόμα δεν έχει χαρακτηριστεί επίσημα ως τέτοιος) του ταφικού μνημείου του Θεμιστοκλή μέσα στον χώρο του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων.
Το θέμα είναι πολύ σοβαρό κι έχει να κάνει με το χρέος της δικής μας γενιάς απέναντι στις επερχόμενες αλλά και απέναντι στην πολύπαθη αυτή πόλη που από τόπος ομορφιάς που ήταν πριν 100-150 χρόνια κατάντησε σκουπιδαριό και γκέτο (προ ολίγων μόνο δεκαετιών) και τώρα πάει να ανακτήσει τις ακτές της και την ιστορίας της. Σημαντική συμβο΄λή σε αυτή την ανάκτηση της ιστορικής της μνήμης θα είναι η ανάδειξη και διαφύλαξη του Θεμιστόκλειου.
.
Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2009
Αντί να μειώσει τον συντελεστή δόμησης η διοίκηση αποφάσισε να βάλει περιορισμό στο ύψος των οικοδομών. Όμως κι αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ακόμα!!!
Νέα ανακοίνωση της Πρώτης Κίνησης που αυτή τη φορά αφορά σε θέμα πολεοδομικό και γι αυτό ενδιαφέρον για το μπλογκ της Ανάπλασης
.
Η Πρώτη Κίνηση πρότεινε στη Διοίκηση να μειώσει τον συντελεστή δόμησης στη Δραπετσώνα από 2,6 που είναι σήμερα στο 2,0 τουλάχιστον. Η σχετική επιστολή στάλθηκε στο ΔΣ και το ΔΣ πράγματι συζήτησε το θέμα. Εκεί η Διοίκηση πρότεινε να μείνει ο Σ.Δ. ως έχει αλλά να μπει περιορισμός στο ύψος των οικοδομών, παρ' όλο που από την αντιπολίτευση ακούστηκαν προτάσεις για ακόμη μεγαλύτερη μείωση του Σ.Δ. (στο 1,8).
.
Έστω κι έτσι, ο περιορισμός στο ύψος ήταν κάτι θετικό. Όμως ΔΥΣΤΥΧΩΣ ούτε κι αυτό εφαρμόστηκε καθώς η απόφαση πρέπει να υποστηριχτεί από κάποιες ενέργειες για να έχει ισχύ και αυτές οι ενέργειες ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ. Φταίει η Τεχνική Υπηρεσία; Αν ναι, πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες! Και εν πάσει περιπτώσει πρέπει το θέμα αυτό να προχωρήσει άμεσα!
.
Η Πρώτη Κίνηση πρότεινε στη Διοίκηση να μειώσει τον συντελεστή δόμησης στη Δραπετσώνα από 2,6 που είναι σήμερα στο 2,0 τουλάχιστον. Η σχετική επιστολή στάλθηκε στο ΔΣ και το ΔΣ πράγματι συζήτησε το θέμα. Εκεί η Διοίκηση πρότεινε να μείνει ο Σ.Δ. ως έχει αλλά να μπει περιορισμός στο ύψος των οικοδομών, παρ' όλο που από την αντιπολίτευση ακούστηκαν προτάσεις για ακόμη μεγαλύτερη μείωση του Σ.Δ. (στο 1,8).
.
Έστω κι έτσι, ο περιορισμός στο ύψος ήταν κάτι θετικό. Όμως ΔΥΣΤΥΧΩΣ ούτε κι αυτό εφαρμόστηκε καθώς η απόφαση πρέπει να υποστηριχτεί από κάποιες ενέργειες για να έχει ισχύ και αυτές οι ενέργειες ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ. Φταίει η Τεχνική Υπηρεσία; Αν ναι, πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες! Και εν πάσει περιπτώσει πρέπει το θέμα αυτό να προχωρήσει άμεσα!
Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2009
Η Αθανασίου Διάκου άνοιξε και πάλι, η κόντρα με τον Μελετόπουλο καλά κρατεί.
. Μπορεί να μην είναι στην τέως βιομηχανική ζώνη, όμως η περιοχή που διεκδικεί ο Μελετόπουλος σχετίζεται άμεσα με το ρυμοτομικό και πολεοδομικό σχέδιο της πολης. Αναφέρω λοιπόν και σε αυτό το μπλογκ ότι η Αθανασίου Διάκου (από Δραπετσώνα προς Πυροσβεστική) άνοιξε παλι με ενέργειες του Δήμου ενώ ο Μελετόπουλος έστειλε ήδη εξώδικο και ζητά να αποχωρήσει ο Δήμος από τον δρόμο του που τον θεωρεί οικόπεδό του.
.
Ο Δρόμος δεν είναι ακόμα έτοιμος και διαβατός από αυτοκίνητα καθώς χρειάζεται διορθώσεις και καθαρισμούς στο οδόστρωμα. .
Το βιντεάκι δείχνει τη καινούρια κατάσταση εκεί.
.
Ο Δρόμος δεν είναι ακόμα έτοιμος και διαβατός από αυτοκίνητα καθώς χρειάζεται διορθώσεις και καθαρισμούς στο οδόστρωμα. .
Το βιντεάκι δείχνει τη καινούρια κατάσταση εκεί.
Η Πρόταση Γ.Τσιρίδη για Ναυτιλιακό Κέντρο σε 20 στρέμματα και 450 στρέμματα Πάρκο μετατρέπεται σε Διπλωματική Εργασία
.
Αφού η πρόταση που διατύπωσα (ο υποφαινόμενος Γ.Τσιρίδης) από το καλοκαίρι του 2007 και διατύπωσα επίσημα από τον Απρίλιο του 2008 στη συνεδρίαση της Παμπειραϊκής Επιτροπής και στο Διαδίκτυο δεν ρποχωράει και δεν γίνεται μέχρι στιγμής ένθερμα αποδεκτή από κανένα φορέα, σκέφτηκα να την προχωρήσω μόνος μου. Την έκανα λοιπόν ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ για το Πανεπιστήμιο Πειραιά όπου κάνω Μεταπτυχιακό στη Ναυτιλία. Ήδη την παρέδωσα στον αρμόδιο καθηγητή κ. Θ.Πελαγίδη και αναμένω την έγκριση που θα σημαίνει ταυτόχρονα και την ολοκλήρωση αυτού του Μεταπτυχιακού.
.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
.
Υ.Γ.: Κάποια στιγμή θα την ανεβάσω και στο διαδίκτυο, σε αυτό το μπλογκ.
Αφού η πρόταση που διατύπωσα (ο υποφαινόμενος Γ.Τσιρίδης) από το καλοκαίρι του 2007 και διατύπωσα επίσημα από τον Απρίλιο του 2008 στη συνεδρίαση της Παμπειραϊκής Επιτροπής και στο Διαδίκτυο δεν ρποχωράει και δεν γίνεται μέχρι στιγμής ένθερμα αποδεκτή από κανένα φορέα, σκέφτηκα να την προχωρήσω μόνος μου. Την έκανα λοιπόν ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ για το Πανεπιστήμιο Πειραιά όπου κάνω Μεταπτυχιακό στη Ναυτιλία. Ήδη την παρέδωσα στον αρμόδιο καθηγητή κ. Θ.Πελαγίδη και αναμένω την έγκριση που θα σημαίνει ταυτόχρονα και την ολοκλήρωση αυτού του Μεταπτυχιακού.
.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
.
Υ.Γ.: Κάποια στιγμή θα την ανεβάσω και στο διαδίκτυο, σε αυτό το μπλογκ.
Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2009
Κάποια ενέργεια που να μας οδηγεί στις ακτές μας θα πρέπει επιτέλους να γίνει!
.
Η ουσιαστική αυτο-εξουδετέρωση της Παμπειραϊκής Επιτροπής, συνδυασμένη με τη διστακτικότητα της δημοτικής αρχής και την αποκαρδιωτική έλλειψη αντιπολίτευσης, έφεραν το κίνημα για την ανάκτηση του θαλασσίου μετώπου και για την ανάπλαση της τέως βιομηχανικής ζώνης επ'ωφελεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής Πειραιά στο σημείο μηδέν.
.
Αυτή τη χρονιά, που είναι και προεκλογική (για τις δημοτικές μιλάμε) θα πρέπει να γίνει κάτι περισσότερο. Ένα ντου μέχρι την ακτή, είτε για το μνημείο του Θεμιστοκλή είτε για τον όρμο Σφαγείων, θα ήταν μια καλή και αναγκαία όσο και ενδιαφέρουσα ενέργεια. Η δημοτική αρχή δεν θα πρέπει να λείψει. Έτσι κι αλλιώς το υπόλοιπο "κίνημα" κοιμάται ύπνο βαθύ.
.
Η ουσιαστική αυτο-εξουδετέρωση της Παμπειραϊκής Επιτροπής, συνδυασμένη με τη διστακτικότητα της δημοτικής αρχής και την αποκαρδιωτική έλλειψη αντιπολίτευσης, έφεραν το κίνημα για την ανάκτηση του θαλασσίου μετώπου και για την ανάπλαση της τέως βιομηχανικής ζώνης επ'ωφελεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής Πειραιά στο σημείο μηδέν.
.
Αυτή τη χρονιά, που είναι και προεκλογική (για τις δημοτικές μιλάμε) θα πρέπει να γίνει κάτι περισσότερο. Ένα ντου μέχρι την ακτή, είτε για το μνημείο του Θεμιστοκλή είτε για τον όρμο Σφαγείων, θα ήταν μια καλή και αναγκαία όσο και ενδιαφέρουσα ενέργεια. Η δημοτική αρχή δεν θα πρέπει να λείψει. Έτσι κι αλλιώς το υπόλοιπο "κίνημα" κοιμάται ύπνο βαθύ.
.
Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 2009
Τμήμα διπλωματικής με θέμα "Ναυτιλιακό Κέντρο στον Πειραιά"
.
Απόσπασμα από διπλωματική (του Γ.Τ.) που ολοκληρώνεται σύντομα και είναι εργασία για το Πανεπιστήμιο Πειραιά (τμήμα Ναυτιλιακό) και για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στη Ναυτιλία. Το θέμα της διπλωματικής εργασίας είναι: "Διερεύνηση των δυνατοτήτων για δημιουργία ναυτιλιακού κέντρου στον Πειραιά"
.
Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια προδημοσίευση και το απόσπασμα είναι από το κεφάλαιο "Όροι Δημιουργίας του Κέντρου" στην παράγραφο "ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ, ΕΝΙΑΙΟ ΠΑΡΚΟ"
.
Ο χώρος που προορίζεται για «Ανάπλαση και Οικονομική Ανασυγκρότηση», σύμφωνα με τις εξαγγελίες των Δήμων και της Πολιτείας του 1992-93, ή που προορίζεται για «χώρος πρασίνου με κάποιες λειτουργίες πολιτισμού αναψυχής» σύμφωνα με τις αρχικές εξαγγελίες της νέας διακυβέρνησης (από το προεκλογικό της πρόγραμμα το 2009) έχει συγκεκριμένα πολεοδομικά χαρακτηριστικά και έχει επίσης ιδιοκτήτες γης, την Εθνική Τράπεζα, την Λαφάρτζ, την NP-Mobil που δεν σκοπεύουν να χαρίσουν αυτόν τον χώρο στους διψασμένους για πράσινο κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Πειραιά ή του Λεκανοπεδίου. Έτσι, πέραν των άλλων προϋποθέσεων που πρέπει να συντρέχουν ώστε να είναι εφικτή και βιώσιμη η λειτουργία ενός ναυτιλιακού κέντρου στην περιοχή, πρέπει επίσης με προσοχή να εξεταστούν τα πολεοδομικά- χωροταξικά και άλλα προβλήματα που δημιουργούνται από την εφαρμογή της οποιασδήποτε επέμβασης στον χώρο.
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα προκειμένου για αναπλάσεις περιοχών και εντάξεις περιοχών στο σχέδιο πόλης είναι ο Ν.1337/83 (κυρίως άρθρο 13) και οι τροποποιήσεις του, ιδιαίτερα ο Ν. 2508/97 (άρθρο 15).
Επί πλέον νομοθετικό πλαίσιο συνιστούν ο Ν.2545/97 για ΒΕΠΕ (Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές) και ο νόμος για Ιδιωτική Πολεοδόμηση. Και οι δύο αυτοί νόμοι δεν επελέγησαν σαν πολεοδομικά εργαλεία καθώς συνάντησαν ισχυρή αντίδραση της τοπικής κοινωνίας που ήθελε ηπιότερη ανάπτυξη και ισχυρό δημόσιο έλεγχο στις χρήσεις και τους συντελεστές δόμησης.
Η χρησιμοποίηση του Ν.2545/97 περί ΒΕΠΕ επιδιώχθηκε από το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ και τον ΟΡΣΑ την περίοδο 2000-2003 προκειμένου να υπάρξουν ταχύτερες διαδικασίες επωφελέστερες για τους ιδιοκτήτες γης και να προχωρήσει απρόσκοπτα το σχέδιο ανάπλασης. Η προσπάθεια αυτή όμως βρήκε αντίδραση, κυρίως από τον Δήμο Δραπετσώνας, και απεσύρθη.
Με απόφαση συνεδρίασης της ΕΕ της 1-10-1997 του Οργανισμού της Αθήνας η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας όμως και αυτό το πολεοδομικό εργαλείο που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ταχύτερη ανάπλαση των χώρων δεν λειτούργησε τελικά καθώς το εργοστάσιο μέχρι το 1999 συνέχιζε να λειτουργεί.
Σύμφωνα με τις διαχρονικά επαναλαμβανόμενες θέσεις των Δήμων που έχουν συμβουλευτικό ρόλο στα χωροταξικά ζητήματα αλλά είναι και επισπεύδοντες της Ανάπλασης και της Πολιτείας που καθορίζει με δικές της αποφάσεις τα χωροταξικά-πολεοδομικά ζητήματα, ως πλαίσιο για την Ανάπλαση της περιοχής έχει επιλεγεί ο Ν. 1337/83 και οι τροποποιήσεις του. Σύμφωνα με τον νόμο αυτόν, η ένταξη μιας περιοχής στο σχέδιο πόλης απαιτεί συνεισφορά των ιδιοκτητών γης σε ποσοστό τουλάχιστον 50% για ελεύθερους, κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους και αντίστοιχη εισφορά σε χρήμα, ενώ ο συντελεστής δόμησης δεν υπερβαίνει το 0.4
Με βάση αυτές τις ρυθμίσεις η ιδιοκτησία της Πρότυπος ΚΤΑΕ που έχει κύριο μέτοχο (κατά 95%) την Εθνική Τράπεζα και η οποία ανέρχεται σε τουλάχιστον 213,5 στρέμματα, μπορεί να έχει κτισμένο χώρο 85 στρεμμάτων, εκ των οποίων περίπου 24 στρέμματα είναι ήδη κτισμένα και έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. Στον χώρο αυτό μπορεί να αναπτυχθεί το ναυτιλιακό κέντρο ενώ για τις υπόλοιπες ιδιοκτησίες αν θέλει η Πολιτεία μπορεί να προχωρήσει σε απαλλοτριώσεις προκειμένου να δημιουργήσει ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο έκτασης 450 στρεμμάτων υψηλού πρασίνου ή να χειριστεί με ανάλογο προς την ΠΚΤΑΕ τρόπο και την ιδιοκτησία της Λαφάρτζ παραχωρώντας προς οικοδόμηση χώρο έκτασης περίπου 15-25 στρεμμάτων και περιορίζοντας έτσι το μητροπολιτικό ενιαίο πάρκο στα 430 στρέμματα.
Οι Ιδιοκτησίες που υπάρχουν στον ευρύτερο χώρο της τέως βιομηχανικής ζώνης αυτή τη στιγμή είναι οι εξής
ΠΚΤΑΕ (Πρότυπος, Εθνική Τράπεζα) 221,75 στρ. +32,25 στρ. Λιμενική Ζώνη (σύνολο 254,00 στρ. εκ των οποίων 8,25 στρ. για τη διέλευση υπερτοπικού άξονα)
ΑΓΕΤ (Λαφάρτζ) 117,40 στρ.
ΒΡ-ΜΟΜΠΙΛ 83,25 στρ. (47,00 στρ. η ΒΡ και 36,25 στρ. η ΜΟΜΠΙΛ)
Δήμοι Δραπετσώνας και Κερατσινίου 103,4 στρ. (38,25 στρ. αθλητικοί χώροι, δρόμοι κλπ.)
ΟΛΠ 32,25 στρ. που ανήκουν στην ιδιοκτησία της Πρότυπος ΚΤΑΕ αλλά που είναι υπό απαλλοτρίωση από τον ΟΛΠ ως λιμενική ζώνη
Με βάση τις υπάρχουσες ιδιοκτησίες η δυνατότητα δόμησης και η εισφορά σε γη κατά ιδιοκτησία είναι η εξής:
.
.
Οι στήλες Α-Θ παρουσιάζουν τα εξής στοιχεία:
Α: Οι ιδιοκτησίες σε στρέμματα. ΚΧ-ΚΦ είναι οι κοινόχρηστοι-κοινωφελείς χώροι των δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου. Σύνολο περιοχής ανάπλασης της τέως βιομηχανικής ζώνης 576,45 στρέμματα
Β: Οι συντελεστές δόμησης που είναι 0,40 για τους ιδιοκτήτες γης και 0,1 για τους δημόσιους φορείς (Δήμοι και ΟΛΠ)
Γ: Οι οικοδομήσιμοι χώροι σε στρέμματα
Δ: Τα διατηρητέα (στην Πρότυπο έχουν χαρακτηριστεί, στην ΑΓΕΤ κατ’ εκτίμηση και στους ΚΧ-ΚΦ υπολογίζονται οι αθλητικοί χώροι)
Ε: Οι εναπομείναντες χώροι προς ανοικοδόμηση, οριζόντιες ιδιοκτησίες
Ζ: Οι συντελεστές δόμησης των προς οικοδόμηση οικοπέδων
Η: Τα οικόπεδα που θα οικοδομηθούν
Θ: Οι εναπομένοντες ελεύθεροι χώροι για Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου
Για το Ναυτιλιακό Κέντρο, εφ’ όσον χωροθετηθεί στο τμήμα της Πρότυπος ΚΤΑΕ που βρίσκεται δίπλα στο κεντρικό λιμάνι του Πειραιά στη θέση Βασιλειάδη έξω από τον μώλο Κράκαρη, θα διατεθούν τα 61.500 τετραγωνικά μέτρα συν τα 23.900 τετραγωνικά μέτρα των διατηρητέων, συνολικά 85.400 τετραγωνικά μέτρα οριζόντιας ιδιοκτησίας, σε ένα χώρο συνολικού εμβαδού 47,55 στρεμμάτων. Γύρω από το Ναυτιλιακό Κέντρο θα ανοίγεται ένα μοναδικής ομορφιάς Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου συνολικής έκτασης 443,19 στρεμμάτων.
Είναι πιθανό το υπάρχον οδικό δίκτυο των 26,65 στρεμμάτων που περιλαμβάνει τον Περιφερειακό δρόμο, τους κόμβους και τις κάθετες συνδέσεις να επεκταθεί ακόμη περισσότερο ενώ θα υπάρξουν και χώροι πολιτισμού και αναψυχής πέραν των ήδη υπαρχόντων 36,25 στρεμμάτων του αθλητικού χώρου.
.
Με την ολοκλήρωση της εργασίας, θα δημοσιεύσουμε μια περίληψή της.
Απόσπασμα από διπλωματική (του Γ.Τ.) που ολοκληρώνεται σύντομα και είναι εργασία για το Πανεπιστήμιο Πειραιά (τμήμα Ναυτιλιακό) και για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στη Ναυτιλία. Το θέμα της διπλωματικής εργασίας είναι: "Διερεύνηση των δυνατοτήτων για δημιουργία ναυτιλιακού κέντρου στον Πειραιά"
.
Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια προδημοσίευση και το απόσπασμα είναι από το κεφάλαιο "Όροι Δημιουργίας του Κέντρου" στην παράγραφο "ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ, ΕΝΙΑΙΟ ΠΑΡΚΟ"
.
Ο χώρος που προορίζεται για «Ανάπλαση και Οικονομική Ανασυγκρότηση», σύμφωνα με τις εξαγγελίες των Δήμων και της Πολιτείας του 1992-93, ή που προορίζεται για «χώρος πρασίνου με κάποιες λειτουργίες πολιτισμού αναψυχής» σύμφωνα με τις αρχικές εξαγγελίες της νέας διακυβέρνησης (από το προεκλογικό της πρόγραμμα το 2009) έχει συγκεκριμένα πολεοδομικά χαρακτηριστικά και έχει επίσης ιδιοκτήτες γης, την Εθνική Τράπεζα, την Λαφάρτζ, την NP-Mobil που δεν σκοπεύουν να χαρίσουν αυτόν τον χώρο στους διψασμένους για πράσινο κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Πειραιά ή του Λεκανοπεδίου. Έτσι, πέραν των άλλων προϋποθέσεων που πρέπει να συντρέχουν ώστε να είναι εφικτή και βιώσιμη η λειτουργία ενός ναυτιλιακού κέντρου στην περιοχή, πρέπει επίσης με προσοχή να εξεταστούν τα πολεοδομικά- χωροταξικά και άλλα προβλήματα που δημιουργούνται από την εφαρμογή της οποιασδήποτε επέμβασης στον χώρο.
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα προκειμένου για αναπλάσεις περιοχών και εντάξεις περιοχών στο σχέδιο πόλης είναι ο Ν.1337/83 (κυρίως άρθρο 13) και οι τροποποιήσεις του, ιδιαίτερα ο Ν. 2508/97 (άρθρο 15).
Επί πλέον νομοθετικό πλαίσιο συνιστούν ο Ν.2545/97 για ΒΕΠΕ (Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές) και ο νόμος για Ιδιωτική Πολεοδόμηση. Και οι δύο αυτοί νόμοι δεν επελέγησαν σαν πολεοδομικά εργαλεία καθώς συνάντησαν ισχυρή αντίδραση της τοπικής κοινωνίας που ήθελε ηπιότερη ανάπτυξη και ισχυρό δημόσιο έλεγχο στις χρήσεις και τους συντελεστές δόμησης.
Η χρησιμοποίηση του Ν.2545/97 περί ΒΕΠΕ επιδιώχθηκε από το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ και τον ΟΡΣΑ την περίοδο 2000-2003 προκειμένου να υπάρξουν ταχύτερες διαδικασίες επωφελέστερες για τους ιδιοκτήτες γης και να προχωρήσει απρόσκοπτα το σχέδιο ανάπλασης. Η προσπάθεια αυτή όμως βρήκε αντίδραση, κυρίως από τον Δήμο Δραπετσώνας, και απεσύρθη.
Με απόφαση συνεδρίασης της ΕΕ της 1-10-1997 του Οργανισμού της Αθήνας η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας όμως και αυτό το πολεοδομικό εργαλείο που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ταχύτερη ανάπλαση των χώρων δεν λειτούργησε τελικά καθώς το εργοστάσιο μέχρι το 1999 συνέχιζε να λειτουργεί.
Σύμφωνα με τις διαχρονικά επαναλαμβανόμενες θέσεις των Δήμων που έχουν συμβουλευτικό ρόλο στα χωροταξικά ζητήματα αλλά είναι και επισπεύδοντες της Ανάπλασης και της Πολιτείας που καθορίζει με δικές της αποφάσεις τα χωροταξικά-πολεοδομικά ζητήματα, ως πλαίσιο για την Ανάπλαση της περιοχής έχει επιλεγεί ο Ν. 1337/83 και οι τροποποιήσεις του. Σύμφωνα με τον νόμο αυτόν, η ένταξη μιας περιοχής στο σχέδιο πόλης απαιτεί συνεισφορά των ιδιοκτητών γης σε ποσοστό τουλάχιστον 50% για ελεύθερους, κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους και αντίστοιχη εισφορά σε χρήμα, ενώ ο συντελεστής δόμησης δεν υπερβαίνει το 0.4
Με βάση αυτές τις ρυθμίσεις η ιδιοκτησία της Πρότυπος ΚΤΑΕ που έχει κύριο μέτοχο (κατά 95%) την Εθνική Τράπεζα και η οποία ανέρχεται σε τουλάχιστον 213,5 στρέμματα, μπορεί να έχει κτισμένο χώρο 85 στρεμμάτων, εκ των οποίων περίπου 24 στρέμματα είναι ήδη κτισμένα και έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. Στον χώρο αυτό μπορεί να αναπτυχθεί το ναυτιλιακό κέντρο ενώ για τις υπόλοιπες ιδιοκτησίες αν θέλει η Πολιτεία μπορεί να προχωρήσει σε απαλλοτριώσεις προκειμένου να δημιουργήσει ενιαίο μητροπολιτικό πάρκο έκτασης 450 στρεμμάτων υψηλού πρασίνου ή να χειριστεί με ανάλογο προς την ΠΚΤΑΕ τρόπο και την ιδιοκτησία της Λαφάρτζ παραχωρώντας προς οικοδόμηση χώρο έκτασης περίπου 15-25 στρεμμάτων και περιορίζοντας έτσι το μητροπολιτικό ενιαίο πάρκο στα 430 στρέμματα.
Οι Ιδιοκτησίες που υπάρχουν στον ευρύτερο χώρο της τέως βιομηχανικής ζώνης αυτή τη στιγμή είναι οι εξής
ΠΚΤΑΕ (Πρότυπος, Εθνική Τράπεζα) 221,75 στρ. +32,25 στρ. Λιμενική Ζώνη (σύνολο 254,00 στρ. εκ των οποίων 8,25 στρ. για τη διέλευση υπερτοπικού άξονα)
ΑΓΕΤ (Λαφάρτζ) 117,40 στρ.
ΒΡ-ΜΟΜΠΙΛ 83,25 στρ. (47,00 στρ. η ΒΡ και 36,25 στρ. η ΜΟΜΠΙΛ)
Δήμοι Δραπετσώνας και Κερατσινίου 103,4 στρ. (38,25 στρ. αθλητικοί χώροι, δρόμοι κλπ.)
ΟΛΠ 32,25 στρ. που ανήκουν στην ιδιοκτησία της Πρότυπος ΚΤΑΕ αλλά που είναι υπό απαλλοτρίωση από τον ΟΛΠ ως λιμενική ζώνη
Με βάση τις υπάρχουσες ιδιοκτησίες η δυνατότητα δόμησης και η εισφορά σε γη κατά ιδιοκτησία είναι η εξής:
.
.
Οι στήλες Α-Θ παρουσιάζουν τα εξής στοιχεία:
Α: Οι ιδιοκτησίες σε στρέμματα. ΚΧ-ΚΦ είναι οι κοινόχρηστοι-κοινωφελείς χώροι των δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου. Σύνολο περιοχής ανάπλασης της τέως βιομηχανικής ζώνης 576,45 στρέμματα
Β: Οι συντελεστές δόμησης που είναι 0,40 για τους ιδιοκτήτες γης και 0,1 για τους δημόσιους φορείς (Δήμοι και ΟΛΠ)
Γ: Οι οικοδομήσιμοι χώροι σε στρέμματα
Δ: Τα διατηρητέα (στην Πρότυπο έχουν χαρακτηριστεί, στην ΑΓΕΤ κατ’ εκτίμηση και στους ΚΧ-ΚΦ υπολογίζονται οι αθλητικοί χώροι)
Ε: Οι εναπομείναντες χώροι προς ανοικοδόμηση, οριζόντιες ιδιοκτησίες
Ζ: Οι συντελεστές δόμησης των προς οικοδόμηση οικοπέδων
Η: Τα οικόπεδα που θα οικοδομηθούν
Θ: Οι εναπομένοντες ελεύθεροι χώροι για Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου
Για το Ναυτιλιακό Κέντρο, εφ’ όσον χωροθετηθεί στο τμήμα της Πρότυπος ΚΤΑΕ που βρίσκεται δίπλα στο κεντρικό λιμάνι του Πειραιά στη θέση Βασιλειάδη έξω από τον μώλο Κράκαρη, θα διατεθούν τα 61.500 τετραγωνικά μέτρα συν τα 23.900 τετραγωνικά μέτρα των διατηρητέων, συνολικά 85.400 τετραγωνικά μέτρα οριζόντιας ιδιοκτησίας, σε ένα χώρο συνολικού εμβαδού 47,55 στρεμμάτων. Γύρω από το Ναυτιλιακό Κέντρο θα ανοίγεται ένα μοναδικής ομορφιάς Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου συνολικής έκτασης 443,19 στρεμμάτων.
Είναι πιθανό το υπάρχον οδικό δίκτυο των 26,65 στρεμμάτων που περιλαμβάνει τον Περιφερειακό δρόμο, τους κόμβους και τις κάθετες συνδέσεις να επεκταθεί ακόμη περισσότερο ενώ θα υπάρξουν και χώροι πολιτισμού και αναψυχής πέραν των ήδη υπαρχόντων 36,25 στρεμμάτων του αθλητικού χώρου.
.
Με την ολοκλήρωση της εργασίας, θα δημοσιεύσουμε μια περίληψή της.
Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2009
Πρόταση για το Οικόπεδο Μελισσανίδη στις Αγροτικές Αποθήκες
.
Δεν είναι δική μας η ιδέα, αλλά είναι πολύ καλή και αυτός που μας την είπε δεν θέλει να μαθευτεί το όνομά του. Προς το παρόν τουλάχιστον.
.
Υπάρχει λοιπόν πρόταση που βγάζει το θέμα του οικοπέδου Μελισσανίδη (στις Αγροτικές Αποθήκες) από το αδιέξοδο. Θα την αναφέρουμε και βλέπουμε....
.
.
Η πρόταση εν συντομία λέει:
Αγοράζει ο Μελισσανίδης το οικόπεδο της Αγροτικής όπου είναι σήμερα το Γυμναστήριο και τα συνεργεία του Δήμου. Κτίζει εκεί τα κτήρια που θέλει.
Μας δίνει τον χώρο όπου σήμερα υπάρχει η πολύ μεγάλη "αυλή" κι ένα ογκώδες κτίσμα-αποθήκη. Αν αυτό το τελευταίο κριθεί διατηρητέο το παίρνουμε ως έχει και το διαμορφώνομε σε Γυμναστήριο και κτήριο του Δήμου, αν όμως μπορεί να γκρεμιστεί, τότε φτιάχνουμε εκεί ένα ισόγειο γυμναστήριο και κάποιο δημοτικό κτήριο (συνεργεία; μάλλον όχι εκεί).
Η πρόταση υποθέτει ότι ο Μελισσανίδης θα προτιμούσε μάλλον να διαθέσει κάποια επιπλέον χρήματα (για το επάνω οικόπεδο) προκειμένου να γλιτώσει τις φασαρίες (θα πρόκειται για έναν εκβιασμό ουσιαστικά από πλευράς δήμου) και ο Δήμος θα κερδίσει εκεί ένα πάρκο πρασίνου (δεν έχει σημασία η ιδιοκτησία) και ένα καλύτερο γυμναστήριο.
.
Ο χάρτης δείχνει σε σχέδιο όλα τα παραπάνω.
Δεν είναι δική μας η ιδέα, αλλά είναι πολύ καλή και αυτός που μας την είπε δεν θέλει να μαθευτεί το όνομά του. Προς το παρόν τουλάχιστον.
.
Υπάρχει λοιπόν πρόταση που βγάζει το θέμα του οικοπέδου Μελισσανίδη (στις Αγροτικές Αποθήκες) από το αδιέξοδο. Θα την αναφέρουμε και βλέπουμε....
.
.
Η πρόταση εν συντομία λέει:
Αγοράζει ο Μελισσανίδης το οικόπεδο της Αγροτικής όπου είναι σήμερα το Γυμναστήριο και τα συνεργεία του Δήμου. Κτίζει εκεί τα κτήρια που θέλει.
Μας δίνει τον χώρο όπου σήμερα υπάρχει η πολύ μεγάλη "αυλή" κι ένα ογκώδες κτίσμα-αποθήκη. Αν αυτό το τελευταίο κριθεί διατηρητέο το παίρνουμε ως έχει και το διαμορφώνομε σε Γυμναστήριο και κτήριο του Δήμου, αν όμως μπορεί να γκρεμιστεί, τότε φτιάχνουμε εκεί ένα ισόγειο γυμναστήριο και κάποιο δημοτικό κτήριο (συνεργεία; μάλλον όχι εκεί).
Η πρόταση υποθέτει ότι ο Μελισσανίδης θα προτιμούσε μάλλον να διαθέσει κάποια επιπλέον χρήματα (για το επάνω οικόπεδο) προκειμένου να γλιτώσει τις φασαρίες (θα πρόκειται για έναν εκβιασμό ουσιαστικά από πλευράς δήμου) και ο Δήμος θα κερδίσει εκεί ένα πάρκο πρασίνου (δεν έχει σημασία η ιδιοκτησία) και ένα καλύτερο γυμναστήριο.
.
Ο χάρτης δείχνει σε σχέδιο όλα τα παραπάνω.
Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου 2009
Και πάλι πίσω η απόφαση για το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟ, λόγω εκλογών αυτή τη φορά.
.
Για άλλη μια φορά πάει πίσω η απόφαση για το Θεμιστόκλειο. Οι εκλογές είναι ο υπαρκτός λόγος για τον οποίο τα δημοτικά συμβούλια (γενικώς) πάνε πίσω και αναβάλλονται και μαζί με αυτά πάει πίσω και αναβάλλεται και η συζήτηση για το Θεμιστόκλειο που είχε προγραμματιστεί να γίνει Σεπτέμβρη.
.
Ελπίζουμε τουλάχιστον να συζητηθεί το θέμα μέσα στο διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου.
.
Να ελπίσουμε ότι το θέμα της Ανάπλασης θα κινηθεί από το ΠαΣοΚ; Ας ελπίσουμε.
.
Για άλλη μια φορά πάει πίσω η απόφαση για το Θεμιστόκλειο. Οι εκλογές είναι ο υπαρκτός λόγος για τον οποίο τα δημοτικά συμβούλια (γενικώς) πάνε πίσω και αναβάλλονται και μαζί με αυτά πάει πίσω και αναβάλλεται και η συζήτηση για το Θεμιστόκλειο που είχε προγραμματιστεί να γίνει Σεπτέμβρη.
.
Ελπίζουμε τουλάχιστον να συζητηθεί το θέμα μέσα στο διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου.
.
Να ελπίσουμε ότι το θέμα της Ανάπλασης θα κινηθεί από το ΠαΣοΚ; Ας ελπίσουμε.
.
Δευτέρα 24 Αυγούστου 2009
Ελπίζουμε (βάσιμα) ότι το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟ θα συζητηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο μέσα στον Σεπτέμβρη!
.
Με βάση τις συζητήσεις που έχουν γίνει πριν τον Αύγουστο, ο Πρόεδρος του ΔΣ (σε συμφωνία με τον Δήμαρχο κ. Αλ.Χρυσό και την πλειοψηφία) πρόκειται να φέρει το θέμα (του Θεμιστόκλειου) για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Υπενθυμίζω ότι το θέμα το εισηγήθηκα στην σημερινή διοίκηση το 2007 αρχικά, το 2008 στη συνέχεια και το 2009 για τρίτη φορά. Κάθε φορά, για κάποιους λόγους, το θέμα δεν έφτανε στο συμβούλιο. Τώρα θα φτάσει. Είμαι σχεδόν βέβαιος, αλλά κρατάω και μια μικρή επιφύλαξη μια και δεν έχει αλλάξει κάτι ριζικά σε σχέση με τις άλλες φορές που έθεσα το θέμα αλλά αυτό δεν έφτασε στην αίθουσα του ΔΣ.
.
Δεν θα περιγράψω ξανά το θέμα. Το έχω κάνει πολλές φορές και εύκολα μπορεί να βρει κανείς την εισήγησή μου σε προηγούμενες δημοσιεύσεις. Θυμίζω μόνο πως αφορά σε δυο κυρίως πράγματα, το ένα είναι να στηριχτεί μια εμπεριστατωμένη πρόταση προς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) για να χαρακτηριστεί ο χώρος ως αρχαιολογικός και το άλλο είναι να γίνει μια προμελέτη για τηνη πρόσβαση στον χώρο και τη διαμόρφωση αυτού του χώρου ως επισκέψιμου μνημείου.
.
Περιμένουμε και ελπίζουμε!
Με βάση τις συζητήσεις που έχουν γίνει πριν τον Αύγουστο, ο Πρόεδρος του ΔΣ (σε συμφωνία με τον Δήμαρχο κ. Αλ.Χρυσό και την πλειοψηφία) πρόκειται να φέρει το θέμα (του Θεμιστόκλειου) για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Υπενθυμίζω ότι το θέμα το εισηγήθηκα στην σημερινή διοίκηση το 2007 αρχικά, το 2008 στη συνέχεια και το 2009 για τρίτη φορά. Κάθε φορά, για κάποιους λόγους, το θέμα δεν έφτανε στο συμβούλιο. Τώρα θα φτάσει. Είμαι σχεδόν βέβαιος, αλλά κρατάω και μια μικρή επιφύλαξη μια και δεν έχει αλλάξει κάτι ριζικά σε σχέση με τις άλλες φορές που έθεσα το θέμα αλλά αυτό δεν έφτασε στην αίθουσα του ΔΣ.
.
Δεν θα περιγράψω ξανά το θέμα. Το έχω κάνει πολλές φορές και εύκολα μπορεί να βρει κανείς την εισήγησή μου σε προηγούμενες δημοσιεύσεις. Θυμίζω μόνο πως αφορά σε δυο κυρίως πράγματα, το ένα είναι να στηριχτεί μια εμπεριστατωμένη πρόταση προς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) για να χαρακτηριστεί ο χώρος ως αρχαιολογικός και το άλλο είναι να γίνει μια προμελέτη για τηνη πρόσβαση στον χώρο και τη διαμόρφωση αυτού του χώρου ως επισκέψιμου μνημείου.
.
Περιμένουμε και ελπίζουμε!
Τρίτη 4 Αυγούστου 2009
Χρειαζόμαστε περισσότερο ΦΩΣ!
Το θέμα της Ανάπλασης έχει περάσει από τα χέρια του Δήμου στα χέρια του ΟΛΠ και του κάθε παραλία που λέει ό,τι του κατέβει χωρίς να βλέπει το περιβάλλον που επικρατεί, τις νέες συνθήκες, τα εκάστοτε "νόμιμα" (όχι κατ' ανάγκη και ηθικά) συμφέροντα του άλλου κλπ. Ο καθένας σχεδιάζει κάτι, άλλος ζωολογικό κήπο, άλλος ναυτιλιακό κέντρο, άλλος μια πόλη μέσα στην πόλη, άλλος δάσος κλπ. κλπ. ο καθένας κατά το γούστο του ή κατά το συμφέρον του.
Ο μόνος φορέας που μπορεί να δει το θέμα σφαιρικά και μακροπρόθεσμα είναι το ΔΗΜΟΣΙΟ στην ευρεία του έννοια. Σε πιο ειδική έκδοση, ο Δήμος! Αυτός είναι ο κύριος επισπεύδων της υπόθεσης. Ο Δήμος είναι που πρέπει να κινηθεί και να θέσει το θέμα στις σωστές του βάσεις. Όμως ο Δήμος γενικά αδρανεί. Και η Διοίκηση αλλά και η Αντιπολίτευση περί άλλα τυρβάζουν. Έχουν δίκες, μηνύσεις, ανακρίσεις από τη μια, καθημερινά προβλήματα από την άλλη, έχουν και τους πολιτικούς τους σχεδιασμούς γύρω από τις δημοτικές εκλογές του 2010, δεν έχουν επομένως και πολύ χρόνο να σπαταλήσουν για το μεγάλο ζήτημα της Ανάπλασης που είναι το μέλλον της πόλης και του ευρύτερου Πειραιά.
Και όπως είναι φυσικό, το θέμα το έχουν ξεχάσει σχεδόν και οι δημότες. Ποιος να ασχοληθεί πια με το θέμα, όταν δεν ασχολούνται οι αρμόδιοι. Όλοι έχουν πιστέψει ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει και ότι τζάμπα έκλεισε και το εργοστάσιο που έδινε τουλάχιστον και σε τόσο κόσμο δουλειά.
.
Απογοητευμένος από την κατάσταση είχα γράψει στο μπλογκ της Πρώτης κίνησης τα παρακάτω:
.
Πραγματική θλίψη -αν όχι αγανάκτηση- προκαλεί η σκέψη ότι ένα θέμα κορυφαίο για τη Δραπετσώνα αλλά και το Κερατσίνι και ολόκληρο τον ευρύτερο Πειραιά, έχει μείνει στα "αζήτητα" για μια ολόκληρη σχεδόν δεκαετία. Η αδράνεια γύρω από το θέμα αυτό, της Ανάπλασης της Βιομηχανικής Ζώνης, έχει σαν αποτέλεσμα και το γεγονός ότι το ίδιο το ζήτημα έχει πλέον φύγει από την πρώτη θέση του ενδιαφέροντος των πολιτών, πέφτοντας μάλιστα πολύ χαμηλά στη σχετικά λίστα. Μεταξύ των θεμάτων που πρωταρχικά απασχολούν τους πολίτες βρίσκονται πολύ υψηλότερα το οικονομικό, η καθαριότητα, τα καθημερινά κλπ. και ακολουθεί η τύχη της ίδιας της πόλης και το μέλλον της που είναι η τύχη του χώρου της τέως βιομηχανικής ζώνης (Λιπάσματα, Τσιμέντα, Πετρέλαια κλπ.)
.
Το θέμα έτρεξε με χίλια την δεκαετία 1990-2000. Το θέμα τέθηκε το 1991 από τις νέες δημοτικές αρχές Δραπετσώνας και Κερατσινίου, έγινε το 1992 η μελέτη της ΑΝΔΗΠ που πρόβλεπε οικονομική ανασυγκρότηση και περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής με νέες χρήσεις γης, το 1993 έγινε η Πρότυπος ΚΤΑΕ με στόχο τη μετάβαση από τις βιομηχανικές χρήσεις στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας με αλλαγές χρήσεων γης, το 1993 έγινε και ο περιφερειακός του ΟΛΠ, το 1995 αποφασίστηκε η υπόγεια διαδρομή και η χάραξη του περιφερειακού δρόμου μέσα από τα Λιπάσματα, το 1995-96 το θέμα τέθηκε στον ΟΡΣΑ και έγινε ο απαραίτητος κοινωνικός διάλογος, το 1997 λήφθηκε η απόφαση για ανάπλαση με Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας και συντελεστή δόμησης 0.4 και χρήσεις πολεοδομικού κέντρου (δηλαδή θεσμοθετήθηκε η Ανάπλαση) ο 1998 έκλεισε η "Λιπάσματα Δραπετσώνας" και το 1999 έφυγε και η ΣΥΝΕΛ και το εργοστάσιο έκλεισε οριστικά. Όλα ήταν έτοιμα για την Ανάπλαση. Μέσα σε 8 χρόνια έγινε ένα έργο τεράστιο και ο δρόμος για την ανάπλαση ήταν ορθάνοιχτος.
.
2000-02 Σε γενικές γραμμές αδράνεια αλλά τουλάχιστον λειτουργεί η επιτροπή ανάπλασης και εξετάζει σχέδιο του ΠΟΡΣΑ στα πλαίσια του Τερα Ποσειδώνια. Φτιάχνεται νέα μελέτη του ΟΡΣΑ
2003 Αδράνεια. Ωστόσο γκρεμίζεται το εργοστάσιο και μετατρέπεται σε οικόπεδο
2004 Αδράνεια
2005 Αδράνεια που διακόπτεται από τη πρόταση για νέα μελέτη του Δήμου
2006 Αδράνεια αλλά τελειώνει η νέα μελέτη.
2007 Αδράνεια και οι φωτιές στην Ελλάδα ολόκληρη και την Αττική το καλοκαίρι αλλάζουν το τοπίο
2008 Αδράνεια που επισημοποιείται με την εγκατάλειψη και της νέας μελέτης που γίνεται εκ των πραγμάτων πολύ γρήγορα ανεπίκαιρη
2009 Αδράνεια
2010 Πρόβλεψη για αδράνεια και πάλι.
10 χρόνια που πάνε χαμένα στο θέμα "Ανάπλαση". Η διοίκηση Αραβιάδη, που τα έκανε μπάχαλο σχεδόν σε όλους τους τομείς της διοίκησης του Δήμου, θα μπορούσε τουλάχιστον σε αυτό το ζήτημα να έχει προχωρήσει κάπως, όμως ξέμεινε στις διαβουλεύσεις και τα διαδικαστικά και δεν έκανε ουσιαστικά τίποτε. Η διοίκηση Χρυσού που έδειξε ενδιαφέρον για αρκετά ζητήματα και έστρωσε σε πολλά πράγματα τον δήμο, στο θέμα αυτό φάνηκε πίσω από τις προσδοκίες. Σχεδόν δέκα χρόνια χαμένα για την πόλη σαν σύνολο και για τον καθένα μας ξεχωριστά, χαμένα για όλους μας στο πρώτο και μέγιστο ζήτημα της πόλης.
.
Σκεφτόμενος ότι με την υπόθεση του Θεμιστόκλειου θα μπορούσε να έρθει στην επιφάνεια ξανά το θέμα έγραψα μια σχετική ανακοίνωση δική μου και της Πρώτης Κίνησης.
Η ανακοίνωση αυτή (της ΠΡΩΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ) λέει:
.
Η πρόταση Γ.Τσιρίδη και ΠΡΩΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ για το Θεμιστόκλειο (χαρακτηρισμός του σαν αρχαιολογικού μνημείου και προμελέτη διαμόρφωσης του χώρου και πρόσβασης στο μνημείο) είναι μια αφορμή για να επανέλθει και πάλι στη δημοσιότητα το θέμα της Ανάπλασης της Βιομηχανικής Ζώνης.
.
Το Θεμιστόκλειο θα συζητηθεί στο δημοτικό συμβούλιο μέσα στον Σεπτέμβρη ενώ είναι πιθανό να τεθεί και στη Βουλή από τον Δ.Λιντζέρη ή από τον Γ.Νιώτη.
.
Το ίδιο το θέμα του Θεμιστόκλειου δεν είναι από μόνο του ικανό να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η ανάπλαση, όμως μπορεί να προκαλέσει την αναγκαία δημοσιότητα ώστε να τεθεί το ζήτημα και να συζητηθεί η πρόταση της Πρώτης Κίνησης που είναι και η μόνη διέξοδος σήμερα για το θέμα.
.
Θα παρακολουθούμε το θέμα στενά και θα ενημερώνουμε διαρκώς.
.
Γ.Τσιρίδης και ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ
.
Σημειωτέον ότι έχω ζητήσει ραντεβού με τον Μίχα (τον Νομάρχη) να του εξηγήσω την πρότασή μου (που σε πρώτη φάση βρήκε ότι είχε κάποιο ενδιαφέρον) αλλά πάνω από 5 φορές το ραντεβού έχει μείνει στον αέρα καθώς ο κ. Νομάρχης όλο έχει δουλειά. Δεν αμφιβάλλω ότι πράγματι έχει δουλειά, θα προτιμούσα όμως να θεωρεί και το θέμα της Ανάπλασης σαν μια από τις πρώτες του προτεραιότητες.
Ίσως στηρίζω πολλά στην άποψη του Γιάννη του Μίχα, όμως αυτό το κάνω γιατί πιστεύω ότι το ΠαΣοΚ θα πάρει τη κυβέρνηση και στο νέο σκηνικό εξουσίας που θα στηθεί ο Γιάννης ο Μίχας θα έχει σοβαρό ρόλο και ιδιαίτερα στο θέμα της ανάπλασης κυρίαρχο. Έτσι έχει μεγάλη σημασία να έχει από τώρα στο νου του ότι υπάρχει πρόταση βιώσιμη και αποτελεσματική που και ενιαίο μεγάλο πάρκο εξασφαλίζει αλλά και τον σκόπελο της απαλλοτρίωσης ολόκληρου του χώρου ξεπερνά.
Θα επιμείνω να ζητώ το ραντεβού κι ας είναι και Αύγουστος.
Ο μόνος φορέας που μπορεί να δει το θέμα σφαιρικά και μακροπρόθεσμα είναι το ΔΗΜΟΣΙΟ στην ευρεία του έννοια. Σε πιο ειδική έκδοση, ο Δήμος! Αυτός είναι ο κύριος επισπεύδων της υπόθεσης. Ο Δήμος είναι που πρέπει να κινηθεί και να θέσει το θέμα στις σωστές του βάσεις. Όμως ο Δήμος γενικά αδρανεί. Και η Διοίκηση αλλά και η Αντιπολίτευση περί άλλα τυρβάζουν. Έχουν δίκες, μηνύσεις, ανακρίσεις από τη μια, καθημερινά προβλήματα από την άλλη, έχουν και τους πολιτικούς τους σχεδιασμούς γύρω από τις δημοτικές εκλογές του 2010, δεν έχουν επομένως και πολύ χρόνο να σπαταλήσουν για το μεγάλο ζήτημα της Ανάπλασης που είναι το μέλλον της πόλης και του ευρύτερου Πειραιά.
Και όπως είναι φυσικό, το θέμα το έχουν ξεχάσει σχεδόν και οι δημότες. Ποιος να ασχοληθεί πια με το θέμα, όταν δεν ασχολούνται οι αρμόδιοι. Όλοι έχουν πιστέψει ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει και ότι τζάμπα έκλεισε και το εργοστάσιο που έδινε τουλάχιστον και σε τόσο κόσμο δουλειά.
.
Απογοητευμένος από την κατάσταση είχα γράψει στο μπλογκ της Πρώτης κίνησης τα παρακάτω:
.
Πραγματική θλίψη -αν όχι αγανάκτηση- προκαλεί η σκέψη ότι ένα θέμα κορυφαίο για τη Δραπετσώνα αλλά και το Κερατσίνι και ολόκληρο τον ευρύτερο Πειραιά, έχει μείνει στα "αζήτητα" για μια ολόκληρη σχεδόν δεκαετία. Η αδράνεια γύρω από το θέμα αυτό, της Ανάπλασης της Βιομηχανικής Ζώνης, έχει σαν αποτέλεσμα και το γεγονός ότι το ίδιο το ζήτημα έχει πλέον φύγει από την πρώτη θέση του ενδιαφέροντος των πολιτών, πέφτοντας μάλιστα πολύ χαμηλά στη σχετικά λίστα. Μεταξύ των θεμάτων που πρωταρχικά απασχολούν τους πολίτες βρίσκονται πολύ υψηλότερα το οικονομικό, η καθαριότητα, τα καθημερινά κλπ. και ακολουθεί η τύχη της ίδιας της πόλης και το μέλλον της που είναι η τύχη του χώρου της τέως βιομηχανικής ζώνης (Λιπάσματα, Τσιμέντα, Πετρέλαια κλπ.)
.
Το θέμα έτρεξε με χίλια την δεκαετία 1990-2000. Το θέμα τέθηκε το 1991 από τις νέες δημοτικές αρχές Δραπετσώνας και Κερατσινίου, έγινε το 1992 η μελέτη της ΑΝΔΗΠ που πρόβλεπε οικονομική ανασυγκρότηση και περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής με νέες χρήσεις γης, το 1993 έγινε η Πρότυπος ΚΤΑΕ με στόχο τη μετάβαση από τις βιομηχανικές χρήσεις στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας με αλλαγές χρήσεων γης, το 1993 έγινε και ο περιφερειακός του ΟΛΠ, το 1995 αποφασίστηκε η υπόγεια διαδρομή και η χάραξη του περιφερειακού δρόμου μέσα από τα Λιπάσματα, το 1995-96 το θέμα τέθηκε στον ΟΡΣΑ και έγινε ο απαραίτητος κοινωνικός διάλογος, το 1997 λήφθηκε η απόφαση για ανάπλαση με Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας και συντελεστή δόμησης 0.4 και χρήσεις πολεοδομικού κέντρου (δηλαδή θεσμοθετήθηκε η Ανάπλαση) ο 1998 έκλεισε η "Λιπάσματα Δραπετσώνας" και το 1999 έφυγε και η ΣΥΝΕΛ και το εργοστάσιο έκλεισε οριστικά. Όλα ήταν έτοιμα για την Ανάπλαση. Μέσα σε 8 χρόνια έγινε ένα έργο τεράστιο και ο δρόμος για την ανάπλαση ήταν ορθάνοιχτος.
.
2000-02 Σε γενικές γραμμές αδράνεια αλλά τουλάχιστον λειτουργεί η επιτροπή ανάπλασης και εξετάζει σχέδιο του ΠΟΡΣΑ στα πλαίσια του Τερα Ποσειδώνια. Φτιάχνεται νέα μελέτη του ΟΡΣΑ
2003 Αδράνεια. Ωστόσο γκρεμίζεται το εργοστάσιο και μετατρέπεται σε οικόπεδο
2004 Αδράνεια
2005 Αδράνεια που διακόπτεται από τη πρόταση για νέα μελέτη του Δήμου
2006 Αδράνεια αλλά τελειώνει η νέα μελέτη.
2007 Αδράνεια και οι φωτιές στην Ελλάδα ολόκληρη και την Αττική το καλοκαίρι αλλάζουν το τοπίο
2008 Αδράνεια που επισημοποιείται με την εγκατάλειψη και της νέας μελέτης που γίνεται εκ των πραγμάτων πολύ γρήγορα ανεπίκαιρη
2009 Αδράνεια
2010 Πρόβλεψη για αδράνεια και πάλι.
10 χρόνια που πάνε χαμένα στο θέμα "Ανάπλαση". Η διοίκηση Αραβιάδη, που τα έκανε μπάχαλο σχεδόν σε όλους τους τομείς της διοίκησης του Δήμου, θα μπορούσε τουλάχιστον σε αυτό το ζήτημα να έχει προχωρήσει κάπως, όμως ξέμεινε στις διαβουλεύσεις και τα διαδικαστικά και δεν έκανε ουσιαστικά τίποτε. Η διοίκηση Χρυσού που έδειξε ενδιαφέρον για αρκετά ζητήματα και έστρωσε σε πολλά πράγματα τον δήμο, στο θέμα αυτό φάνηκε πίσω από τις προσδοκίες. Σχεδόν δέκα χρόνια χαμένα για την πόλη σαν σύνολο και για τον καθένα μας ξεχωριστά, χαμένα για όλους μας στο πρώτο και μέγιστο ζήτημα της πόλης.
.
Σκεφτόμενος ότι με την υπόθεση του Θεμιστόκλειου θα μπορούσε να έρθει στην επιφάνεια ξανά το θέμα έγραψα μια σχετική ανακοίνωση δική μου και της Πρώτης Κίνησης.
Η ανακοίνωση αυτή (της ΠΡΩΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ) λέει:
.
Η πρόταση Γ.Τσιρίδη και ΠΡΩΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ για το Θεμιστόκλειο (χαρακτηρισμός του σαν αρχαιολογικού μνημείου και προμελέτη διαμόρφωσης του χώρου και πρόσβασης στο μνημείο) είναι μια αφορμή για να επανέλθει και πάλι στη δημοσιότητα το θέμα της Ανάπλασης της Βιομηχανικής Ζώνης.
.
Το Θεμιστόκλειο θα συζητηθεί στο δημοτικό συμβούλιο μέσα στον Σεπτέμβρη ενώ είναι πιθανό να τεθεί και στη Βουλή από τον Δ.Λιντζέρη ή από τον Γ.Νιώτη.
.
Το ίδιο το θέμα του Θεμιστόκλειου δεν είναι από μόνο του ικανό να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η ανάπλαση, όμως μπορεί να προκαλέσει την αναγκαία δημοσιότητα ώστε να τεθεί το ζήτημα και να συζητηθεί η πρόταση της Πρώτης Κίνησης που είναι και η μόνη διέξοδος σήμερα για το θέμα.
.
Θα παρακολουθούμε το θέμα στενά και θα ενημερώνουμε διαρκώς.
.
Γ.Τσιρίδης και ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ
.
Σημειωτέον ότι έχω ζητήσει ραντεβού με τον Μίχα (τον Νομάρχη) να του εξηγήσω την πρότασή μου (που σε πρώτη φάση βρήκε ότι είχε κάποιο ενδιαφέρον) αλλά πάνω από 5 φορές το ραντεβού έχει μείνει στον αέρα καθώς ο κ. Νομάρχης όλο έχει δουλειά. Δεν αμφιβάλλω ότι πράγματι έχει δουλειά, θα προτιμούσα όμως να θεωρεί και το θέμα της Ανάπλασης σαν μια από τις πρώτες του προτεραιότητες.
Ίσως στηρίζω πολλά στην άποψη του Γιάννη του Μίχα, όμως αυτό το κάνω γιατί πιστεύω ότι το ΠαΣοΚ θα πάρει τη κυβέρνηση και στο νέο σκηνικό εξουσίας που θα στηθεί ο Γιάννης ο Μίχας θα έχει σοβαρό ρόλο και ιδιαίτερα στο θέμα της ανάπλασης κυρίαρχο. Έτσι έχει μεγάλη σημασία να έχει από τώρα στο νου του ότι υπάρχει πρόταση βιώσιμη και αποτελεσματική που και ενιαίο μεγάλο πάρκο εξασφαλίζει αλλά και τον σκόπελο της απαλλοτρίωσης ολόκληρου του χώρου ξεπερνά.
Θα επιμείνω να ζητώ το ραντεβού κι ας είναι και Αύγουστος.
Τρίτη 14 Ιουλίου 2009
Νέα Σχέδια του ΟΛΠ για Ναυτιλιακό Κέντρο
Πάνω βλέπετε σχέδιο με την πρόταση που διατύπωσα στις 10/4/2008 για ανάπλαση μερική σε περιορισμένο χώρο και δημιοργία ενιαίου πάρκου άνω των 400 στρεμμάτων. Ελπίζω πως αυτή η πρόταση που είναι η μόνη ρεαλιστική σήμερα θα γίνει αντιληπτή από τους ενδιαφερόμενους ώστε να την θέσουν σύντομα σε εφαρμογή. Ήδη ο ΟΛΠ κινείται προς μια κατεύθυνση που από μόνη της είναι και πάλι ΑΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΤΗ αλλά που μπορεί να συμβαδίσει με την δική μου και μάλιστα να την ενισχύσει.
.
Δημοσιεύω από site του ΟΛΠ τις τελευταίες σκέψεις του (μόλις χτεσινές, το σχετικό άρθρο έχει ημερομηνία 13 Ιουλίου 2009 και σήμερα έχουμε 14):
.
Σχέδια του ΟΛΠ
Της Αγγελικής Καλλή
.
Tη χρηματοδότηση της κατασκευής ενός νέου επιβατικού λιμανιού στο θαλάσσιο μέτωπο της Δραπετσώνας με την παράλληλη λειτουργία ναυτιλιακού κέντρου, συζήτησε η διοίκηση του ΟΛΠ με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Π. Σακελλάρη, στην τελευταία επίσκεψή του στον οργανισμό. Στελέχη της εταιρείας προβλέπουν ότι σε πολύ λίγα χρόνια ο κορεσμός που έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται, θα κάνει την κατάσταση στο κεντρικό λιμάνι ιδιαίτερα προβληματική.
Αξιοποίηση
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο ΟΛΠ θα επιδιώξει να αξιοποιήσει αυτόνομα την έκταση των 100 στεμμάτων περίπου που διαθέτει στην περιοχή και συνορεύει με την ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας καθώς το σχέδιο συνολικής ανάπλασης της περιοχής των λιπασμάτων φαίνεται ότι δεν μπορεί να προχωρήσει.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο οργανισμός θέλοντας να αξιοποιήσει την περιουσία του και παράλληλα να αποσυμφορήσει το πρώτο επιβατικό λιμάνι της χώρας, από το οποίο διακινούνται κάθε χρόνο εκατομμύρια επιβατών, έχει καταλήξει σε αυτήν την απόφαση.
Μάλιστα τις τελευταίες μέρες υπήρξαν και επαφές της διοίκησης του ΟΛΠ με παράγοντες του ΥΠΕΧΩΔΕ προκειμένου να διερευνηθούν οι προθέσεις του υπουργείου.
Στόχος του ΟΛΠ είναι στο θαλάσσιο μέτωπο των 100 στρεμμάτων να κατασκευαστεί ένα νέο επιβατικό λιμάνι και παράλληλα επειδή οι επενδύσεις στην ακτοπλοΐα έχουν χαμηλή απόδοση, να αξιοποιήσει την υπόλοιπη περιουσία του με την κατασκευή ενός μίνι ναυτιλιακού κέντρου και γραφείων.
500 εκατ. ευρώ
Το σύνολο της επένδυσης εκτιμάται ότι ανέρχεται στα επίπεδα των 500 εκατ. ευρώ. Το χρηματοδοτικό σχήμα της επένδυσης βρίσκεται ακόμα υπό συζήτηση καθώς όσον αφορά το κομμάτι του ναυτιλιακού κέντρου και των άλλων γραφείων μπορεί να κατασκευαστεί με αυτοχρηματοδότηση κάτι το οποίο δεν προβλέπεται για τις λιμενικές υποδομές.
Με αυτοχρηματοδότηση αξιοποιεί ήδη ο ΟΛΠ ένα άλλο μέρος της ακίνητης περιουσίας του στο Παλατάκι όπου θα κατασκευαστεί το νέο εκθεσιακό κέντρο του Πειραιά.
Ευνοϊκά προς την ανάπτυξη του επιβατικού λιμανιού προς το θαλάσσιο μέτωπο των 100 στρεμμάτων, φαίνεται να διάκεινται και αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας.
Ανάπτυξη
Όπως έλεγαν μάλιστα στη «Η» εκτός του ότι αναγνωρίζουν την ανάγκη να κατασκευαστεί ένα νέο λιμάνι για την ακτοπλοΐα, δεν παραγνωρίζουν και το γεγονός ότι τίποτα τελικά δεν κινείται γύρω από το μεγαλόπνοο σχέδιο το οποίο είχε ανακοινωθεί προ τριετίας για συνδυασμένη ανάπτυξη της περιοχής των Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα από όλους τους φορείς που είναι ιδιοκτήτες εκτάσεων στην περιοχή.
Μάλιστα οι ίδιοι παράγοντες προχωρούσαν ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι για την κατασκευή του νέου λιμανιού μπορεί να προκριθεί ακόμα και η λύση της απαλλοτρίωσης εκτάσεων αν κριθεί απαραίτητο.
.
Εννοείται ότι αυτό που προτείνει ο ΟΛΠ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ καθώς θέλει να οικοδομήσει με συντελεστή 0,4 μέσα σε λιμενική ζώνη. Παράλληλα, εννοείται ότι η πρότασή μου της 10 Απριλίου του 2008 για δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου σε 20-25 περίπου στρέμματα της ιδιοκτησίας της ΠΡΟΤΥΠΟΣ κοντά στον κάβο Κράκαρη (από το σημερινό λιμάνι μέχρι το Θεμιστόκλειο) γίνεται όχι μόνο επίκαιρη αλλά και η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ πρόταση για τον χώρο και για το ενιαίο πάρκο.
Κυριακή 7 Ιουνίου 2009
Θεμιστόκλειο, Ανάπλαση, τελευταίες εξελίξεις
.
Στο θέμα της προοπτικής του χώρου της πρώην βιομηχανικής ζώνης, κάποια εξέλιξη θετική ήταν η πρόσφατη επίσκεψη Παπανδρέου στον χώρο της ανάπλασης στα πλαίσια της προεκλογικής του εκστρατείας για τις ευρωεκλογές που γίνονται σήμερα.
Ο Παπανδρέου μίλησε για εκτεταμένη ζώνη πρασίνου από Δραπετσώνα μέχρι Γλυφάδα και υπονόησε πως στον χώρο θα δημιουργηθεί μεγάλο πάρκο πρασίνου με κάποιες χρήσεις πολιτισμού και αναψυχής.
Συζήτησα το θέμα και με τον Νομάρχη κ. Γιάννη Μίχα. Μου είπε πως η αξιοποίηση ενός 5% (άντε και 10% το πολύ) της συνολικής έκτασης για αναπτυξιακή δραστηριότητα δεν θα τον έβρισκε αντίθετο εφ' όσον έτσι θα γινόταν εφικτότερο και ρεαλιστικότερο το σχέδιο της ανάπτυξης πρασίνου. Συμφωνήσαμε να κάνουμε ένα ραντεβού για να του παρουσιάσω το δικό μου σχέδιο. Πραγματικά, όλοι καταλαβαίνουν ότι απαλλοτρίωση ενός τέτοιου τεράστιου χώρου 600 στρεμμάτων είναι σχεδόν αδύνατη υπό τις σημερινές συνθήκες (και πέρα από την οικονομική κρίση).
Ο Παπανδρέου, εκτός όμως από τις αναφορές του στο ενιαίο μέτωπο πράσινου για ολόκληρη την ακτή του Πειραιά και της Αθήνας, αναφέρθηκε και στην αξιοποίηση των αρχαιοτήτων που υπάρχουν εδώ. Μίλησε για τον "τάφο του Θεμιστοκλή". Η αναφορά ήταν πολύ ενθαρρυντική προκειμένου να ξεκολλήσει το ζήτημα από το τέλμα. Μια συζήτηση με τον βουλευτή του ΠαΣοΚ κ.Λιντζέρη για το Θεμιστόκλειο, έβγαλε και ερώτηση προς τη Βουλή για το θέμα.
Στο θέμα της προοπτικής του χώρου της πρώην βιομηχανικής ζώνης, κάποια εξέλιξη θετική ήταν η πρόσφατη επίσκεψη Παπανδρέου στον χώρο της ανάπλασης στα πλαίσια της προεκλογικής του εκστρατείας για τις ευρωεκλογές που γίνονται σήμερα.
Ο Παπανδρέου μίλησε για εκτεταμένη ζώνη πρασίνου από Δραπετσώνα μέχρι Γλυφάδα και υπονόησε πως στον χώρο θα δημιουργηθεί μεγάλο πάρκο πρασίνου με κάποιες χρήσεις πολιτισμού και αναψυχής.
Συζήτησα το θέμα και με τον Νομάρχη κ. Γιάννη Μίχα. Μου είπε πως η αξιοποίηση ενός 5% (άντε και 10% το πολύ) της συνολικής έκτασης για αναπτυξιακή δραστηριότητα δεν θα τον έβρισκε αντίθετο εφ' όσον έτσι θα γινόταν εφικτότερο και ρεαλιστικότερο το σχέδιο της ανάπτυξης πρασίνου. Συμφωνήσαμε να κάνουμε ένα ραντεβού για να του παρουσιάσω το δικό μου σχέδιο. Πραγματικά, όλοι καταλαβαίνουν ότι απαλλοτρίωση ενός τέτοιου τεράστιου χώρου 600 στρεμμάτων είναι σχεδόν αδύνατη υπό τις σημερινές συνθήκες (και πέρα από την οικονομική κρίση).
Ο Παπανδρέου, εκτός όμως από τις αναφορές του στο ενιαίο μέτωπο πράσινου για ολόκληρη την ακτή του Πειραιά και της Αθήνας, αναφέρθηκε και στην αξιοποίηση των αρχαιοτήτων που υπάρχουν εδώ. Μίλησε για τον "τάφο του Θεμιστοκλή". Η αναφορά ήταν πολύ ενθαρρυντική προκειμένου να ξεκολλήσει το ζήτημα από το τέλμα. Μια συζήτηση με τον βουλευτή του ΠαΣοΚ κ.Λιντζέρη για το Θεμιστόκλειο, έβγαλε και ερώτηση προς τη Βουλή για το θέμα.
Πέμπτη 30 Απριλίου 2009
Τα σημαντικότερα προβλήματα της πόλης
.
Παίρνοντας αφορμή από τη συγγραφή της ιστορίας της Δραπετσώνας, και σαν προδημοσίευση, θα καταγράψω εδώ τα σημαντικά προβλήματα της σημερινής Δραπετσώνας. πρόκειται για τα κυριότερα πολεοδομικά, υπαρξιακά, αναπτυξιακά, εξωραϊστικά κλπ. προβλήματα, όλα αυτά που αναζητούν λύσεις στο παρόν και στο μέλλον και θα καθορίσουν τη μορφή της πόλης τον 21ο αιώνα.
1)
Το θέμα της ίδιας της ύπαρξης της οργάνωσης της Δραπετσώνας σαν ανεξάρτητος δήμος, καθώς και των ορίων της, έχει ήδη τεθεί από δεκαετίας και είναι πιθανό να επανατεθεί τα προσεχή χρόνια. Να σημειώσουμε ότι οι προσπάθειες που έγιναν για την αλλαγή των ορίων με την συλλογή υπογραφών από τις περιοχές κυρίως του Κερατζάκη και της Κοπής, απέδωσαν σε ό,τι αφορά στον μεγάλο αριθμό πολιτών που υπέγραψαν αλλά σταμάτησαν λόγω της αντίδρασης των γειτονικών δήμων. Από την άλλη οι προσπάθειες της Πολιτείας να επανεντάξει τη Δραπετσώνα στον Δήμο Πειραιά έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει, είναι όμως πολύ πιθανό ότι θα επανέλθουν.
2)
Η φροντίδα για την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου, η χρήση του αρχαιολογικού χώρου του Καστρακίου, η ανασύσταση του Αφροδίσιου, η ταυτοποίηση και ανάδειξη του Θεμιστόκλειου είναι ένα άλλο καθήκον των ανθρώπων που έχουν αναλάβει τη φροντίδα των κοινών αυτής της πόλης αλλά και των ενεργών πολιτών και των συλλόγων.
3)
Η εκμετάλλευση (με την καλή έννοια) του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της πόλης και της ιδιαίτερης ιστορίας της με την δημιουργία χώρων αναψυχής στο Καστράκι, στου Γρηγόρη, στο Πέτρινο, στο λιμανάκι των Σφαγείων, στα διατηρητέα των Λιπασμάτων, στα διατηρητέα του Τσιμεντάδικου, στο Γυψάδικο κλπ. είναι ένας τρόπος για την ανάπτυξη της πόλης περιμετρικά και την ανάκτηση της παραλίας και ολόκληρου του θαλασσίου μετώπου από τους κατοίκους που τόσα χρόνια τα στερήθηκαν.
4)
Η αξιοποίηση προς όφελος των κατοίκων των δύο φυσικών λιμανιών και των ακτών που σιγά-σιγά καθαρίζουν από τη συσσωρευμένη μόλυνση των δεκαετιών του ‘70 και ‘80 είναι μια ανάγκη για την όλη και ένα χρέος προς τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά
5)
Η Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης, σε μια έκταση 600 περίπου στρεμμάτων, με υψηλό πράσινο, ελεύθερες ακτές και χώρους για πολιτισμό και αναψυχή, είναι το μέλλον της πόλης και το μέλλον του ευρύτερου Πειραιά. Δυστυχώς δεν καταφέραμε σαν πόλη να πετύχουμε την Ανάπλαση με το Μητροπολιτικό Ενιαίο Πάρκο τη δεκαετία του ‘90 ώστε να ξεκινήσει ο νέος αιώνας με τις καλύτερες προοπτικές για τη Δραπετσώνα. Ας γίνει τουλάχιστον αυτό το βήμα στις αρχές αυτού του αιώνα για να το απολαύσουν οι επόμενες γενιές.
.
Αυτά προς το παρόν!
Παίρνοντας αφορμή από τη συγγραφή της ιστορίας της Δραπετσώνας, και σαν προδημοσίευση, θα καταγράψω εδώ τα σημαντικά προβλήματα της σημερινής Δραπετσώνας. πρόκειται για τα κυριότερα πολεοδομικά, υπαρξιακά, αναπτυξιακά, εξωραϊστικά κλπ. προβλήματα, όλα αυτά που αναζητούν λύσεις στο παρόν και στο μέλλον και θα καθορίσουν τη μορφή της πόλης τον 21ο αιώνα.
1)
Το θέμα της ίδιας της ύπαρξης της οργάνωσης της Δραπετσώνας σαν ανεξάρτητος δήμος, καθώς και των ορίων της, έχει ήδη τεθεί από δεκαετίας και είναι πιθανό να επανατεθεί τα προσεχή χρόνια. Να σημειώσουμε ότι οι προσπάθειες που έγιναν για την αλλαγή των ορίων με την συλλογή υπογραφών από τις περιοχές κυρίως του Κερατζάκη και της Κοπής, απέδωσαν σε ό,τι αφορά στον μεγάλο αριθμό πολιτών που υπέγραψαν αλλά σταμάτησαν λόγω της αντίδρασης των γειτονικών δήμων. Από την άλλη οι προσπάθειες της Πολιτείας να επανεντάξει τη Δραπετσώνα στον Δήμο Πειραιά έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει, είναι όμως πολύ πιθανό ότι θα επανέλθουν.
2)
Η φροντίδα για την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου, η χρήση του αρχαιολογικού χώρου του Καστρακίου, η ανασύσταση του Αφροδίσιου, η ταυτοποίηση και ανάδειξη του Θεμιστόκλειου είναι ένα άλλο καθήκον των ανθρώπων που έχουν αναλάβει τη φροντίδα των κοινών αυτής της πόλης αλλά και των ενεργών πολιτών και των συλλόγων.
3)
Η εκμετάλλευση (με την καλή έννοια) του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της πόλης και της ιδιαίτερης ιστορίας της με την δημιουργία χώρων αναψυχής στο Καστράκι, στου Γρηγόρη, στο Πέτρινο, στο λιμανάκι των Σφαγείων, στα διατηρητέα των Λιπασμάτων, στα διατηρητέα του Τσιμεντάδικου, στο Γυψάδικο κλπ. είναι ένας τρόπος για την ανάπτυξη της πόλης περιμετρικά και την ανάκτηση της παραλίας και ολόκληρου του θαλασσίου μετώπου από τους κατοίκους που τόσα χρόνια τα στερήθηκαν.
4)
Η αξιοποίηση προς όφελος των κατοίκων των δύο φυσικών λιμανιών και των ακτών που σιγά-σιγά καθαρίζουν από τη συσσωρευμένη μόλυνση των δεκαετιών του ‘70 και ‘80 είναι μια ανάγκη για την όλη και ένα χρέος προς τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά
5)
Η Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης, σε μια έκταση 600 περίπου στρεμμάτων, με υψηλό πράσινο, ελεύθερες ακτές και χώρους για πολιτισμό και αναψυχή, είναι το μέλλον της πόλης και το μέλλον του ευρύτερου Πειραιά. Δυστυχώς δεν καταφέραμε σαν πόλη να πετύχουμε την Ανάπλαση με το Μητροπολιτικό Ενιαίο Πάρκο τη δεκαετία του ‘90 ώστε να ξεκινήσει ο νέος αιώνας με τις καλύτερες προοπτικές για τη Δραπετσώνα. Ας γίνει τουλάχιστον αυτό το βήμα στις αρχές αυτού του αιώνα για να το απολαύσουν οι επόμενες γενιές.
.
Αυτά προς το παρόν!
Σάββατο 11 Απριλίου 2009
Πρόταση Ανάπλασης 2008
Πριν από ένα χρόνο ακριβώς, στη συνεδρίαση της Παμπειραϊκής Επιτροπής της 10 Απριλίου 2008, εν όψει της αλλαγής, θέσης και της απόρριψης της μελέτης του Δήμου, παρουσίασα εκεί μια θέση δική μου που νομίζω ότι είναι απόλυτα εφικτή και πραγματοποιήσιμη και ότι σήμερα αποτελεί τη μόνη διέξοδο στο θέμα της Ανάπλασης που έχει βυθστεί σε τέλμα.
Η πρόταση είχε ως εξής (μαζί με το σκεπτικό της)
Α.-
Η Μελέτη που εκπόνησε ο Δήμος προβλέπει ΚΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ συνολικού εμβαδού 203.500 τετραγωνικών μέτρων εκ των οποίων τα 148.700 μ2 θα είναι τετραγωνικά προς πώληση στα όρια του Δήμου Δραπετσώνας, 17.500 μ2 θα είναι κτίσματα στην ιδιοκτησία του Δήμου Δραπετσώνας, και 37.300 μ2 θα βρίσκονται στα όρια του Δήμου Κερατσινίου. Ακόμη υπάρχει και η δυνατότητα για "εξοικονόμηση" και άλλων 25-30.000 μ2 για κτίσιμο υπό την ιδιοκτησία του Δήμου Δραπετσώνας, που θα ανεβάσει το σύνολο των κτισμένων τετραγωνικών στα 230.000 μ2 περίπου.
Από τα παραπάνω προβλέπεται ότι το 25% θα είναι κατοικίες, το 44-48% γραφεία, το 9-10% εμπορικές χρήσεις και το 7-8% θα είναι εστίαση-αναψυχή, ενώ ένα 10% περίπου θα καταλάβει το Ξενοδοχείο-Συνεδριακό Κέντρο και τα 17.500μ2 των διατηρητέων θα διατεθούν για πολιτιστικές χρήσεις.
[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: τα παραπάνω στοιχεία αναφέρονται στην εισήγηση του Δημάρχου κ. Χρυσού]
.
Όλα τα παραπάνω βασίζονται σε ρυθμίσεις που αποφασίστηκαν το 1996 από τον Οργανισμό της Αθήνας όταν το υπάρχον τότε πλαίσιο ήταν ασφυκτικό, με τα Λιπάσματα σε πλήρη λειτουργία, την ΑΓΕΤ υπό πώληση, τη ΜΟΜΠΙΛ απολύτως αντίθετη κλπ. Η πρόταση του Δήμου για Συντελεστή Δόμησης 0.4 ήταν μια άμυνα απέναντι σε καταστάσεις άκρως δυσοίωνες όπως τα λειτουργούντα εργοστάσια, το λιμάνι που ήταν ακόμη χώρος με κοντέϊνερ, τους ιδιοκτήτες γης που δεν συζητούσαν προτάσεις χωρίς το "εύλογο" κέρδος τους, και πολιτικό κλίμα πολύ λιγότερο ευαίσθητο σε προτάσεις που θα πρότασσαν το περιβάλλον αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την "οικονομική ανασυγκρότηση" που ήταν ο αρχικός στόχος των κοινωνικών φορέων το 1993.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ.
.
Η Αθήνα ολόκληρη έχει αλλάξει προς το χειρότερο [πυρκαγιές, ανοικοδόμηση μεγάλων ελεύθερων εκτάσεων, έργα ολυμπιακά κλπ.] και οι κλιματολογικές συνθήκες αλλάζουν επίσης απαιτώντας από όλους μας περισσότερη περιβαλλοντική συνείδηση.
Η καταστροφή της Πάρνηθας και του Υμηττού μετά από εκείνη της Πεντέλης έχουν επιβαρύνει πολύ το μικροκλίμα του λεκανοπεδίου και μας έκαναν όλους να αναζητάμε χώρους για ενίσχυση του αστικού πράσινου. Η ανάγκη για Μητροπολιτικό Πάρκο, όπως εκφράστηκε από την Παμπειραϊκή είναι στόχος που δεν μπορεί να δεχτεί εκπτώσεις ή συμβιβασμούς.
Η ανάπτυξη δεν μετριέται πλέον με τους ίδιους κοινωνικούς και οικονομικούς όρους όπως στο πρόσφατο παρελθόν. Η ένταξη περιοχών στο σχέδιο πόλης δεν ανεβάζει πλέον την αξία της γης αλλά την υποβιβάζει ή την επιβραδύνει όπου έχουμε τάση ανόδου. Σαν οικονομικό πλεονέκτημα δεν προσμετράται η γειτνίαση με "σύγχρονα" εμπορικά ή άλλα κέντρα αλλά η γειτνίαση με ενισχυμένο πράσινο και το καθαρό περιβάλλον.
Επί πλέον τα πράγματα στην περιοχή είναι πλέον πολύ διαφορετικά και πολύ πιο ευνοϊκά από ότι στο παρελθόν. Το εργοστάσιο Λιπασμάτων, όχι μόνο δεν λειτουργεί αλλά επί πλέον έχει μετατραπεί σε ελεύθερο και τεράστιο οικόπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί αστικές αναπλάσεις και χώρους πρασίνου. Το Κράτος το ίδιο είναι αναγκασμένο να μην απορρίπτει αλλά να συζητά προτάσεις που κάποτε θεωρούνταν (και πιθανότατα ήταν) μαξιμαλιστικές.
Τέλος, το πολιτικό τοπίο έχει αλλάξει ριζικά και προτάσεις για περισσότερο πράσινο, για Μητροπολιτικό Πάρκο ή Άλσος κλπ. είναι δημοφιλείς μεταξύ των πολιτικών φορέων ακόμα και των κομμάτων εξουσίας.
.
Τι θα γίνει στο χώρο της Ανάπλασης;
.
Επιγραμματικά σχεδόν θα αναφέρω μερικές σκέψεις για το τι θα μπορούσε ή θα έπρεπε να γίνει στον χώρο της Ανάπλασης
* Τα διατηρητέα (17.500 μ2) μπορούν να μετατραπούν -κατά το δυνατόν- σε πολιτιστικούς χώρους.
* Το 12.000 μ2 περίπου (7-8% του συνόλου) για αναψυχή-εστίαση μπορούν να παραμείνουν με μια σωστή χωροθέτηση έτσι ώστε να μην μένει νεκρή περιοχή το Μητροπολιτικό Πάρκο και να είναι ο χώρος φιλικός για πρόσβαση από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
* Το ξενοδοχείο-συνεδριακό κέντρο των 18-20.000 μ2 θα μπορούσε να παραμείνει
* Χώροι 20-25.000 μ2 κοντά στην ακτή Βασιλειάδη και στο ξενοδοχείο θα μπορούσαν να υπηρετήσουν ένα ναυτιλιακό κέντρο σαν τη μόνη αποδεκτή δραστηριότητα για προσφορά απασχόλησης και ανάπτυξης στην περιοχή.
Το σύνολο των παραπάνω κτισμένων χώρων (70-75.000 μ2) με συντελεστή δόμησης bruto 0,12 επιτρέπει τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου με υψηλό πράσινο καθώς τα εκμεταλλεύσιμα οικοδομικά τετράγωνα θα φτάνουν περίπου στο 10% της συνολικής έκτασης. Επίσης υπάρχουν άφθονοι χώροι για επιχειρήσεις αναψυχής και εστίασης, για πολιτιστικές δραστηριότητες και για οικονομική ανάπτυξη στους τομείς του Τουρισμού και της Ναυτιλίας, δηλαδή εκεί όπου η χώρα μας έχει συγκριτικό πλεονέκτημα.
.
.
Στην ουσία αυτή είναι η θέση μου και σήμερα -με την απόσταση του ενός χρόνου από την πρώτη κατάθεσή της- με πολύ μικρές τροποποιήσεις. Το κτριότερο σημείο που θα έπρεπε να συμπληρώσω είναι ότι αυτό το 10% της συνολικής έκτασης που θα κριστεί, θα πρέπει να είναι ολόκληρο συγκεντρωμένο στην περιοχή δίπλα στον ΟΛΠ από του Κράκαρη μέχρι το Θεμιστόκλειο και όχι πάνω από τον υπάρχοντα δρόμο που συνδέει την σημερινή πύλη που βρίσκεται χαμηλά κοντά στου Κράκαρη με το παλιό Υαλουργείο
.
Τον σχετικό χάρτη έχω αναρτήσει και δίπλα, στις εικόνες, με τον τίτλο:
"Πρόταση για Ανάπλαση 2008"
Τετάρτη 1 Απριλίου 2009
Ο ΟΛΠ παίζει παιχνίδια. Η πρόταση για το Θεμιστόκλειο ακόμα πιο επίκαιρη λοιπόν!
.
Ο ΟΛΠ φτιάχνει "μπλόκια" στον χώρο κοντά στον μώλο του Κράκαρη και παράλληλα γκρεμίζει τα παλιά του συνεργεία στον χώρο απέναντι στο Καστράκι. Στου Κράκαρη δεν ξέρω τι σκοπεύει να κάνει, μάλλον τίποτα, στον χώρο όμως των πρώην συνεργείων, μαζί με τα γραφεία της ΟΜΥΛΕ και με το κτίριο της μηχανοργάνωσης (το "αγγούρι" απέναντι από το Καστράκι) ξέρω ότι ο ΟΛΠ θέλει να φτιάξει εμποροναυτιλιακό κέντρο ή κάτι τέτοιο. Κι όταν ο ΟΛΠ αρχίζει δουλειές εν κρυπτώ είναι να τον φοβάσαι γιατί λειτουργώντας ως κράτος εν κράτει δημιουργεί ό,τι εκείνος νομίζει "σωστό" για πάρτι του αδιαφορώντας αν γκρεμίζει τα "σωστά" των άλλων ή για το αν προκαλεί προβλήματα στην γύρω περιοχή.
.
Μια πολύ καλή απάντηση στα όποια σχέδια του ΟΛΠ στου Κράκαρη θα ήταν η άμεση προώθηση της πρότασης που έκανα το 2007 και επανέλαβα το 2008 αλλά δεν συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο ούτε τη μία ούτε την άλλη φορά. Την ξαναστέλνω λοιπόν τώρα (την καταθέτω επισήμως αύριο) και ελπίζω πως αυτή τη φορά θα συζητηθεί.
.
Προς ενημέρωση, καταχωρώ στη συνέχεια την επιστολή μου προς το ΔΣ
.
Κύριε Δήμαρχε, κύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι,
Πριν από 2 χρόνια περίπου, τον Νοέμβριο του 2007, με αριθμό πρωτοκόλλου 14672/26-11-2007, κατέθεσα για πρώτη φορά στο Προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου, ένα πακέτο με 2 ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Δημοτικού Συμβουλίου για συζήτηση σχετικά με το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟ (έτσι ονομαζόταν από την αρχαιότητα το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή που βρίσκεται στον χώρο των Λιπασμάτων). Συγκεκριμένα είχα υποβάλει στο Δημοτικό Συμβούλιο:
Το 1ο Σχέδιο Απόφασης αφορούσε στην Ανάθεση ΜΕΛΕΤΗΣ σχετικά με:
Α) Τον Χαρακτηρισμό του Ταφικού Μνημείου του Θεμιστοκλή (του αποκαλούμενου στην αρχαιότητα ως «Θεμιστόκλειου») ως Αρχαιολογικού Χώρου,
Β) Την Αξιοποίηση του Χώρου από τον Δήμο (προμελέτη διαμόρφωσης του χώρου)
Το 2ο Σχέδιο Απόφασης αφορούσε στην χρηματοδότηση της παραπάνω μελέτης από την ΠΚΤΑΕ, την ΑΓΕΤ, την ΒΡ και την ΜΟΜΠΙΛ δια μέσου του ειδικού ανταποδοτικού τέλους
Το θέμα δεν συζητήθηκε το 2007 και έτσι υπέβαλα την πρότασή μου για 2η φορά το 2008 και συγκεκριμένα στις 9 Οκτωβρίου 2009 (αρ. πρ…. /9-10-09) ζητώντας να την συζητήσετε. Ωστόσο και πάλι δεν συνέβη κάτι τέτοιο.
Ξαναστέλνω λοιπόν, τώρα το 2009, για 3η φορά τις προτάσεις. Στέλνω ολόκληρο το πακέτο περιλαμβάνοντας τα Σχέδια αποφάσεων που δείχνουν τι προτείνω να ψηφίσετε (εσείς κρίνετε βέβαια το τελικό κείμενο) καθώς και τις σχετικές αποφάσεις που είχαν ληφθεί για το Θεμιστόκλειο το 1998 και 1999, οι οποίες όμως τότε δεν είχαν υλοποιηθεί και λόγω αντικειμενικών εμποδίων (λειτουργούσαν τα Λιπάσματα) αλλά και γιατί προτιμήθηκε να γίνει η καταγραφή των διατηρητέων που τότε ήταν στην επικαιρότητα.
Σας ζητώ να συζητήσετε την πρόταση για τη Μελέτη Ανάδειξης του Θεμιστόκλειου (του μνημείου του Θεμιστοκλή) και τη χρηματοδότησή της.
Με εκτίμηση
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Επικεφαλής του συνδυασμού «ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ»
Ο ΟΛΠ φτιάχνει "μπλόκια" στον χώρο κοντά στον μώλο του Κράκαρη και παράλληλα γκρεμίζει τα παλιά του συνεργεία στον χώρο απέναντι στο Καστράκι. Στου Κράκαρη δεν ξέρω τι σκοπεύει να κάνει, μάλλον τίποτα, στον χώρο όμως των πρώην συνεργείων, μαζί με τα γραφεία της ΟΜΥΛΕ και με το κτίριο της μηχανοργάνωσης (το "αγγούρι" απέναντι από το Καστράκι) ξέρω ότι ο ΟΛΠ θέλει να φτιάξει εμποροναυτιλιακό κέντρο ή κάτι τέτοιο. Κι όταν ο ΟΛΠ αρχίζει δουλειές εν κρυπτώ είναι να τον φοβάσαι γιατί λειτουργώντας ως κράτος εν κράτει δημιουργεί ό,τι εκείνος νομίζει "σωστό" για πάρτι του αδιαφορώντας αν γκρεμίζει τα "σωστά" των άλλων ή για το αν προκαλεί προβλήματα στην γύρω περιοχή.
.
Μια πολύ καλή απάντηση στα όποια σχέδια του ΟΛΠ στου Κράκαρη θα ήταν η άμεση προώθηση της πρότασης που έκανα το 2007 και επανέλαβα το 2008 αλλά δεν συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο ούτε τη μία ούτε την άλλη φορά. Την ξαναστέλνω λοιπόν τώρα (την καταθέτω επισήμως αύριο) και ελπίζω πως αυτή τη φορά θα συζητηθεί.
.
Προς ενημέρωση, καταχωρώ στη συνέχεια την επιστολή μου προς το ΔΣ
.
Κύριε Δήμαρχε, κύριε Πρόεδρε, Κυρίες, Κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι,
Πριν από 2 χρόνια περίπου, τον Νοέμβριο του 2007, με αριθμό πρωτοκόλλου 14672/26-11-2007, κατέθεσα για πρώτη φορά στο Προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου, ένα πακέτο με 2 ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Δημοτικού Συμβουλίου για συζήτηση σχετικά με το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟ (έτσι ονομαζόταν από την αρχαιότητα το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή που βρίσκεται στον χώρο των Λιπασμάτων). Συγκεκριμένα είχα υποβάλει στο Δημοτικό Συμβούλιο:
Το 1ο Σχέδιο Απόφασης αφορούσε στην Ανάθεση ΜΕΛΕΤΗΣ σχετικά με:
Α) Τον Χαρακτηρισμό του Ταφικού Μνημείου του Θεμιστοκλή (του αποκαλούμενου στην αρχαιότητα ως «Θεμιστόκλειου») ως Αρχαιολογικού Χώρου,
Β) Την Αξιοποίηση του Χώρου από τον Δήμο (προμελέτη διαμόρφωσης του χώρου)
Το 2ο Σχέδιο Απόφασης αφορούσε στην χρηματοδότηση της παραπάνω μελέτης από την ΠΚΤΑΕ, την ΑΓΕΤ, την ΒΡ και την ΜΟΜΠΙΛ δια μέσου του ειδικού ανταποδοτικού τέλους
Το θέμα δεν συζητήθηκε το 2007 και έτσι υπέβαλα την πρότασή μου για 2η φορά το 2008 και συγκεκριμένα στις 9 Οκτωβρίου 2009 (αρ. πρ…. /9-10-09) ζητώντας να την συζητήσετε. Ωστόσο και πάλι δεν συνέβη κάτι τέτοιο.
Ξαναστέλνω λοιπόν, τώρα το 2009, για 3η φορά τις προτάσεις. Στέλνω ολόκληρο το πακέτο περιλαμβάνοντας τα Σχέδια αποφάσεων που δείχνουν τι προτείνω να ψηφίσετε (εσείς κρίνετε βέβαια το τελικό κείμενο) καθώς και τις σχετικές αποφάσεις που είχαν ληφθεί για το Θεμιστόκλειο το 1998 και 1999, οι οποίες όμως τότε δεν είχαν υλοποιηθεί και λόγω αντικειμενικών εμποδίων (λειτουργούσαν τα Λιπάσματα) αλλά και γιατί προτιμήθηκε να γίνει η καταγραφή των διατηρητέων που τότε ήταν στην επικαιρότητα.
Σας ζητώ να συζητήσετε την πρόταση για τη Μελέτη Ανάδειξης του Θεμιστόκλειου (του μνημείου του Θεμιστοκλή) και τη χρηματοδότησή της.
Με εκτίμηση
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Επικεφαλής του συνδυασμού «ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ»
Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2009
Τα σχέδια του ΟΛΠ δεν είναι εύκολο να περάσουν
.
Προ μηνός περίπου είχα αναρτήσει ένα μήνυμα του Λάκη Ιγνατιάδη που με πληροφορούσε για τα σχέδια του ΟΛΠ όπως τα είχε γράψει ο "Επενδυτής" στις 13/1. Θέλει ο ΟΛΠ να φτιάξει κέντρο εμπορευματοκιβωτίων (κοντέϊνερ) στον χώρο των Λιπασμάτων. Πάντα το ορεγόταν αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να το ζητήσει καθώς πάντα έβλεπε ότι η περιοχή δεν ήταν για τα δόντια του. Τώρα όμως, με την αφασία που επικρατεί στη Νέα Δημοκρατία όπου κανείς δεν βλέπει τίποτα σφαιρικά και ιστορικά αλλά όλοι κοιτούν το σήμερα και τις επερχόμενες εκλογές, ο διευθύνων σύμβουλος έβαλε στο μάτι την περιοχή και κάνει προτάσεις στην κυβέρνηση. Αυτές τις προτάσεις είδε και ο Επενδυτής και τις έγραψε.
.
Είχα την ευκαιρία και εγώ προσωπικά να ακούσω αυτές τις μεγαλεπήβολες σκέψεις του ΟΛΠ από τον σύμβουλο του διευθύνοντα συμβούλου ο οποίος είναι βοηθός καθηγητή στο ΠαΠει και μου κάνει και μάθημα. Ένα μάθημα έγινε στον ΟΛΠ και εκεί μιλήσαμε στο γραφείο του όπου μου έδειξε αυτά τα σχέδια (τα οποία βεβαίως δεν είναι κρυφά). Έτσι είχα την ευκαιρία να γίνω για μια ακόμα φορά μάρτυρας του τρόπου με τον οποίο ο ΟΛΠ λειτουργεί σαν κράτος εν κράτει. Δεν σκέφτηκε καν να ενημερώσει τον Δήμο Δραπετσώνας για σχέδια που προβλέπουν χαρακτηρισμούς 200 στρεμμάτων και μετατροπή τους σε λιμενική ζώνη. Τους χρειάζεται ένας παλιοκώστας....
.
Φυσικά ο Δήμος θα αντιδράσει, και θα αντιδράσουν και όλοι οι μαζικοί φορείς και τα κόμμτα και η κοινωνία. Και τέτοια σχέδια δεν θα περάσουν μεν, θα έχουν όμως κάνμει τη ζημιά καθώς θα αναζωπυρώσουν απόψεις μηδενιστικές που θα μιλούν για πλήρη απαλλοτρίωση του χώρου και δεν θα αφήνουν κανένα περιθώριο για έναν ελάχιστο έστω ρεαλισμό.
Προ μηνός περίπου είχα αναρτήσει ένα μήνυμα του Λάκη Ιγνατιάδη που με πληροφορούσε για τα σχέδια του ΟΛΠ όπως τα είχε γράψει ο "Επενδυτής" στις 13/1. Θέλει ο ΟΛΠ να φτιάξει κέντρο εμπορευματοκιβωτίων (κοντέϊνερ) στον χώρο των Λιπασμάτων. Πάντα το ορεγόταν αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να το ζητήσει καθώς πάντα έβλεπε ότι η περιοχή δεν ήταν για τα δόντια του. Τώρα όμως, με την αφασία που επικρατεί στη Νέα Δημοκρατία όπου κανείς δεν βλέπει τίποτα σφαιρικά και ιστορικά αλλά όλοι κοιτούν το σήμερα και τις επερχόμενες εκλογές, ο διευθύνων σύμβουλος έβαλε στο μάτι την περιοχή και κάνει προτάσεις στην κυβέρνηση. Αυτές τις προτάσεις είδε και ο Επενδυτής και τις έγραψε.
.
Είχα την ευκαιρία και εγώ προσωπικά να ακούσω αυτές τις μεγαλεπήβολες σκέψεις του ΟΛΠ από τον σύμβουλο του διευθύνοντα συμβούλου ο οποίος είναι βοηθός καθηγητή στο ΠαΠει και μου κάνει και μάθημα. Ένα μάθημα έγινε στον ΟΛΠ και εκεί μιλήσαμε στο γραφείο του όπου μου έδειξε αυτά τα σχέδια (τα οποία βεβαίως δεν είναι κρυφά). Έτσι είχα την ευκαιρία να γίνω για μια ακόμα φορά μάρτυρας του τρόπου με τον οποίο ο ΟΛΠ λειτουργεί σαν κράτος εν κράτει. Δεν σκέφτηκε καν να ενημερώσει τον Δήμο Δραπετσώνας για σχέδια που προβλέπουν χαρακτηρισμούς 200 στρεμμάτων και μετατροπή τους σε λιμενική ζώνη. Τους χρειάζεται ένας παλιοκώστας....
.
Φυσικά ο Δήμος θα αντιδράσει, και θα αντιδράσουν και όλοι οι μαζικοί φορείς και τα κόμμτα και η κοινωνία. Και τέτοια σχέδια δεν θα περάσουν μεν, θα έχουν όμως κάνμει τη ζημιά καθώς θα αναζωπυρώσουν απόψεις μηδενιστικές που θα μιλούν για πλήρη απαλλοτρίωση του χώρου και δεν θα αφήνουν κανένα περιθώριο για έναν ελάχιστο έστω ρεαλισμό.
Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009
Η Απάντηση του ΥΠΕΧΩΔΕ στον Θ.Δριτσα για την τοξικότητα του εδάφους στα Λιπάσματα ήταν καθησυχαστική.
Δεν έβγαλε λαγό η ερώτηση Δρίτσα στη Βουλή σχετικά με την τοξικότητα του εδάφους των Λιπασμάτων. Θα επαναληφθεί ως επερώτηση και κυρίως θα ζητηθεί να κατατεθούν στοιχεία από τις υπάρχουσες μελέτες του εδάφους και υπεδάφους για να μπορούν και άλλοι εκτός των κυρίως ενδιαφερομένων ιδιοκτητών να δουν και να κρίνουν. Ως τότε θα περιμένουμε..
Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2009
ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΑΚΗ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗ
Το παρακάτω είναι μήνυμα που πήρα χτες. Το δημοσιεύω ως έχει:.
Γιώργο γειά. Έμαθα ότι ο Σουφλιάς απάντησε στην επερώτηση των Δρίτσα-Λαφαζάνη και δεν υπάρχουν στοιχεία από όπου να προκύπτει η τοξικότητα του εδάφους. Θα πάρω τηλέφωνο και τον Δρίτσα για να μου τα πει πιο συγκεκριμένα.
Στις 13/1 στον Επενδυτή υπήρχε ένα ρεπορτάζ για τον Ο.Λ.Π. Ανάμεσα στα άλλα έλεγε για την πρόταση που έκανε ο Ο.Λ.Π στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και με την οποία ζητούσε την απαλλοτρίωση 200 στρεμμάτων στη Δραπετσώνα για να κατασκευάσει νέες προβλήτες για επιβατικά πλοία. Το ρεπορτάζ το μοίρασα σε όλους τους γνωστούς.
Γιώργο γειά. Έμαθα ότι ο Σουφλιάς απάντησε στην επερώτηση των Δρίτσα-Λαφαζάνη και δεν υπάρχουν στοιχεία από όπου να προκύπτει η τοξικότητα του εδάφους. Θα πάρω τηλέφωνο και τον Δρίτσα για να μου τα πει πιο συγκεκριμένα.
Στις 13/1 στον Επενδυτή υπήρχε ένα ρεπορτάζ για τον Ο.Λ.Π. Ανάμεσα στα άλλα έλεγε για την πρόταση που έκανε ο Ο.Λ.Π στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και με την οποία ζητούσε την απαλλοτρίωση 200 στρεμμάτων στη Δραπετσώνα για να κατασκευάσει νέες προβλήτες για επιβατικά πλοία. Το ρεπορτάζ το μοίρασα σε όλους τους γνωστούς.
Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009
Μια εργασία για την "ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΚΤΑΕ" κατά την περίοδο 1993-95
.
Η εργασία αυτή έγινε από τον Γ.Τσιρίδη και παρουσιάστηκε σήμερα 17/1/2009 στα πλαίσια του μαθήματος Στρατηγικές Επιχειρήσεων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Ναυτιλία του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Φωτίζει με ένα διαφορετικό από τον συνηθισμένο τρόπο τα γεγονότα μιας σύντομης αλλά πολύ σημαντικής περιόδου που αφορούν στην Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης, και θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να την δημοσιεύσω εδώ..
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
«ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»
Καθηγητής κ. Θ. ΠΕΛΑΓΙΔΗΣ
ΘΕΜΑ:
«Πρότυπος ΚΤΑΕ 1993-1995»
(Λιπάσματα Δραπετσώνας 1992-2000)
Η προσπάθεια για ένα στρατηγικό μετασχηματισμό
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Πα.Πει. 7ος Κύκλος ΜΠΣ στη Ναυτιλία
Γ’ Εξάμηνο 2008-09
Πειραιάς Δεκέμβριος 2008
Περιεχόμενα
Τίτλος Κεφαλαίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α1 Η Εταιρεία και η στρατηγική της
Α2 Η απόφαση
Β ΠΡΙΝ ΑΠ’ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ, ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ
Β1 Σχολή Περιβάλλοντος
Β2 Ενδεχομενική Θεωρία
Γ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Γ1 Το εξωτερικό Περιβάλλον
Γ2 Στρατηγική-Οργάνωση
Γ3 Το ιστορικό υπό το πρίσμα της θεωρίας
Δ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Δ1 Χρονικό 1996-2008
Δ2 Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το άρθρο αυτό γράφτηκε σαν μια εργασία για το μάθημα «Στρατηγικές των Επιχειρήσεων» με καθηγητή τον κ. Θ.Πελαγίδη, στα πλαίσια του 7ου κύκλου του ΜΠΣ στο Πα.Πει. 3ο εξάμηνο.
Επιλέχτηκε η ανάλυση της στρατηγικής μιας επιχείρησης με το όνομα «Πρότυπος Κτηματική και Τουριστική Ανώνυμος Εταιρεία (ΠΚΤΑΕ)», θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας, που προϋπήρχε μεν στα μητρώα των επιχειρήσεων σαν όνομα, δεν είχε όμως ουσιαστική δραστηριότητα μέχρι που τον Μάϊο του 1993 της δόθηκαν:
• μια «προίκα» 10 δις. δρχ. (περίπου 30 εκ. €) ως κεφάλαιο,
• ένας μεγαλεπήβολος καταστατικός στόχος και
• ένα «λαμπερό» διοικητικό συμβούλιο
για την δημιουργία μιας στρατηγικής προς την επίτευξη των στόχων της.
Την στρατηγική αυτή θα εξετάσουμε λεπτομερέστερα παρακάτω, υπό το φως σύγχρονων θεωριών της Στρατηγικής των Επιχειρήσεων και ιδιαίτερα θεωριών του Χ. Μίντζμπεργκ, αξίζει όμως να αναφέρουμε από τον πρόλογο κι όλας ότι πως επρόκειτο για ένα εγχείρημα μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα καθώς η Εταιρεία αυτή ανέλαβε να λειτουργήσει προσωρινά ένα εργοστάσιο χημικών προϊόντων με στόχο όχι την ενδυνάμωση και πρόοδό του στην αγορά όπου ήταν ενταγμένο αλλά, αντιθέτως, τη σταδιακή και σε σύντομο χρόνο μείωση των δραστηριοτήτων του με το μικρότερο δυνατό οικονομικό και κοινωνικό κόστος και τη προώθηση εκ παραλλήλου ενός σχεδίου δημιουργίας (στον χώρο που καταλάμβανε το εργοστάσιο) ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου με είσοδο στον οικονομικό χώρο του real estate και με την προώθηση προϊόντων όπως ακίνητα, χώροι γραφείων, αποθήκες κλπ., υποδομές για ένα σύγχρονο εμποροναυτιλιακό κέντρο,
Ας σημειωθεί ότι η στρατηγική αυτή απέτυχε και –επειδή η ζωή απεχθάνεται τα κενά- η επιχείρησή μας τερμάτισε τον σύντομο βίο της και αντικαταστάθηκε από άλλες επιχειρήσεις, με άλλους στόχους και νέες πορείες. Η συνέχεια της ιστορίας ενδιαφέρει μεν ως εξιστόρηση, και παρατίθεται εν συντομία στο κεφάλαιο Δ είναι αδιάφορη όμως από την πλευρά που θα εξεταστεί το θέμα. Γιατί η όποια εξιστόρηση στο δικό μας άρθρο θα γίνει με βάση τις εκ των προτέρων καταγεγραμμένες προθέσεις των πρωταγωνιστών και όχι ex posteriori και με βάση τις προθέσεις όπως συνάγονται εκ του αποτελέσματος.
Ο τρόπος εξέτασης θα είναι ο εξής:
• Στο κεφάλαιο Α θα παρατεθούν μερικά στοιχεία που θα κάνουν γνωστά στον αναγνώστη την εταιρεία, το περιβάλλον στο οποίο κινήθηκε και τον στρατηγικό της στόχο.
• Στη συνέχεια θα παρατεθούν (κεφάλαιο Β) στοιχεία της Θεωρίας του Περιβάλλοντος υπό το πρίσμα της οποίας εξετάζεται η Εταιρεία και ο στρατηγικός της στόχος. Η θεωρία κατά βάση προέρχεται από το βιβλίο Σαφάρι της Στρατηγικής και η αναφορά σε αυτήν είναι σχετικά σύντομη.
• Κατόπιν εξετάζονται τα στοιχεία του περιβάλλοντος και οι περιπέτειες της εταιρείας υπό το πρίσμα της θεωρίας (κεφάλαιο Γ).
• Τέλος, εξηγείται με βάση τη θεωρία το γιατί η Εταιρεία απέτυχε στη στρατηγική της (κεφάλαια Γ και Δ) και γίνεται μία νύξη για το πώς αλλιώς θα μπορούσαν να έχουν γίνει τα πράγματα.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ, Δεκέμβριος 2008
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α1.- Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΤΗΣ ΣΤΟΧΟΣ
Όπως εξηγήθηκε και στον Πρόλογο, στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με τη εξιστόρηση και την ανάλυση, υπό την οπτική του επιστημονικού κλάδου της στρατηγικής επιχειρήσεων, της αποτυχίας του στρατηγικού σχεδιασμού μιας θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας επιχείρησης με την ονομασία «Πρότυπος Κτηματική Τουριστική Α.Ε (Πρότυπος ΚΤΑΕ)», που συστήθηκε για να πετύχει έναν μοναδικό στο είδος του στόχο, τον στόχο της μετάβασης της εκμετάλλευσης του εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας από τον δευτερογενή τομέα (χημική βιομηχανία) στον τριτογενή τομέα της κτηματικής αξιοποίησης με δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου. Θα παρακολουθήσουμε την πορεία της και θα δώσουμε όσο γίνεται καλύτερες εξηγήσεις για την αποτυχία της.
Α1. (I). ΧΡΟΝΟΣ
Ο χρόνος διάρκειας αυτής της στρατηγικής προσπάθειας είναι σύντομος. Ξεκίνησε με την αλλαγή Καταστατικού της παλιάς προϋπάρχουσας ΠΚΤΑΕ τον Αύγουστο του 1993 και τελείωσε τον Νοέμβριο του 1995.
Ημερομηνία γέννησης μια «ιστορική» συνάντηση στην πολυτελή κεντρική αίθουσα της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Κοτζιά στις 31/5/1993 με πολιτική κάλυψη σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο και ημερομηνία τερματισμού η απόφαση της ΕΤΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας για διαχωρισμό της εταιρείας σε δυο διαφορετικές επιχειρήσεις από την 1/1/1996. Έτσι έληξε στην ουσία η προσπάθεια επίτευξης του ενιαίου ως τότε στόχου, μέσα από μια και μοναδική επιχείρηση, της μετάβασης της εκμετάλλευσης από τις βιομηχανικές χημικές δραστηριότητες στον τομέα του real estate και της ανάπτυξης.
Στη θέση της μιας και μοναδικής εταιρείας που είχε αναλάβει την στρατηγικού τύπου πρωτότυπη και καινοτόμα μετάβαση λειτούργησαν στο εξής δύο διαφορετικές επιχειρήσεις, μία («Λιπάσματα Δραπετσώνας ΑΕ -ΛΙΔΡΑ») με στόχο την ομαλή διαχείριση ενός χημικού εργοστασίου με σύντομη ημερομηνία λήξης και μία άλλη («Πρότυπος ΚΤΑΕ» - Β΄ φάση με αλλαγή καταστατικού) με στόχο την ανάπτυξη ενός σχεδίου αξιοποίησης και πώλησης ακινήτου. Η ενιαία Πρότυπος ΚΤΑΕ είχε δηλώσει την αποτυχία της και οι δυο νέες θυγατρικές ξεκίνησαν η κάθε μία με τον δικό της στρατηγικό στόχο.
Το καινοτόμο αλλά και ονειροπόλο –όπως αποδείχτηκε- σχέδιο της μετάβασης που εξυπηρετήθηκε από την εταιρεία «Πρότυπος ΚΤΑΕ» θα αναλυθεί και θα εξεταστεί υπό το φως θεωριών περί στρατηγικής που είναι επίκαιρες στις μέρες που γράφεται αυτό το άρθρο και θα γίνει μια προσπάθεια να σκιαγραφηθούν ενδεχόμενες διαφορετικές στρατηγικές επιλογές και πορείες που θα μπορούσαν να έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε η αποτυχία να μην καταστεί τόσο βέβαιη και τόσο σύντομη.
A1. (II). ΤΟΠΟΣ
Η Πρότυπος ΚΤΑΕ διαδέχτηκε την «Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων -ΑΕΕΧΠ&Λ», που είχε περιέλθει λόγω χρεών από το 1992 στην Εθνική Τράπεζα, αγοράζοντας το εργοστάσιο Λιπασμάτων Δραπετσώνας από την Εθνική Κεφαλαίου που κατείχε τις μετοχές της ΑΕΕΧΠ&Λ για λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας.
Η προκάτοχος εταιρεία ΑΕΕΧΠ – Λ ιδρύθηκε το 1909 αναπτύσσοντας μεγάλη δραστηριότητα σε δύο κύρια κέντρα παραγωγής, ένα στη Δραπετσώνα (Λιπάσματα – Χημικά Προϊόντα – Γεωργικά φάρμακα – Υαλοπίνακες) και ένα στη Χαλκιδική με τα μεταλλεία (θειούχου μολύβδου – Ψευδαργύρου – Σιδηροπυρίτη). Μέχρι το 1992 απασχολούσε 3.000 εργαζόμενους και είχε κύκλο εργασιών της τάξης των 25 δις δρχ.
Το 1992 τέθηκε σε ειδική εν λειτουργία εκκαθάριση με αποτέλεσμα τον διαχωρισμό μεταλλείων και συγκροτήματος Δραπετσώνας. Τα μεταλλεία εξαγοράστηκαν απ’ την καναδική εταιρεία Χρυσού TVX. Το εργοστάσιο της Δραπετσώνας μεταβιβάστηκε το 1993 στην “Πρότυπο Κτηματική Τουριστική Α.Ε.” θυγατρική της ΕΤΕ.
Το σημείο στο οποίο βρίσκεται το εργοστάσιο είναι στην είσοδο ακριβώς του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά, στο άκρο του οικιστικού ιστού, σε μια πόλη όπως ο Πειραιάς που έχει τον χαρακτήρα ναυτιλιακού κέντρου, με την σοβαρή όμως έλλειψη υποδομών και οργάνωσης που να μπορεί να στηρίξει ένα σοβαρό επαναπατρισμό και μια συγκέντρωση των πολλών ναυτιλιακών εταιρειών που λειτουργούν είτε στο εξωτερικό είτε στο λεκανοπέδιο.
A1. (III). ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ
Η ιδέα να μετατραπεί το εργοστάσιο –αφού κλείσει- σε εμποροναυτιλιακό κέντρο έχει ήδη διατυπωθεί δημόσια από τη δεκαετία του ’80. Ο τοπικός τύπος κυρίως αλλά και φορείς όπως ο Σύνδεσμος Δήμων Πειραιά είχαν διατυπώσει προτάσεις για μετεγκατάσταση του εργοστασίου στον Αστακό. Η ιδέα της ανασυγκρότησης της περιοχής με αλλαγή χρήσεων γης αρχίζει να υποστηρίζεται και με μελέτες που αναθέτει ο Δήμος Δραπετσώνας. Ήδη από τον Ιούνιο του 1992 η πρόταση του Δήμου για αλλαγή χρήσης γης και σταδιακό κλείσιμο του εργοστασίου με χρονοδιάγραμμα 6 ετών βρίσκεται στην Κυβέρνηση και έχει και την έγκριση του Σωματείου των εργαζομένων στα Λιπάσματα.
Τη στιγμή που γεννιέται η Πρότυπος ΚΤΑΕ υπάρχουν δυο μελέτες που κυκλοφορούν στα διάφορα γραφεία τραπεζών, υπουργείων, υποψηφίων επενδυτών κλπ.:
Μία Μελέτη Βιωσιμότητας του εργοστασίου, που έχει συνταχθεί από τους τεχνικούς της εταιρείας ΑΕΕΧΠ&Λ η οποία αναλύει τα χρηματοοικονομικά και τεχνικά δεδομένα και καταλήγει ότι αν βρεθεί χρηματοδότηση 3 περίπου δις. δρχ. για κεφάλαια κίνησης και επιτευχθεί παραγωγή 300.000 περίπου τόνων λιπασμάτων (το εργοστάσιο έφτανε και στους 500.000 τόνους τις «καλές» του μέρες) η βιομηχανία θα μπορούσε να επιβιώσει.
Μια μελέτη Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου που έχει συνταχθεί από την μελετητική εταιρεία των Δήμων ΑΝΔΗΠ η οποία αναλύει την περίπτωση της πολεοδόμησης της περιοχής του εργοστασίου, εξετάζει τα χρηματοοικονομικά στοιχεία και καταλήγει ότι η μόνη βιώσιμη λύση για τους μετόχους είναι η δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου.
A2.- Η ΑΠΟΦΑΣΗ
Η απόφαση για τη δημιουργία (επρόκειτο για μετατροπή βεβαίως αλλά και για ουσιαστική μεταμόρφωση) της Πρότυπος ΚΤΑΕ τον Μάϊο του 1993 ανήκε στον εκπρόσωπο των μετόχων, τον τότε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας κ. Βρανόπουλο. Φυσικά είχε συμβουλευτεί τον ίδιο τον πρωθυπουργό (τότε ήταν ο κ. Μητσοτάκης) και είχε μιλήσει με παράγοντες της τοπικής κοινωνίας (δημάρχους, επιμελητήρια, ΟΛΠ) και με εκπροσώπους των εφοπλιστών. Επίσης είχε συζητήσει πολύ το θέμα της λιπασματοβιομηχανίας με τα στελέχη της ΑΕΕΧΠ&Λ. Η πρόταση που τελικά κατέθεσε και που ήταν η στρατηγική που θα ακολουθούσε η νέα Εταιρεία περιείχε στοιχεία από τις δύο μελέτες (της παλιάς εταιρείας και των δήμων) και μπήκε αμέσως σε εφαρμογή.
Δημιουργήθηκε λοιπόν η Πρότυπος ΚΤΑΕ και άρχισε να λειτουργεί από την 1/8/93 με διττό στόχο, τη σταδιακή μείωση της εκμετάλλευσης της χημικής βιομηχανίας και την επίσης σταδιακή ανάπτυξη της αναπλαστικής πλευράς για την εκμετάλλευση των γηπέδων που βρίσκονταν σε εξαιρετική θέση προκειμένου να δημιουργηθεί εμποροναυτιλιακό κέντρο στον Πειραιά.
Συμφωνήθηκε λοιπόν να εφαρμοστεί ένα σχέδιο μετάβασης από τον δευτερογενή στον τριτογενή τομέα της οικονομίας με λειτουργία του εργοστασίου για κάποια χρόνια με στήριξη και δανειοδότηση από την Τράπεζα με την Εγγύηση του Δημοσίου και την προώθηση του σχεδίου ανάπλασης με την τροποποίηση του γενικού πολεοδομικού σχεδίου και την εξεύρεση επενδυτών για τις νέες χρήσεις. Η Πρότυπος ΚΤΑΕ θα επιφορτιζόταν με το βάρος να φέρει αυτό το εγχείρημα εις πέρας.
Αυτό ήταν και ο στρατηγικός στόχος της Εταιρείας που αναλάμβανε να συνθέσει προθέσεις και επιθυμίες πολλών και διαφόρων παραγόντων και συγκεκριμένα:
1) των τότε δημοτικών αρχών Δραπετσώνας (που είχε τον ρόλο του leader και του κύριου επισπεύδοντος του προγράμματος και της εφαρμογής της ιδέας της ανάπλασης), και Κερατσινίου και Πειραιά ως όμορων με την περιοχή δήμων
2) των εργαζομένων των Λιπασμάτων είτε εκπροσωπουμένων δια του σωματείου τους είτε και με απ' ευθείας συμμετοχή τους μέσα από γενικές συνελεύσεις
3) της κυβέρνησης δια του τότε υπουργού εμπορίου κ. Αδριανόπουλου που γνώριζε τα πειραϊκά πράγματα και ήταν ο κύριος εμπνευστής και υπεύθυνος της απελευθέρωσης του λιπάσματος
4) της Εθνικής Τράπεζας δια του τότε διοικητού της κ. Βρανόπουλου που δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα να έχει στην ιδιοκτησία της ένα χημικό εργοστάσιο και που απέβλεπε με τη δημιουργία του εμποροναυτιλιακού κέντρου στην είσοδο σε νέες χρηματοοικονομικές αγορές και στην εμφάνιση ενός καλύτερου κοινωνικού προφίλ.
Ήταν, νομίζω, ένα εγχείρημα μοναδικό στην Ελλάδα, και για τον χαρακτήρα του και για το μέγεθός του καθώς ο σχεδιασμός της Ανάπλασης επεκτεινόταν σε μεγαλύτερο χώρο από εκείνον του εργοστασίου Λιπασμάτων.
Αφορούσε σε μεγάλες βιομηχανίες [φθίνουσες] με κατοχή μεγάλων εκτάσεων γης (ΑΓΕΤ 120 στρέμματα έκτασης, ΑΕΧΠ-Λ 250 στρέμματα έκτασης, ΜΟΜΠΙΛ και ΒΡ 80 στρέμματα έκτασης και ΟΛΠ, Δήμοι 110 στρ.) και με τη συνολική έκταση των 640 στρεμμάτων να βρίσκεται στην είσοδο ακριβώς του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας. προέβλεπε αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος σε μια πρωτοφανή κλίμακα για τα μεγέθη εκείνης της εποχής, προέβλεπε τη δημιουργία 3.000 νέων θέσεων εργασίας, και είχε σαν στρατηγικούς εταίρους εν συμφωνία, όλους τους κοινωνικούς εταίρους (κράτος, τοπική αυτοδιοίκηση, εργαζόμενοι, τράπεζες, ιδιοκτήτες γης). Συνέπιπτε μάλιστα εκείνον τον καιρό να έχει περάσει η ιδιοκτησία της ΑΓΕΤ στην Εθνική Τράπεζα και έτσι ο μέτοχος μπορούσε να μιλάει ακόμα καλύτερα για το σύνολο της έκτασης.
Για να γίνει κατανοητό το είδος του εγχειρήματος θα αναφέρω το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας "Πρότυπος ΚΤΑΕ" που συστήθηκε ως θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας και προικοδοτήθηκε με το εργοστάσιο και διπλό στόχο να λειτουργήσει το εργοστάσιο και να προωθήσει ταυτόχρονα την ανάπλαση.
Συμμετείχαν:
Πρόεδρος: Γ.Λαναράς (επιχειρηματίας, της γνωστής οικογένειας) πριν από αυτόν ο Αρ.Καραγιώργης εφοπλιστής
Διευθύνων σύμβουλος: αρχικά ο κ. Γ.Μελισσηνός και κατόπιν ο κ.Γ.Μαριάτος (οι μόνοι γνώστες της βιομηχανικής εκμετάλλευσης Λιπασμάτων), επίσης
Μέλη από την Τοπική Αυτοδιοίκηση: Κ.Χρονόπουλος, Γ.Τσιρίδης, Σ.Λογοθέτης, Δ.Σαράφογλου, δηλαδή ο δήμαρχος και ο αντιδήμαρχος Δραπετσώνας και οι δήμαρχοι Πειραιά και Κερατσινίου.
Μέλη από τους φορείς: Από τον ΟΛΠ ο τότε πρόεδρός του κ. Β.Κούτσης
Από το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο ο τότε πρόεδρος του κ. Γ. Κασιμάτης
Από τον εμπορικό σύλλογο Πειραιά ο τότε πρόεδρός του κ. Ι.Πολυχρονόπουλος
Υπήρχε επίσης και διευθυντικό στέλεχος της γειτονικής ΑΓΕΤ (Αρ. Παξινός).
Αρχικό κεφάλαιο 30.000 € που σταδιακά και με διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου θα ανέβαιναν στο ποσό των 30.000.000 € και που μαζί με τα πάγια στοιχεία της εταιρείας ξεπερνούσε κατά πολύ το ποσό των 85.000.000 € ήδη από τον πρώτο της ισολογισμό. Οι μετοχές ανήκαν όλες στην Εθνική Τράπεζα.
Το διοικητικό αυτό συμβούλιο άλλαξε στη συνέχεια εν μέρει κρατώντας όμως την πολυσυλλεκτική σύνθεση και τον χαρακτήρα του σαν ενός συμβουλίου που είχε διττό στόχο, την διαχείριση μιας φθίνουσας (βιομηχανικής) δραστηριότητας και την ομαλή μετάβαση-αντικατάστασή της από μιαν άλλη (κτηματική-αναπτυξιακή).
Β.- ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΑ ΑΚΟΥΣΤΟΥΝ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ
Στο άρθρο αυτό ξεκινώ και τελειώνω με την πεποίθηση ότι σύμφωνα με μία από τις 10 γνωστές σχολές Στρατηγικής, την αποκαλούμενη Σχολή Περιβάλλοντος, μπορεί να προσεγγιστεί ικανοποιητικά η περίπτωση (ως case study) της Εταιρείας «Πρότυπος Κτηματική και Τουριστική Ανώνυμος Εταιρεία» που έδρασε από τον Αύγουστο του 1993 ως το τέλος του 1995 προσπαθώντας να φέρει σε πέρας ένα εγχείρημα που περιείχε μια διακηρυγμένη στρατηγική και μαζί με αυτήν και όλα τα εφόδια για την αποτυχία της.
Και μαζί με την «Πρότυπος ΚΤΑΕ» που απέτυχε –και πολύ σύντομα μάλιστα- να πραγματοποιήσει τους στρατηγικούς της στόχους και που θα μπορούσε, ως εκ τούτου, να θεωρηθεί μια «παρακατιανή» επιχείρηση που πρέπει να σταλεί στο περιθώριο των επιτυχημένων και διδακτικών case studies, συμβαίνει και η ίδια η μέθοδος για την ανάλυσή της, η «Σχολή Περιβάλλοντος» να έχει κι αυτή τα ίδια προβλήματα και να θεωρείται επίσης κάτι σαν παρακατιανή θεωρία για στρατηγικές.
Πραγματικά η Σχολή Περιβάλλοντος είναι η πιο αμφιλεγόμενη ενδεχομένως σχολή στρατηγικών που με δυσκολία γίνεται δεκτή σαν μια ισότιμη ανάμεσα στις άλλες 9 που συνιστούν μαζί της το Top Ten των στρατηγικών στα σύγχρονα σαφάρι.
Οι μελετητές των στρατηγικών, θεωρούν πως η σχολή αυτή, με την έμφαση που δίνει στο περιβάλλον και στα εξωτερικά της Οργάνωσης στοιχεία, υποβιβάζει τη χάραξη στρατηγικής σε μια απλή προσαρμογή σε ένα παντοδύναμο και καθοριστικό «Περιβάλλον» που γίνεται αυτό ο πρωταγωνιστής και υποβαθμίζει την ίδια την έννοια της ύπαρξης και χάραξης μιας στρατηγικής από την Οργάνωση.
Χαρακτηριστικό είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο το Σαφάρι της Στρατηγικής του Χ.Μίντζμπεργκ, σε συνεργασία με τους Άλστραντ και Λάμπελ με το οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να απολογηθεί προκαταβολικά σε πιο αυστηρούς συναδέλφους του «στρατηγιστές» για την ιδέα του να συμπεριλάβει ανάμεσα στις άλλες και αυτή τη σχολή, αντί να την θέσει «εκτός των ορίων της στρατηγικής». Το απόσπασμα (σ.333 παρ.2) αναφέρει τα εξής:
«Παρ’ όλα αυτά έχει αναπτυχθεί μια βιβλιογραφία στην οποία η χάραξη στρατηγικής απεικονίζεται με αυτόν τον τρόπο, και αξίζει τον κόπο να κάνουμε μια μικρή έστω παρέκκλιση στο σαφάρι μας»
Χάρη λοιπόν στην αναπτυχθείσα … βιβλιογραφία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή την …. παρέκκλιση από το σαφάρι και να κυνηγήσουμε το δικό μας θήραμα που αναπτύσσεται στα μέσα της δεκαετίας του ’90 σε μια περιοχή που γεωγραφικά ανήκει στο ευρύτερο κεντρικό λιμάνι του Πειραιά και έχει να κάνει με δραστηριότητες που αγγίζουν χημική βιομηχανία (λιπάσματα) και τείνουν στη δημιουργία νέων αξιών γης και δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου για να φιλοξενήσει ένα φιλόδοξο και υπό δημιουργία ναυτιλιακό cluster του Πειραιά.
Για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε πιο άνετα την ανάλυση της στρατηγικής της Πρότυπος ΚΤΑΕ υπό το πρίσμα της Σχολής Περιβάλλοντος θα παραθέσουμε κατ’ αρχήν τις 4 βασικές αρχές που προσδιορίζουν τη σκέψη αυτής της σχολής καθώς επίσης θα παραθέσουμε και στοιχεία της Ενδεχομενικής Θεωρίας του Μίντζμπεργκ όπως και στοιχεία από την «Πληθυσμιακή Οικολογία» των επιχειρήσεων που θα μας βοηθήσουν στην περαιτέρω ανάλυσή μας.
Β1. ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Για τη Σχολή Περιβάλλοντος αναφέραμε ήδη και στην προηγούμενη παράγραφο ότι μετά βίας θεωρείται μία εκ των δέκα βασικών σχολών στρατηγικής άξια να συμπεριληφθεί στο «σαφάρι των στρατηγικών» καθώς ο κεντρικός ρόλος που παίζει το εξωτερικό περιβάλλον αδυνατίζει σαφώς τον ηγετικό χαρακτήρα της επιχείρησης και υπερτονίζει την αναγκαιότητα που προκύπτει από τα στοιχεία που δεν είναι εσωτερικά της οργάνωσης αλλά απρόβλεπτα, επιβαλλόμενα και –κατά βάση- μη ελέγξιμα από την ίδια την οργάνωση που τα βρίσκει στο δρόμο της και δεν τα δημιουργεί η ίδια.
Η εν συντομία παράθεση των βασικών στοιχείων αυτής της σχολής είναι εδώ αναγκαία και μία σύνοψη των προκείμενων αρχών δίνεται από τους παρακάτω τέσσερις άξονες:
Να σημειώσουμε εδώ ότι θα μπορούσε, πράγματι, να ακολουθήσει μια πιο ενδελεχής εξέταση καθεμιάς από τις παραπάνω αρχές. Συχνά είναι χρήσιμες οι αναφορές σε παραδείγματα οι επεξηγήσεις κλπ., όμως έστω και με τη μορφή που έχουν οι προκείμενες αρχές εδώ, έστω κι αν παρουσιάζονται σαν δογματικά στοιχεία μιας διακήρυξης, δίνουν την εικόνα που μας χρειάζεται στην αρχή αυτού του άρθρου προκειμένου να γίνει κατανοητό το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνει η εξέταση του case study που έχουμε επιλέξει.
Από την παράθεση των παραπάνω βασικών αρχών αυτής της στρατηγικής γίνεται φανερό πόσο μεγάλη σημασία αποδίδεται στην ύπαρξη αντικειμενικών συνθηκών στο «περιβάλλον» και στο πόσο απόλυτα οι συνθήκες αυτές επιβάλλουν λύσεις και στρατηγικές τις οποίες η οργάνωση οφείλει να διαχειριστεί σωστά αλλιώς χάνεται.
Το περιβάλλον ονομάζεται και χαρακτηρίζεται ως «ο κεντρικός δρών» της υπόθεσης χάραξης στρατηγικής, αφαιρώντας κατά πολύ την αναγκαιότητα της φαντασίας και της επιχειρηματικότητας που θα προσέφερε ο ηγέτης. Εδώ η ανάγκη γίνεται οδηγός και ο ηγέτης πρέπει να βάλει τη φαντασία του να δουλέψει για να εξυπηρετήσει αυτή την ανάγκη. Η δεύτερη βασική αρχή της σχολής του Περιβάλλοντος εξ άλλου το κάνει ξεκάθαρο. Όποιος δεν προσαρμοστεί, αποβάλλεται. Η στρατηγική είναι τέκνο της ανάγκης και ο ηγέτης πρέπει να το καταλάβει αυτό έγκαιρα.
Η ηγεσία οφείλει, λοιπόν, να προσαρμόσει την οργάνωση στις εξωτερικές συνθήκες και να αποφύγει την τάση των μικρότερων και επιμέρους οργανωτικών σχηματισμών στο εσωτερικό της οργάνωσης να συνομαδώνονται και να σχηματίζουν «γωνιές» οικολογικού τύπου -συντηρητικές θα πρόσθετα- που ως στόχο έχουν την επιβίωση των γνωστών παλαιών δομών και του οικείου και συνηθισμένου περιβάλλοντος που απειλείται από τα νέα δεδομένα και «πρέπει» να αμυνθεί για να μην αποβληθεί.
Αυτές οι οικολογικού τύπου «γωνιές», οι συντηρητικές «συνομαδώσεις» που δημιουργούνται από την αντίδραση των τμημάτων της οργάνωσης απέναντι στην κεντρική καθοδήγηση, καθίστανται με την πάροδο του χρόνου εχθρικές προς την κυρίαρχη στρατηγική που επιζητά την αλλαγή με τη μορφή της προσαρμογής στο νέο εξελισσόμενο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον και στο τέλος πεθαίνουν από έλλειψη «πόρων» καθώς ο κεντρικός στόχος της οργάνωσης δεν μπορεί να προβλέπει πόρους για οποιονδήποτε δεν μπορεί να συντονιστεί με τον κεντρικό σχεδιασμό.
Αυτή είναι με λίγα λόγια η κεντρική ιδέα της Σχολής του Περιβάλλοντος σχετικά με τις στρατηγικές που μπορούν να χαραχτούν. Και η περίπτωση που εξετάζουμε στο άρθρο αυτό μοιάζει να ταιριάζει πολύ με όλα τα χαρακτηριστικά που περιγράφηκαν εδώ.
Θα δούμε εύκολα να παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία της αναγκαιότητας, της καταλυτικής επίδρασης του εξωτερικού περιβάλλοντος, της στρατηγικής που προβάλει όχι ως συνειδητή επιλογή ή τοποθέτηση (δουλειά στην οποία ειδικεύονται άλλες σχολές) αλλά ως προσαρμογή, της δημιουργίας των εσωτερικών εχθρικών δομών, την ανάγκη ενός ηγέτη που να μπορεί να προσαρμόσει τις επί μέρους τακτικές στην κεντρική στρατηγική και να εμπνεύσει την ολική προσαρμογή της οργάνωσης στο εξωτερικό περιβάλλον με τρόπο θετικό και εποικοδομητικό για την ίδια, όπως θα δούμε και τον θάνατο όλων όσοι δεν τα κατάφεραν σε αυτό τον αγώνα της επιβίωσης.
Ωστόσο χρειάζεται λίγη ακόμα βοήθεια από την θεωρία προκειμένου να αναπτυχθεί ολόκληρος ο καμβάς πάνω στον οποίο θα κεντηθεί η ανάλυσή μας.
Β2. ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Θα ήταν παράλειψη και θα έμεναν πολλά πράγματα ανεξήγητα στην ανάλυση που ακολουθεί, αν δεν συμπληρωνόταν η παραπάνω σύνοψη των βασικών αρχών της σχολής Περιβάλλοντος και με ορισμένα στοιχεία της «Ενδεχομενικής Θεωρίας» του Μίντζμπεργκ.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος διοίκησης μιας οργάνωσης που έχει ήδη αποφασίσει μια στρατηγική αλλά όλα εξαρτώνται από το μέγεθος της οργάνωσης, την τεχνολογία, τη σταθερότητα του περιβάλλοντος, τον εξωτερικό ανταγωνισμό κλπ. Στην ουσία, η ενδεχομενική θεωρία εξηγεί και το γιατί το πείραμα στο οποίο αναφέρεται αυτό το άρθρο απέτυχε ενώ θα μπορούσε και να έχει πετύχει. Μια διαφορετική συνταγή από αυτή που ακολουθήθηκε, με άλλες ποσότητες οργάνωσης, σταθερότητας, ακόμα και «πίστης στον στόχο» θα έλεγα προσθέτοντας ένα παράγοντα σε εκείνους που ανέφερε ο Μίντζμπεργκ, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχία της στρατηγικής που ναι μεν επιβλήθηκε εν πολλοίς από τις αντικειμενικές συνθήκες και το εξωτερικό περιβάλλον αλλά καθοδηγήθηκε από τις εσωτερικές επιλογές ως προς τον τρόπο διοίκησης και πλοήγησης.
Ας δούμε όμως λίγο περισσότερο την ενδεχομενική θεωρία.
Ο Μίντζμπεργκ θέλησε να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά εκείνα του Περιβάλλοντος που κάνουν τις διαφορές στις οργανώσεις. Συνόψισε αυτά τα χαρακτηριστικά σε τέσσερις κατηγορίες
• Σταθερότητα του περιβάλλοντος.
Το περιβάλλον μιας οργάνωσης μπορεί να είναι σταθερό η συνεχώς μεταβαλλόμενο, δυναμικό ή στάσιμο κλπ. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στο δικό μας υπόδειγμα υπήρχε μια σταθερότητα για το σκέλος της βιομηχανικής εκμετάλλευσης σε όρους αγοράς (παραδοσιακοί πελάτες, παραδοσιακοί προμηθευτές, γνωστό και αναγνωρισμένο σήμα, γνωστή η αγορά), όμως υπήρχε έντονη αστάθεια και πλήρης άγνοια στο σκέλος της κτηματαγοράς, το περιβάλλον εδώ ήταν εντελώς ανθυγιεινό σε ό,τι αφορά στους παράγοντες που ήταν κινητήριες δυνάμεις της στρατηγικής που είχε επιλεγεί.
• Πολυπλοκότητα
Η Πολυπλοκότητα είναι παράγοντας που μπορεί να καθορίσει την Στρατηγική και τη μορφή της Οργάνωσης που θα επιλεγεί ως η κατάλληλη για να εφαρμόσει αυτή τη στρατηγική. Ό,τι είναι πολύπλοκο είναι συνήθως και δύσκολα αντιμετωπίσιμο, απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή, ανάλυση και περισσότερους πόρους για την αντιμετώπισή του. Το απλό είναι γνωστό και εύκολα αντιμετωπίσιμο.
• Ποικιλομορφία αγοράς
Οι αγορές στις οποίες απευθύνεται μια Οργάνωση μπορεί να είναι ομοιογενείς ή ποικιλόμορφες, και η ποικιλομορφία τους επηρεάζει ακόμα και το ίδιο το είδος της Οργάνωσης.
• Εχθρότητα
Το περιβάλλον μιας Οργάνωσης μπορεί να είναι εχθρικό ή γενναιόδωρο, και η στάση του επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό, από τις σχέσεις της Οργάνωσης με τα συνδικάτα, την Κυβέρνηση και άλλες εξωτερικές ομάδες καθώς και από τους πόρους που διαθέτει για να μετατρέψει ένα εχθρικό περιβάλλον σε φιλικό.
Η άποψη της πληθυσμιακής οικολογίας
Οι θεωρητικοί της πληθυσμιακής οικολογίας αμφιβάλλουν για το αν οι προσαρμογές της οργάνωσης στο εξωτερικό περιβάλλον οφείλονται σε συνειδητές επιλογές και πιστεύουν ότι οι τέτοιες αλλαγές είναι μάλλον επιφανειακές, ότι οι αρχικές δομές και ο χαρακτήρας μιας οργάνωσης δεν αλλάζουν και πως όλα τα βασικά στοιχεία παγιώνονται σε μια εταιρεία λίγο μετά τη γέννησή της. Οι επακόλουθες ενέργειες την καθιστούν μάλλον άκαμπτη και δεν της δίνουν τη δυνατότητα για λήψη πραγματικά σοβαρών στρατηγικών αποφάσεων. Η εταιρεία ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο τη μοίρα της μέσα στο περιβάλλον στο οποίο ενεργεί και ουσιαστικά αλλάζει μαζί με το περιβάλλον, επιβιώνοντας όταν άλλοι πληθυσμοί πεθαίνουν.
Παρ’ όλο που οι πληθυσμιακοί οικολόγοι αποφεύγουν να ορίσουν τη στρατηγική σαν διαδικασία συνεχούς προσαρμογής ωστόσο οι οργανώσεις έχουν πάντα τη δυνατότητα να προσαρμοστούν χρησιμοποιώντας όλους τους πόρους που διαθέτουν ή να κρατήσουν απόθεμα για περίπτωση υποχώρησης κλπ.. Για τους πληθυσμιακού οικολόγους οι επιχειρήσεις λαμβάνουν κάποιες τέτοιου τύπου αποφάσεις και η εν συνεχεία εξέλιξη του περιβάλλοντος δείχνει ποιες από αυτές είχαν «σωστή» επιλογή (και αυτές επιβιώνουν) ενώ οι άλλες χάνονται.
Για να δει κανείς την θεωρία να αναπτύσσεται σε πραγματικές καταστάσεις χρειάζεται πολύ χρόνο για παρατήρηση αφού ο χρόνος είναι ο βασικός παράγοντας για την «φυσική» επιλογή.
Θεσμικές πιέσεις για συμμόρφωση (θεσμική θεωρία)
Σύμφωνα με τη θεσμική θεωρία μια οργάνωση αντιμετωπίζει θεσμικές πιέσεις μέσα στο περιβάλλον της που αποτελείται από αλληλεπιδράσεις μεταξύ προμηθευτών, καταναλωτών, κανονιστικών οργανισμών, κυβερνητικών οργανισμών και ανταγωνιστών. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον συνυπάρχουν από τη μια μεριά οι Οικονομικοί Πόροι (συντελεστές εκμετάλλευσης) και οι Συμβολικοί Πόροι (φήμη, γόητρο κλπ.). Οι Οικονομικοί πόροι μπορούν να προμηθεύσουν ή δημιουργήσουν Συμβολικούς Πόρους και οι τελευταίοι με τη σειρά τους να φέρουν οικονομικούς πόρους πίσω στην Οργάνωση. Οι εταιρείες πρέπει να επιδιώκουν την καλύτερη διαχείριση αυτών των αγαθών και επειδή στην αγορά συμβαίνουν παρόμοια πράγματα και μαθαίνει η μία οργάνωση από την άλλη, στο τέλος καταλήγουν να έχουν σιγά-σιγά κοινές συμπεριφορές.
Οι πιέσεις για μια τέτοια εξομάλυνση των διαφορών τους εξασκούνται με τη μορφή «ισομορφισμών» που διακρίνονται σε:
• Εξαναγκαστικούς (π.χ. καινοτόμοι στόχοι)
• Μιμητικός (π.χ. δανεισμός υποδειγματικών προτύπων)
• Κανονιστικός (υψηλή εξειδίκευση)
Η θεωρία των θεσμικών πιέσεων χρειάζεται χρόνο για να ξεδιπλωθεί και στην περίπτωση που μελετάμε δεν μπορούμε να βρούμε εφαρμογές της που να μας δείχνουν κάτι σημαντικό για να σημειώσουμε. Έτσι η αναφορά στη θεωρία αυτή γίνεται περισσότερο για να ολοκληρωθεί μια εικόνα για τη Σχολή Περιβάλλοντος και λιγότερο γιατί μας είναι αναγκαία στο παρόν άρθρο.
Γ.- ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Η Θεωρία του Περιβάλλοντος μας δίνει μια πολύ καλή ιδέα για το πώς κτίστηκε η στρατηγική της «Πρότυπος ΚΤΑΕ». Όπως θα δούμε ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση ανάγκης που την επέβαλε το εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή οι επικρατούσες συνθήκες στην αγορά, στον τεχνολογικό τομέα, στην τοπική κοινωνία, στους ανταγωνιστές κλπ.
Και θα ξεχωρίσουμε ακόμα πιο καλά τις βασικές μας θέσεις περιγράφοντας όχι μόνο αυτό που θεωρούμε ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΟΡΓΑΝΩΣΗ σε σχέση με την υπό εξέταση Εταιρεία αλλά και αυτό που η ίδια ή ο περίγυρός της θεωρούσε ότι ήταν Στρατηγική και Οργάνωσή της. Αυτή η λεπτή διάκριση ανάμεσα σε αυτό που έμοιαζε να είναι στρατηγική και σε αυτό που τελικά ήταν στρατηγική, όπως επίσης ανάμεσα σε αυτό που έμοιαζε να είναι οργανωτική δομή και σε αυτό που πραγματικά ήταν, θα ρίξει και περισσότερο φως στη σχέση της θεωρίας με την πράξη, θα μας δώσει να καταλάβουμε καλύτερα τα αίτια της αποτυχίας και θα μας εφοδιάσει με την καθησυχαστική βεβαιότητα (ή υποψία) ότι θα είχαμε σίγουρα να κάνουμε κάτι διαφορετικό και πιθανά καλύτερο αν μπορούσαμε να γυρίσουμε τον χρόνο στην εκκίνηση αυτής της ιστορίας και να ξαναδοκιμάσουμε.
Γ1. ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Καμιά φορά τα γεγονότα μας παρασέρνουν. Η ένταση των στιγμών φωτίζει έντονα τις λεπτομέρειες και ξεχνά κανείς ότι είναι οι μεγάλοι όγκοι που παίζουν τον πιο σπουδαίο ρόλο και πως ακόμα και οι σκιές είναι μερικές φορές ένα πολύ σημαντικό μέρος μιας εικόνας
Στην περίπτωσή μας, η «Πρότυπος ΚΤΑΕ» γεννήθηκε σε ένα ιστορικό περιβάλλον γεμάτο εντάσεις και αγωνίες. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά μερικές μορφές που είχε αυτή η ένταση:
Υπήρχε μια μεγάλη και πραγματική αγωνία για τη σωτηρία των θέσεων εργασίας χιλίων περίπου εργαζομένων και αρκετών συνδεδεμένων με την επιχείρηση (εμπόριο, συνεργεία κλπ.)
Υπήρχε ένα έντονο ενδιαφέρον για την συνέχιση μιας παραγωγικής διεργασίας που είχε μεν και εξαγωγικό χαρακτήρα, ωστόσο στήριζε την αγροτική οικονομία της Νότιας Ελλάδας
Συνέτρεχαν λόγοι ιστορίας καθώς στον χώρο ήταν ζωντανή η ίδια η βιομηχανική ιστορία της χώρας
Συνέτρεχαν λόγοι συναισθηματικοί που στηρίζονταν στην ενενηντάχρονη ύπαρξη και λειτουργία του εργοστασίου.
Το εργοστάσιο είχε δώσει τα μέσα διαβίωσης και προκοπής σε γενιές ολόκληρες ανθρώπων της περιοχής
Παράλληλα, το ίδιο εργοστάσιο είχε καταστρέψει τη ζωή και την υγεία επίσης πάρα πολλών εργαζομένων και κατοίκων.
Υπήρχε μια έντονη αγωνία και ελπίδα μιας περιοχής με περισσότερους από 500.000 κατοίκους (ολόκληρος ο ευρύτερος Πειραιάς) που περίμενε να αναβαθμιστεί εκ βάθρων και να ξεφύγει από την μιζέρια της φτώχειας και της εγκατάλειψης,
Μέσα από αυτά τα έντονα συναισθηματικά φορτισμένα δεδομένα θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς πως ένα ψυχρό «οικονομικό» περιβάλλον, είχε ήδη προδιαγράψει τις βασικές συνιστώσες της συνέχειας.
Έτσι θα διακρίνουμε ανάμεσα σε εκείνα που έμοιαζαν να είναι εξωτερικό περιβάλλον και σε εκείνα που πραγματικά αποτελούσαν το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης και είχαν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΜΟΙΑΖΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ «ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»
Κάποια γεγονότα που συνέβησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 έθεσαν αιφνιδίως το θέμα του μέλλοντος της Λιπασματοβιομηχανίας και ιδιαίτερα του εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας επί τάπητος. Τα γεγονότα αυτά ήταν:
Η Δημοτική Αρχή που εκλέχτηκε στη Δραπετσώνα το 1990 έθεσε σαν πρώτο προγραμματικό στόχο της το κλείσιμο του εργοστασίου και την ανασυγκρότηση της περιοχής με νέες χρήσεις γης και στροφή στον τριτογενή τομέα.
Το 1992 η Ανώνυμη Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (ΑΕΧΠ & Λ), χρεωμένη με ποσό 18 δισ. δρχ. στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος βρέθηκε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Ακινήτων, μιας εταιρείας θυγατρικής της Εθνικής που ανέλαβε να την κλείσει και να την πουλήσει. Μπήκε σε καθεστώς «ειδικής εκκαθάρισης».
Το 1992, όταν συνέβη αυτή η αλλαγή ιδιοκτησίας, η ΑΕΧΠ-Λ είχε 1.200 εργαζόμενους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μερικά χρόνια νωρίτερα είχε 3-3.500 εργαζόμενους στο ίδιο εργοστάσιο. Η παράδοση της εταιρείας από την Ιδιοκτησία Μποδοσάκη στην ΕΤΕ ήταν αποτέλεσμα αφ' ενός μεν του χρέους της, αφ' ετέρου δε (και κατά κύριο λόγο) της απελευθέρωσης της αγοράς λιπάσματος (από 1/1/92) που την έκανε μη ανταγωνιστική επιχείρηση στον χώρο.
Από τα 1.200 άτομα που εργάζονταν στην εταιρεία απολύθηκαν στις αρχές του 1992 "εν μια νυκτί" οι 400 με παράλληλο κλείσιμο μιας παραδοσιακής λειτουργίας της εταιρείας (του τζαμιού), οι δε υπόλοιποι 800 τέθηκαν σε "διαθεσιμότητα" με επικείμενη την απόλυσή τους.
Τα τεχνικά στελέχη της Εταιρείας έφτιαξαν ένα σχέδιο (Μελέτη Βιωσιμότητας) με βάση το οποίο ζητούσαν χρηματοδότηση με κρατική εγγύηση για να συνεχίσουν την παραγωγή λιπασμάτων χωρίς ζημίες όπως ισχυρίζονταν.
Παράλληλα ο Δήμος Δραπετσώνας (και μαζί του ο γειτονικός Δήμος Κερατσινίου) είχαν εκπονήσει ένα σχέδιο ανάπλασης της περιοχής (με μια μελέτη που ολοκληρώθηκε το 1992) όπου πρότειναν κλείσιμο των εργοστασίων (Λιπασμάτων, ΑΓΕΤ, ΜΟΜΠΙΛ, ΒΡ) και πολεοδόμηση της περιοχής για δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου.
Το σχέδιο αυτό οι δήμοι το περιέφεραν στις διοικήσεις της ΑΕΧΠ-Λ και της ΑΓΕΤ (που τότε είχε περάσει κι αυτή στα χέρια της Εθνικής Τράπεζας) προτείνοντάς το ως μια λύση συμφέρουσα για την ευρύτερη περιοχή αλλά και για τους ιδιοκτήτες γης που θα αξιοποιούσαν τη γη με τρόπο επικερδέστερο από τις παραπαίουσες βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις τους.
Η Εθνική Τράπεζα είχε ήδη εκπονήσει το δικό της σχέδιο για εκποίηση του εργοστασίου [βασικά του ακινήτου στο οποίο περιλαμβανόταν ένα εργοστάσιο] μη μπορώντας να βρει αγοραστές αφού μαζί με το ακίνητο τους κληροδοτούσε ένα σωρό προβλήματα (εργαζόμενοι, εργοστάσιο, πρώτες ύλες, πελάτες και προμηθευτές, προβλήματα με το υπέδαφος κλπ)
Η Κυβέρνηση ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την απελευθέρωση της τιμής του Λιπάσματος (συμφωνίες του Μάαστριχτ) αλλά είχε πρόβλημα με τις απολύσεις 1.200 εργαζομένων χωρίς σχέδιο απορρόφησης ή έστω διαχείρισής τους.
Αυτά σε γενικές γραμμές ήταν τα γεγονότα του 1992 και 1993 που έδιναν το στίγμα της κατάστασης που επικρατούσε. Η κατάσταση ζητούσε μιαν απάντηση…
Την απάντηση έδωσαν οι πολιτικοί. Επρόκειτο για μια ομάδα από κυβερνητικούς, αυτοδιοικητικούς και τραπεζικούς παράγοντες που αν και χωρίς άμεση συνάφεια και σύνδεση μεταξύ τους λειτούργησαν σαν μια συλλογική ηγεσία που δεν έβαλε καμιά προσωπική σφραγίδα (δεν ήταν καν ένα πρόσωπο εξ άλλου) όμως κατάφερε να διατυπώσει την στρατηγική που θα ακολουθούσε ο φορέας που θα αναλάμβανε το επιχειρηματικό εγχείρημα. Οι πολιτικοί, λοιπόν, είδαν το πρόβλημα συνολικά και συμφώνησαν στη δημιουργία μιας Εταιρείας που θα αναλάμβανε το βάρος να θέσει ως στρατηγικό της στόχο την μετάλλαξη όλων των στοιχείων του προβλήματος με τρόπο δημιουργικό. Συμφώνησαν, έτσι, στη δημιουργία της εταιρείας «Πρότυπος ΚΤΑΕ». Η ηγεσία κατέστη παθητικό στοιχείο που ανέλαβε απλά την προσαρμογή στο περιβάλλον. Πραγματικά η Πρότυπος ΚΤΑΕ, δημιουργήθηκε όχι επειδή υπήρξε ηγέτης μέσα από την οργάνωσή της αλλά ως πολιτική συνεννόηση για αντιμετώπιση προβλημάτων των εργαζομένων αφ’ ενός και των πολιτικών καθαρού περιβάλλοντος από την άλλη. Ήταν ολοκάθαρα ένας συμβιβασμός που υποδήλωνε απλή προσαρμογή στις απαιτήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος και όχι μια εμπνευσμένη πολιτική που θα οδηγούσε προς το μέλλον με την εκπλήρωση κάποιων στόχων.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Κάποια άλλα γεγονότα όμως, που συνέβησαν τα αμέσως προηγούμενα χρόνια είχαν καθοριστική σημασία:
ΓΕΓΟΝΟΣ 1ο:
Εξ αιτίας του φωτοχημικού νέφους που κάλυψε την Αθήνα στη δεκαετία του ’70 και έφερε το περιβαλλοντικό πρόβλημα στο προσκήνιο, δημοσιεύτηκε το 1984 με τη μέριμνα του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Α.Τρίτση το Προεδρικό Διάταγμα Νο 84 που απαγόρευε επεκτάσεις και εκσυγχρονισμούς βιομηχανιών στην Αττική. Το διάταγμα αυτό εμπόδισε την ΑΕΕΧΠ&Λ να πραγματοποιήσει έναν εκσυγχρονισμό του εργοστασίου της που σχεδιάστηκε το 1984 και επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί το 1985-87. Μια προσφυγή του Δήμου στο Συμβούλιο της Επικρατείας το 1987 ματαίωσε τον εκσυγχρονισμό που ήταν αναγκαίος για να συνεχίσει το εργοστάσιο να είναι ανταγωνιστικό.
ΓΕΓΟΝΟΣ 2ο:
Η είσοδος της Ελλάδας στις ρυθμίσεις του Μάαστριχτ το 1992 επέφερε και την πλήρη απελευθέρωση των τιμών του λιπάσματος. Αυτό το γεγονός έκανε τη βιομηχανική εκμετάλλευση της ΑΕΕΧΠ&Λ μη ανταγωνιστική όπως ήταν διαρθρωμένη. Μέχρι τότε μπορούσε να εργάζεται με το σύστημα cost+plus που σημαίνει ότι προσδιόριζε η ίδια το κόστος της, έβαζε και ένα καπέλο για εύλογο κέρδος και πουλούσε το λίπασμα με εξασφαλισμένο κέρδος, ο δε αγοραστής επιδοτείτο από το κράτος για να αγοράσει σε αυτή την τιμή. Το τέλος του συστήματος κοστολόγησης cost-plus δημιουργούσε πλέον αξεπέραστα προβλήματα ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας. Η εισαγωγή φτηνού λιπάσματος από το εξωτερικό ήταν ελεύθερη από το 1994 και μετά.
ΓΕΓΟΝΟΣ 3ο:
Ήδη από την δεκαετία του ’80 με την κρίση στη Ναυτιλία, είχε εξεταστεί το ενδεχόμενο μετακίνησης των ναυτιλιακών εταιρειών και του ναυτιλιακού cluster εν γένει στον Πειραιά με ναυαρχίδα τις εταιρείες του City of London. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν η έλλειψη υποδομών και κτηριακών όγκων με σύγχρονες προδιαγραφές. Ο χώρος του εργοστασίου Λιπασμάτων (250 στρέμματα) μαζί με άλλους γειτονικούς δημόσιους ή βιομηχανικούς χώρους (ΑΓΕΤ, ΒΡ) έδινε μια έκταση 600 περίπου στρεμμάτων που μπορούσε να αναπλαστεί και να αποτελέσει εμποροναυτιλιακό κέντρο με πλήρεις σύγχρονες προδιαγραφές
ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΕ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Την απάντηση μπορεί να έδωσαν οι πολιτικοί, έδωσαν όμως μιαν απάντηση που βρήκαν έτοιμη και αναγκαστική Όπως παλιότερα ο Μωάμεθ ή ο Μωυσής βρήκαν έτοιμες, καταγεγραμμένες και συγκεκριμένες τις εντολές τους και τις στρατηγικές τους από ένα Θεό-Αλλάχ, έτσι και τώρα οι πολιτικοί βρήκαν έτοιμη, υποχρεωτική και συγκεκριμένη την στρατηγική από τον παράγοντα που η Σχολή Περιβάλλοντος αποκαλεί Εξωτερικό Περιβάλλον και που είναι ο Θεός-Αλλάχ της Σχολής.
Όπως φαίνεται από την περιγραφή των Γεγονότων 1 έως 3 της προηγουμένης παραγράφου, δεν μπορούσε να σχεδιαστεί τίποτε άλλο για τον χώρο πέρα από αυτό που σχεδιάστηκε και προτάθηκε και αποφασίστηκε ως ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ.
Προσοχή εδώ, όχι πως δεν μπορούσε να γίνει κάτι άλλο. Μπορούσε πολύ καλά να γίνει τουλάχιστον κάποιο από τα εξής:
Να μείνει η κατάσταση ως είχε και να κλείσει το εργοστάσιο με πάταγο και χωρίς προοπτική ή
Να συνεχίσει να το επιδοτεί έμμεσα και υπόγεια το ελληνικό κράτος και τώρα να πληρώνει ακόμα τα πρόστιμα για εκείνη του την κουτοπονηριά.
Μπορούσε επίσης να έχει γίνει γη πολεοδομήσιμη και να είχε κτιστεί εκεί μια ακόμα συνοικία όπως οι υπόλοιπες του Κερατσινίου ή της Δραπετσώνας.
Όχι λοιπόν πως δεν μπορούσε ΝΑ ΓΙΝΕΙ κάτι άλλο. Εκείνο που λέμε είναι ότι δεν μπορούσε ΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΙ κάτι άλλο. Το σχέδιο απαιτεί μια Στρατηγική και εδώ η Εξωτερική Πραγματικότητα καθόρισε απόλυτα αυτή τη στρατηγική
Αν δούμε το ζήτημα κάτω από το πρίσμα της ενδεχομενικής θεωρίας θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η εταιρεία βρήκε τρόπο να ανταποκριθεί στις εξωτερικές συνθήκες έτσι ώστε να επιβεβαιώσει την δομή της και να πραγματοποιήσει τις πιο ουσιαστικές επιδιώξεις των στελεχών της. Ατυχώς και η δομή αλλά και οι επιδιώξεις αυτές ήταν στο σύνολό τους αντίθετες προς τον διακηρυγμένο στόχο, την στρατηγική επιδίωξη με την οποία επιφορτίστηκε η εταιρεία με την γέννησή της.
Γ2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΜΟΙΑΖΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
Η Εταιρεία ξεκίνησε τη δράση της θεωρώντας πως υπάρχουν οι εγγυήσεις για την επίτευξη των στόχων της.
• Είχε ένα καταστατικό που προσδιόριζε αυτό τον διττό στόχο καθιστώντας έτσι ρητή και σαφή τη στρατηγική της.
• Είχε ένα Διοικητικό Συμβούλιο που «εγγυάτο» την ομαλή πορεία για την επίτευξη των καταστατικών στόχων
• Είχε επαρκή χρηματοδότηση και για την βιομηχανία λιπασμάτων (3 δις. δρχ.) και για την Ανάπλαση (1 δις. δρχ.)
• Είχε την πολιτική υποστήριξη της κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης ενώ είχε και την αμέριστη στήριξη από την τοπική αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς εταίρους και την τοπική κοινωνία.
• Έφτιαξε αμέσως ένα τμήμα στο οργανόγραμμά της το οποίο θα εργαζόταν για την Ανάπλαση της περιοχής αναζητώντας επενδυτές για το εγχείρημα.
Με μια πρώτη ματιά θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ήταν στο χέρι των ανθρώπων που ανέλαβαν το εγχείρημα να τα καταφέρουν ή όχι. Με την ίδια πρώτη ματιά θα υπέθετε κανείς πως όλα τα γρανάζια του μηχανισμού που έπρεπε να κινητοποιηθεί είχαν μπει στη θέση τους. Το στοίχημα έμοιαζε να μπορεί να κερδηθεί.
Έρχονται εδώ όμως οι θεωρίες και διαφωνούν. Λένε πως η οργάνωση πρέπει να είναι συντονισμένη με τον στρατηγικό στόχο και πως πρέπει να υπάρχουν προϋποθέσεις πολύ περισσότερες από την τυπική ύπαρξη τμήματος ή την εξασφάλιση μιας χρηματοδότησης στα λόγια. Λένε οι θεωρίες (και η ενδεχομενική θεωρία του Μίντζμπεργκ αλλά και εκείνη της «πληθυσμιακής οικολογίας» με τον τρόπο τους η κάθε μια, πως η οργάνωση μπορεί να στηθεί σε κόντρα με αυτό που φαίνεται λογικό και αναμενόμενο. Η ενδεχομενική θεωρία λέει πως αυτό μπορεί να συμβεί γιατί η αστάθεια του περιβάλλοντος θα επηρεάσει την οργάνωση, ή η πολυπλοκότητα θα οδηγήσει σε απώλεια στόχων και ορμής, ή η εχθρότητα που θα συναντήσει στο περιβάλλον θα την αποπροσανατολίσει κλπ. Η θεωρία της πληθυσμιακής οικολογίας λέει πως μπορεί το παιχνίδι να είναι χαμένο από την αρχή αν οι υπάρχουσες συνήθειες που κουβαλάει από το παρελθόν της η οργάνωση ή εκείνες που αποκτά στα πρώτα στάδια της οργάνωσής της την καθορίζουν απόλυτα και αν το περιβάλλον είναι αρνητικό την οδηγούν σε μαρασμό και θάνατο. Ας δούμε λεπτομερέστερα αυτές τις άλλες όψεις.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
(ή καλύτερα: ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ)
Το εγχείρημα ήταν δύσκολο αλλά είχαν προδιαγραφεί οι φάσεις του και είχε εξασφαλιστεί μια υποστήριξή του (κυβερνητική, της τοπικής κοινωνίας κλπ.) και θα μπορούσε να έχει οδηγηθεί σε επιτυχία. Εκείνο όμως που άλλο έμοιαζε και άλλο ήταν, είναι η ίδια η Οργάνωση που θα υλοποιούσε τον στρατηγικό σχεδιασμό.
Γιατί, σύμφωνα με τη ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ -που εδώ βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή της- η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ επιβλήθηκε ουσιαστικά από το εξωτερικό περιβάλλον που είχε καταδικάσει αυτά που έπρεπε να εκλείψουν και είχε υποδείξει αυτά που έπρεπε να τα διαδεχτούν έτσι κι αλλιώς και ανεξάρτητα από τις λαμπρές συσκέψεις, που δεν ήταν βέβαια άχρηστες αλλά ίσως δεν ήταν και τόσο ιστορικές. Εκεί που θα έπρεπε να δοθεί το βάρος σύμφωνα με την ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ που και αυτή εδώ βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή της, ήταν στην οργάνωση την ίδια, στον τρόπο διάρθρωσης και στο βάρος που η ίδια θα έδινε στα επιμέρους τμήματά της ώστε να εξυπηρετηθεί η στρατηγική. Εδώ έγινε το μεγάλο λάθος όλων όσοι με καλή διάθεση και ερασιτεχνισμό ασχολήθηκαν με το θέμα.
Πίστεψαν ότι με την εγκατάσταση ενός διοικητικού συμβουλίου με τέτοια χαρακτηριστικά (90% ανάπλαση και ένα σκάρτο 10% λιπασματοβιομηχανία) θα δινόταν ο κατάλληλος τόνος και θα εξασφαλιζόταν η σταθερή πορεία προς την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Η πραγματικότητα όμως ήταν άλλη.
Το 99% των εργαζομένων της εταιρείας δούλευε με αυταπάρνηση υπέρ του στόχου να μην κλείσει το εργοστάσιο και να μην πραγματοποιηθεί ποτέ η ανάπλαση. Συμπεριλαμβανομένων και των ανώτερων και ανώτατων στελεχών, ολόκληρη η επιχείρηση διαπνεόταν από ένα μίσος για την στρατηγική την οποία έπρεπε να εφαρμόσει.
Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αυτό ήταν ένα υπαρκτό πρόβλημα που θα έβρισκε την εξισορρόπησή του από μια στιβαρή ηγεσία με αίσθηση αποστολής. Και η ηγεσία αυτή –υποκειμενικά- υπήρχε στο πρόσωπο του Προέδρου και των Διοικητικών Συμβούλων, όμως εξανεμιζόταν από τις εξουσίες του Διευθύνοντα Συμβούλου, που ήταν ο εκάστοτε άνθρωπος της λιπασματοβιομηχανίας, καθώς από εκείνον περνούσαν τα πάντα στο εργοστάσιο με τζίρους της τάξης εκατοντάδων εκατομμυρίων € (δισεκατομμυρίων τότε δραχμών) τον χρόνο και αυτός ήταν ο αρμόδιος για να επιτρέπει ή όχι την ροή χρημάτων, προσωπικού, πόρων γενικά προς το σκέλος που εργαζόταν για την Ανάπλαση. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ποιες ήταν οι επιλογές του…
Έτσι το στοίχημα της στρατηγικής ήταν εξ αρχής κερδισμένο, με την έννοια ότι επιλέχτηκε η συγκεκριμένη στρατηγική έναντι οποιασδήποτε άλλης πρότασης, επειδή επιβλήθηκε από το εξωτερικό περιβάλλον, όμως το στοίχημα της Οργάνωσης που θα υλοποιούσε αυτή τη στρατηγική ήταν επίσης εξ αρχής χαμένο αφού ο όγκος της μιας δραστηριότητας σε συντελεστές παραγωγής (κεφάλαιο, προσωπικό, πόροι) υπερτερούσε της άλλης που είχε μόνο την έγγεια περιουσία να διαχειριστεί και αυτή υπό αίρεση.
Είναι ειρωνικό αλλά αξίζει να το σημειώσουμε. Ο Μίντζμπεργκ φρόντισε να αναφέρει την εχθρότητα σαν ένα σημαντικό παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει (θετικά ή αρνητικά) την στρατηγική και τη δυνατότητα προσαρμογής στο εξωτερικό περιβάλλον, θεωρούσε όμως αυτή την εχθρότητα σαν στοιχείο του εξωτερικού περιβάλλοντος που θα επηρέαζε την Οργάνωση και θα διαφοροποιούσε τον τρόπο που κάθε οργάνωση θα μπορούσε να επιδιώξει τον στόχο. Εδώ η εχθρότητα προήλθε κατά μεγάλο μέρος από το ίδιο το εσωτερικό περιβάλλον της Οργάνωσης, από την πλειοψηφία του προσωπικού της και από την αντίληψη που αυτό το προσωπικό είχε για τους νέους στόχους της εταιρείας. Για τους εργαζόμενους δεν είχαμε μια νέα εταιρεία μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήξεραν περιβάλλον, αλλά κάποιους προσωρινούς καταληψίες της ηγεσίας που θα έπρεπε το συντομότερο να αποβληθούν αφού βοηθήσουν άθελά τους ώστε η παλιά εταιρεία, η πάντα ζωντανή στα μάτια τους ΑΕΕΧΠ&Λ, ξεπεράσει τις δυσκολίες της στιγμής.
Γ3. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Αξίζει τώρα να δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες το ιστορικό αυτής της πορείας και να το φωτίσουμε με τα φώτα που μας δίνει η Θεωρία.
ΜΕ ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Είπαμε και δείξαμε ότι η Οργάνωση δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί στις ανάγκες του περιβάλλοντος. Δεν ήταν περίεργο που σύντομα αποβλήθηκε.
• Ο Εσωτερικός Οργανισμός που ψηφίστηκε από το νέο Διοικητικό Συμβούλιο δεν έβλεπε παρά ελάχιστα προς το μέλλον. Περιείχε στο Οργανόγραμμα τμήμα για την Ανάπλαση χωρίς όμως στελέχωση ικανή για ένα εγχείρημα τέτοιου μεγέθους που θα κινητοποιούσε στην εξέλιξή του δυνάμεις και πόρους πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δραχμών.
• Η σχέση υπαλλήλων της μιας δραστηριότητας προς υπαλλήλους της άλλης ήταν τρομακτικά εις βάρος του νέου. Οι 800 υπάλληλοι του εργοστασίου και των γραφείων και λογιστηρίων, η νομική υπηρεσία, η διευθυντική ομάδα, ολόκληρη σχεδόν η υπαλληλική πυραμίδα βρισκόταν σε ευθεία αντίθεση με τους διακηρυγμένους στρατηγικούς στόχους. Ένα τμήμα με 2-3 μόνο ανθρώπους με πίστη στην Ανάπλαση και ικανότητες για να την προχωρήσουν, αποδείχτηκε ότι δεν μπορούσε να κινήσει μόνο τους ένα τέτοιο θέμα.
• Η χρηματοδότηση από τα ίδια κεφάλαια δείχνει την μηδαμινή προσπάθεια προς τους στόχους που έβλεπαν στο μέλλον. Πολύ σύντομα και το 1 δις δρχ. που είχε διατεθεί για την Ανάπλαση πήγε κι αυτό για την χρηματοδότηση της χημικής βιομηχανίας ενώ η δημιουργία ζημιών προξενούσε την ανάγκη για νέους δανεισμούς με εγγυήσεις του δημοσίου που μετέτρεπαν το εγχείρημα από αναπλαστική προσπάθεια σε προσπάθεια διάσωσης ενός πεπαλαιωμένου εργοστασίου. Το πιο σημαντικό δεν ήταν ότι χάνονταν χρήματα και άλλοι πόροι αλλά ότι χανόταν δια παντός ο στρατηγικός στόχος και αποτύγχανε πλήρως ο στρατηγικός σχεδιασμός.
Δημιουργήθηκαν μέσα στην οργάνωση διακριτοί πόλοι που ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλον και αλληλοϋποβλέπονταν. Μοιάζει πολύ η εικόνα με τις διακριτές «γωνίες» που προβλέπει η θεωρία του Περιβάλλοντος και η δράση τους κατέστη τελικά απόλυτα καταστροφική για την ικανότητα της Πρότυπος να επιδιώξει τους στόχους με τους οποίους δημιουργήθηκε. Πραγματικά η θεωρία της σχολής του περιβάλλοντος λέει επιγραμματικά:
«Οι οργανώσεις καταλήγουν να συνομαδώνονται σε διακριτές «γωνίες» οικολογικού τύπου, τις οποίες μάλιστα διατηρούν έως ότου εκλείψουν οι πόροι ή έως ότου οι συνθήκες καταστούν εξαιρετικά εχθρικές. Μετά πεθαίνουν.»
(Η 4η βασική αρχή της Σχολής Περιβάλλοντος)
Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Πρότυπος ΚΤΑΕ. Και οι πόροι εξέλιπαν και οι συνθήκες κατέστησαν εχθρικές και οι «γωνίες» αυτές, οι λάθρα επιβιώνουσες με επιμονή και στοιχεία «οικολογικού τύπου» πέθαναν τελικά.
ΜΕ ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ «ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ»
Με βάση αυτή τη θεωρία –που στην ουσία επεκτείνει την θεωρία του περιβάλλοντος στο έπακρο- η προσαρμογή της ΠΚΤΑΕ στο εξωτερικό περιβάλλον δεν μπορούσε παρά να γίνει με τον μοναδικό τρόπο που αυτή η εταιρεία (η προκάτοχός της ΑΕΕΧΠ&Λ) ήξερε να ενεργεί. Οι όποιες αλλαγές δεν μπορούσαν παρά να είναι επιφανειακές και η εξάλειψη της εταιρείας από τον χάρτη και των αναπτυξιακών όσο και των βιομηχανικών εταιρειών δεν μπορούσε παρά να είναι σύντομη και ολοσχερής.
Η ίδια η ιστορία και προϊστορία της κατέστησαν την ΠΚΤΑΕ εξ ίσου άκαμπτη με την ΑΕΕΧΠ&Λ και την στέρησαν από τη δυνατότητα για λήψη πραγματικά σοβαρών στρατηγικών αποφάσεων. Σύμφωνα με την Πληθυσμιακή Οικολογία η εταιρεία ακολούθησε και πέθανε σύντομα όπως ήταν και το αναμενόμενο.
Ωστόσο αυτός ο «θάνατος» δεν είναι και το τέλος του κόσμου.
Μας το λέει και αυτό η θεωρία και ιδιαίτερα ο Στιβεν Τζεϊ Γκουντ που υποστηρίζει την άποψη ότι η «εξαφάνιση δεν είναι ντροπή».
Ο Γκουντ επισημαίνει ότι «ενώ οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν στη Γη για εκατό εκατομμύρια χρόνια, εντούτοις ένα άλλο είδος που μετράει μόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια ζωής όρισε τους δεινοσαύρους ως σύμβολο αποτυχίας» και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η ζωή είναι μια ιστορία περίπλοκων διακλαδώσεων και περιπλάνησης όπου προσωρινοί επιβιώσαντες προσαρμόζονται για να αλλάξουν τα τοπικά περιβάλλοντα»
Δ. Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Δ1. ΧΡΟΝΙΚΟ 1996-2008
Εν συντομία θα αναφέρω μερικά στάδια αυτής της διαδικασίας όπως εξελίχτηκε μπλεγμένη στα γρανάζια μιας γραφειοκρατίας (της Εθνικής Τράπεζας με την καθόλου εμπνευσμένη ηγεσία ενός πρώην υπαλλήλου της του κ. Μίρκου) και της πολιτικής, που έχει φτάσει σήμερα σε ένα αδιέξοδο.
*** Το 1995-96 έγιναν λαϊκές συνελεύσεις, συνελεύσεις εργαζομένων, συσκέψεις παραγόντων κυβερνητικών, συσκέψεις στον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας.
*** Το 1997 φτάσαμε να έχουν μείνει 650 εργαζόμενοι, και η Κυβέρνηση πέρασε νόμο για την πρόωρη συνταξιοδότηση όσων ήθελαν και για την απορρόφηση κατά προτεραιότητα απολυμένων σε άλλες επιχειρήσεις Διαχωρίστηκε η λειτουργία της "Πρότυπος ΚΤΑΕ" στην αμιγώς "αναπλαστική" "Πρότυπος" στην βιομηχανική "Λιπάσματα Δραπετσώνας". Ελήφθη απόφαση τροποποίησης του πολεοδομικού σχεδίου με χαρακτηρισμό όλης της περιοχής σαν ζώνης ενεργού πολεοδομίας, με χρήσεις πολεοδομικού κέντρου και συντελεστές δόμησης 0.4 bruto και 0.8 neto με εισφορά σε γη 50%
*** Το 1998 τα "Λιπάσματα Δραπετσώνας" έκλεισαν και το εργοστάσιο με 400 εργαζόμενους περίπου πέρασε στην ιδιοκτησία (μόνο η εκμετάλλευση όχι το οικόπεδο) στη ΣΥΝΕΛ που το λειτούργησε για ένα χρόνο
*** Το 1999 έκλεισε οριστικά απολύοντας τους τελευταίους εναπομείναντες 250 εργαζόμενους.
*** Το 2000 ο Οργανισμός της Αθήνας ενέταξε την περιοχή στο σχέδιο Terra Posidonia της ΕΕ που αφορούσε σε αναπλάσεις περιοχών όπως η Βαρκελώνη, η Νάπολι, ο Πειραιάς κλπ. Στη συνέχεια το θέμα βάλτωσε μετά από διάφορες πονεμένες ιστορίες και τώρα είναι σε ένα σημείο σχεδόν μηδέν.
Δ2. ΑΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΝΑ ΑΛΛΑΖΑ…
Με βάση όλα όσα γράφτηκαν στο άρθρο αυτό και με τη γνώση των λαθών που διαπιστώθηκαν υπό το πρίσμα της θεωρίας, τίθεται το ερώτημα αν θα μπορούσε κανείς (έστω και με την εκ των υστέρων ανάγνωση) να «διορθώσει» κάποιες καταστάσεις ώστε να ανατρέψει την κατάσταση.
Αφού ξεπεράσουμε αντιρρήσεις του τύπου «ό,τι ήταν να γίνει έγινε» ή ότι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε είναι μία και φεύγει ανεπιστρεπτί, θα μπορούσαμε να δούμε σαν άσκηση επί χάρτου μερικά πράγματα που θα μπορούσαν να είχαν γίνει αλλιώς. Ας τα καταγράψουμε:
1.- ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ
Ακούγεται τυπικό όμως κρύβει πολλή ουσία μέσα του αν αναλογιστεί κανείς ότι το Οργανόγραμμα της Εταιρείας είναι μια τοποθέτηση των επί μέρους στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης. Εδώ το στράτευμα ήταν εστραμμένο σε διαφορετικό χώρο από εκείνο στον οποίο βρισκόταν ο εχθρός. Η τοποθέτηση των τμημάτων και διευθύνσεων ήταν τέτοια ώστε να κρύβεται εντελώς το σκέλος της κτηματικής ανάπτυξης και να προβάλλεται σχεδόν αποκλειστικά το σκέλος της χημικής βιομηχανίας. Ό,τι έπρεπε σύντομα να εκλείψει, με το οργανόγραμμα έπαιρνε θέση διαρκείας και ό,τι έπρεπε τάχιστα να κυριαρχήσει κρυβόταν πίσω από κουρτίνες και παραπετάσματα.
Σε μια δημοσίευση των Μίλερ, Ντρογκ και Τουλούζ του 1988 (αναφέρεται στο βιβλίο Σαφάρι της Στρατηγικής σελ. 338) αναφέρεται χαρακτηριστικά το εξής απόσπασμα:
«Τα στελέχη επιλέγουν μία ανάμεσα σε πολλές βιώσιμες στρατηγικές και διαδικασίες χάραξης στρατηγικής εντός ενός πλαισίου συμφραζομένων, υιοθετώντας εκείνες που όχι μόνο ταιριάζουν στο περιβάλλον, αλλά και που αντανακλούν τα προσωπικά τους κίνητρα, τις προτιμήσεις και τις ικανότητές τους…..»
Υπάρχει καλύτερη περιγραφή αυτού που συνέβη; Μόνο που εδώ δεν επρόκειτο για μια επιλογή προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του στρατηγικού στόχου αλλά προς την υπονόμευση αυτού του στόχου.
2.- ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ
(ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ)
Η αρχική απόφαση, σύμφωνη με τον στρατηγικό στόχο της Εταιρείας, προέβλεπε χρηματοδότηση 4 δις δρχ. από την μητρική ΕΤΕ εκ των οποίων τα 3 δις δρχ. για πρώτες ύλες του εργοστασίου και το 1 δις δρχ. για την Ανάπλαση. Για την Ανάπλαση διετέθησαν όμως μόλις και μετά βίας 100 εκ. δρχ. σε δύο χρόνια για λειτουργικά έξοδα και το υπόλοιπο ποσό διατέθηκε κι αυτό για το εργοστάσιο. Και μόνο αυτό το γεγονός αρκεί για να δείξει το πώς και γιατί χάθηκε το στοίχημα του στρατηγικού στόχου.
3.- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
(ΕΛΛΕΙΨΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ-ΗΓΕΤΗ)
Ο στρατηγικός στόχος ήταν καινοτόμος, πρωτότυπος και ρηξικέλευθος, δεν είχε επομένως «πεπατημένες» στις οποίες θα μπορούσε να κινηθεί με αυτοματισμούς και δεν είχε και ένα φυσικό πρόσωπο ηγέτη που με την επιχειρηματικότητά του να καλύπτει τα κενά. Η συλλογική ηγεσία έθεσε τον στρατηγικό στόχο, δεν ήταν όμως παρούσα στην καθημερινή μάχη για την επιτυχία, εκεί όπου η συλλογικότητα δεν είναι πλεονέκτημα.
Χρειαζόταν επομένως η Στρατηγική να επιβεβαιώνεται συνεχώς και να έχει σερβομηχανισμούς που θα επανέφεραν με τρόπους επαναδραστικούς την Οργάνωση στη κατεύθυνση των πραγματικών της στόχων. Χρειαζόταν να υπάρχει ένα αξιόπιστο, ευέλικτο και πιστό στον στόχο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των μετόχων, των πολιτικών και των στελεχών της οργάνωσης. Αυτό το κανάλι θα ήταν ο εμπνευσμένος Ηγέτης, ο οποίος όμως δεν υπήρχε. Έτσι μόνος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Μέτοχο και την Οργάνωση παρέμενε ο εκάστοτε διευθύνων σύμβουλος που έπαιξε αρνητικό (ως προς τον στόχο) ρόλο αφού ήταν ο άνθρωπος της λιπασματοβιομηχανίας εκ των πραγμάτων.
Επί πλέον το εξωτερικό περιβάλλον υπέστη μια σημαντική μετάλλαξη για μια εταιρεία που εξαρτιόταν τόσο πολύ από την Κυβερνητική Πολιτική. Από το τέλος του 1993 όπου υπήρξε κυβερνητική αλλαγή (έχασε η Νέα Δημοκρατία του Κ.Μητσοτάκη και κέρδισε το ΠαΣοΚ του Α.Παπανδρέου) άλλαξε και η ηγεσία της Εθνικής Τράπεζας. Το ΠαΣοΚ είχε βέβαια θέση υπέρ της ανάπλασης και στήριζε απόλυτα σε κυβερνητικό επίπεδο (κυρίως δια του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Κ.Λαλιώτη) το σχέδιο και τον στρατηγικό στόχο επομένως και την Πρότυπος ΚΤΑΕ. Όμως η αλλαγή στο πρόσωπο του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας ήταν καταστροφική. Στη θέση του «οραματιστή» κ. Βρανόπουλου τοποθετήθηκε ένας πρώην υπάλληλος της ΕΤΕ, ο κ. Μίρκος, ο οποίος είδε το όλο θέμα με δυσκοιλιότητα δημόσιου υπαλλήλου και χωρίς να ενστερνιστεί το σχέδιο προσπάθησε να μειώσει τις χρηματοοικονομικές απώλειες της Τράπεζας βραχυπρόθεσμα. Εξ άλλου και η εντολή για διαχωρισμό της Πρότυπος ΚΤΑΕ σε Πρότυπος-Β’Φάση και ΛΙΔΡΑ ΑΕ έφερε τη δική του υπογραφή έστω κι αν ήταν απότοκος και αυτή– όπως έχουμε ήδη αναλύσει- του εξωτερικού περιβάλλοντος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το παρόν άρθρο, στα κυρίως κεφάλαια που το απαρτίζουν, αναφέρει τα απαραίτητα γεγονότα του case study που επιλέχτηκε, αναφέρει τις σχετικές θεωρίες και τα αποτελέσματα, κάνει δε και κριτικές παρατηρήσεις ενώ δεν παραλείπει και την παράγραφο του «αν ξανάρχιζαν όλα από την αρχή….». Για τον επίλογο δεν μένει παρά να σημειώσω την έκπληξή μου για το πόσο πολύ η θεωρία ταίριαζε και πολλές φορές έμοιαζε να προβλέπει ή να φωτίζει μυστήρια του παρελθόντος σε μια ιστορία που την έζησα προσωπικά πολύ έντονα και βρέθηκα στο κέντρο των εξελίξεων από την αρχή ως το τέλος της ενώ συνεχίζω να βρίσκομαι επί των επάλξεων και στην σημερινή ακόμα συνέχειά της.
Σαν αυτοδιοικητικός παράγοντας ήμουν βασικός διαμορφωτής –με ελάχιστους άλλους φίλους της εποχής του ’80- αυτής της στρατηγικής που τελικά επιβλήθηκε από τα πράγματα και ευτύχησα να ζήσω όλες τις «σπουδαίες» συσκέψεις στα Υπουργεία, στις συνελεύσεις των εργαζομένων, τις συνεδριάσεις στην Εθνική Τράπεζα, τα διοικητικά συμβούλια της Πρότυπος στο κτίριο Μποδοσάκη στο Σύνταγμα και στο Ινστιτούτο Κανελλόπουλου που ήταν οι έδρες της Εταιρείας. Βρέθηκα συμμέτοχος η συνδιοργανωτής και σε όλα τα μικρά ή μεγάλα, επίσημα ή ανεπίσημα φόρα, στα δημοτικά συμβούλια του Δήμου, στα Συμπόσια και Συνέδρια για Αναπλάσεις, στα συμβούλια της Πρότυπος αλλά και της ΛΙΔΡΑ στη συνέχεια, στις Ημερίδες που έγιναν, σε κλειστές και ανοιχτές συσκέψεις κλπ. Για το θέμα αυτό επισκέφτηκα το Γκρήνουιτς στο Λονδίνο όπου έγινε μια αντίστοιχη ανάπλαση του Άρσεναλ, και το Πάνκοου του Βερολίνου όπου έγινε αντίστοιχη ανάπλαση των χώρων της ΑΒΒ κλπ.. Μέσα από την επί δεκαετίες ενασχόλησή μου γνώρισα ένα μεγάλο κύκλο ανθρώπων και της βιομηχανίας λιπάσματος αλλά και των αναπλαστικών εγχειρημάτων.
Μπορώ να πως ότι ήμουν και είμαι γεμάτος πληροφορίες, στοιχεία, λεπτομέρειες και εξηγήσεις καθώς το κάθε θέμα το έχω συζητήσει πολύ και με πολλούς. Όμως η ενασχόλησή μου με την συγγραφή αυτού του άρθρου για το μάθημα «Στρατηγική των Επιχειρήσεων» φώτισε ξαφνικά τα πράγματα με ένα άλλο φως, με έκανε να δω τα γεγονότα και τις διαστάσεις τους από μια άλλη οπτική γωνία που ήταν πολύ καθαρή και πολύ διαφωτιστική. Πολλά πράγματα που έμεναν ερωτηματικά όπως το απλό «θα μπορούσε τότε να έχει γίνει κάτι άλλο; και τι;» ή που έμεναν χωρίς στέρεα δικαιολογία όπως τα «πως ξαφνικά ξύπνησε μέσα στον αείμνηστο Βρανόπουλο ο οραματιστής;» και «τι ακριβώς σήμαινε ο διαχωρισμός των λειτουργιών της Πρότυπος σε δύο επιχειρήσεις;» φωτίστηκαν από αυτή την οπτική και βρήκαν μια εξήγηση.
Ίσως να μην είναι η οριστική και τέλεια αλήθεια, ίσως άλλες θεωρίες ή άλλες σκέψεις να δώσουν στο μέλλον ακόμα καλύτερες εξηγήσεις, όμως είναι γεγονός ότι η πρώτη φορά που κάποια πράγματα μπήκαν σε μια τάξη είναι αυτή η στιγμή που λόγω του άρθρου συνέδεσα εκείνα τα γεγονότα με μια θεωρία περί στρατηγικής που τα εξηγεί και τα τοποθετεί σε ένα πλαίσιο. Από την άποψη αυτή, ακόμα κι αν η εργασία αυτή κριθεί ελλιπής, το κέρδος για μένα είναι δεδομένο και υπαρκτό και αυτό θέλησα να καταγράψω σαν επίλογο.
Σε αυτόν τον επίλογο λοιπόν, αντί να συνοψίσω συμπεράσματα, προτιμώ:
Να σημειώσω και τις ευχαριστίες μου στον κ. Θ.Πελαγίδη για τον χαλαρό και πολύ ανοιχτό τρόπο με τον οποίο τοποθέτησε τα ζητήματα της στρατηγικής επιτρέποντας σκέψεις ελεύθερες και δημιουργικές, και
Να τονίσω απλά ότι την ευχαριστήθηκα πολύ αυτή την εργασία και ότι έχω γι αυτήν εξασφαλισμένο ένα κοινό πέρα από το επιστημονικό κοινό της σχολής που θα διαβάσει αυτό το άρθρο. Οι φίλοι μου που μαζί ασχολούμαστε για τρεις περίπου δεκαετίες με το θέμα Λιπάσματα Δραπετσώνας και Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης θα είναι οι σίγουροι αναγνώστες αυτού του άρθρου που έχει έτσι –όπως το προβλέπω- το δικό του αναγνωστικό κοινό.
Γ.Τσιρίδης, 31 Δεκεμβρίου 2008
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
«Το σαφάρι της στρατηγικής», Χ.Μίντζμεργκ, Μ.Άλστραντ, Τ.Λάμπελ
"Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909 - 1993). Λιπάσματα Δραπετσώνας". Ε. Μαΐστρου, Δ.Μαυροκορδάτου, Γ. Μαχαίρα, Ν, Μπελαβίλα, Λ. Παπαστεφανάκη, Γ. Πολύζου.
Πρακτικά ΔΣ της Πρότυπος ΚΤΑΕ 1993-1995, Αρχείο Γ.Τ.
«Πρακτικά ΔΣ της Λιπάσματα Δραπετσώνας ΑΕ» Αρχείο Γ.Τ.
«Η στρατηγική των επιχειρήσεων : Ελληνική και Διεθνής εμπειρία» Παπαδάκης, Βασίλης Μ., Εκδ. Μπένος 2002
«Μελέτη για την Οικονομική Ανασυγκρότηση της Βιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας-Κερατσινίου», Δήμοι Δραπετσώνας, Κερατσινίου, 1993 ΑΝΔΗΠ
«Μελέτη Βιωσιμότητας Εργοστασίου Λιπασμάτων», σύνταξη ΑΕΕΧΠ&Λ, 1993
Η εργασία αυτή έγινε από τον Γ.Τσιρίδη και παρουσιάστηκε σήμερα 17/1/2009 στα πλαίσια του μαθήματος Στρατηγικές Επιχειρήσεων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Ναυτιλία του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Φωτίζει με ένα διαφορετικό από τον συνηθισμένο τρόπο τα γεγονότα μιας σύντομης αλλά πολύ σημαντικής περιόδου που αφορούν στην Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης, και θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να την δημοσιεύσω εδώ..
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
«ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»
Καθηγητής κ. Θ. ΠΕΛΑΓΙΔΗΣ
ΘΕΜΑ:
«Πρότυπος ΚΤΑΕ 1993-1995»
(Λιπάσματα Δραπετσώνας 1992-2000)
Η προσπάθεια για ένα στρατηγικό μετασχηματισμό
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Πα.Πει. 7ος Κύκλος ΜΠΣ στη Ναυτιλία
Γ’ Εξάμηνο 2008-09
Πειραιάς Δεκέμβριος 2008
Περιεχόμενα
Τίτλος Κεφαλαίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α1 Η Εταιρεία και η στρατηγική της
Α2 Η απόφαση
Β ΠΡΙΝ ΑΠ’ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ, ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ
Β1 Σχολή Περιβάλλοντος
Β2 Ενδεχομενική Θεωρία
Γ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Γ1 Το εξωτερικό Περιβάλλον
Γ2 Στρατηγική-Οργάνωση
Γ3 Το ιστορικό υπό το πρίσμα της θεωρίας
Δ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Δ1 Χρονικό 1996-2008
Δ2 Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το άρθρο αυτό γράφτηκε σαν μια εργασία για το μάθημα «Στρατηγικές των Επιχειρήσεων» με καθηγητή τον κ. Θ.Πελαγίδη, στα πλαίσια του 7ου κύκλου του ΜΠΣ στο Πα.Πει. 3ο εξάμηνο.
Επιλέχτηκε η ανάλυση της στρατηγικής μιας επιχείρησης με το όνομα «Πρότυπος Κτηματική και Τουριστική Ανώνυμος Εταιρεία (ΠΚΤΑΕ)», θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας, που προϋπήρχε μεν στα μητρώα των επιχειρήσεων σαν όνομα, δεν είχε όμως ουσιαστική δραστηριότητα μέχρι που τον Μάϊο του 1993 της δόθηκαν:
• μια «προίκα» 10 δις. δρχ. (περίπου 30 εκ. €) ως κεφάλαιο,
• ένας μεγαλεπήβολος καταστατικός στόχος και
• ένα «λαμπερό» διοικητικό συμβούλιο
για την δημιουργία μιας στρατηγικής προς την επίτευξη των στόχων της.
Την στρατηγική αυτή θα εξετάσουμε λεπτομερέστερα παρακάτω, υπό το φως σύγχρονων θεωριών της Στρατηγικής των Επιχειρήσεων και ιδιαίτερα θεωριών του Χ. Μίντζμπεργκ, αξίζει όμως να αναφέρουμε από τον πρόλογο κι όλας ότι πως επρόκειτο για ένα εγχείρημα μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα καθώς η Εταιρεία αυτή ανέλαβε να λειτουργήσει προσωρινά ένα εργοστάσιο χημικών προϊόντων με στόχο όχι την ενδυνάμωση και πρόοδό του στην αγορά όπου ήταν ενταγμένο αλλά, αντιθέτως, τη σταδιακή και σε σύντομο χρόνο μείωση των δραστηριοτήτων του με το μικρότερο δυνατό οικονομικό και κοινωνικό κόστος και τη προώθηση εκ παραλλήλου ενός σχεδίου δημιουργίας (στον χώρο που καταλάμβανε το εργοστάσιο) ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου με είσοδο στον οικονομικό χώρο του real estate και με την προώθηση προϊόντων όπως ακίνητα, χώροι γραφείων, αποθήκες κλπ., υποδομές για ένα σύγχρονο εμποροναυτιλιακό κέντρο,
Ας σημειωθεί ότι η στρατηγική αυτή απέτυχε και –επειδή η ζωή απεχθάνεται τα κενά- η επιχείρησή μας τερμάτισε τον σύντομο βίο της και αντικαταστάθηκε από άλλες επιχειρήσεις, με άλλους στόχους και νέες πορείες. Η συνέχεια της ιστορίας ενδιαφέρει μεν ως εξιστόρηση, και παρατίθεται εν συντομία στο κεφάλαιο Δ είναι αδιάφορη όμως από την πλευρά που θα εξεταστεί το θέμα. Γιατί η όποια εξιστόρηση στο δικό μας άρθρο θα γίνει με βάση τις εκ των προτέρων καταγεγραμμένες προθέσεις των πρωταγωνιστών και όχι ex posteriori και με βάση τις προθέσεις όπως συνάγονται εκ του αποτελέσματος.
Ο τρόπος εξέτασης θα είναι ο εξής:
• Στο κεφάλαιο Α θα παρατεθούν μερικά στοιχεία που θα κάνουν γνωστά στον αναγνώστη την εταιρεία, το περιβάλλον στο οποίο κινήθηκε και τον στρατηγικό της στόχο.
• Στη συνέχεια θα παρατεθούν (κεφάλαιο Β) στοιχεία της Θεωρίας του Περιβάλλοντος υπό το πρίσμα της οποίας εξετάζεται η Εταιρεία και ο στρατηγικός της στόχος. Η θεωρία κατά βάση προέρχεται από το βιβλίο Σαφάρι της Στρατηγικής και η αναφορά σε αυτήν είναι σχετικά σύντομη.
• Κατόπιν εξετάζονται τα στοιχεία του περιβάλλοντος και οι περιπέτειες της εταιρείας υπό το πρίσμα της θεωρίας (κεφάλαιο Γ).
• Τέλος, εξηγείται με βάση τη θεωρία το γιατί η Εταιρεία απέτυχε στη στρατηγική της (κεφάλαια Γ και Δ) και γίνεται μία νύξη για το πώς αλλιώς θα μπορούσαν να έχουν γίνει τα πράγματα.
Γ.ΤΣΙΡΙΔΗΣ, Δεκέμβριος 2008
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α1.- Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΤΗΣ ΣΤΟΧΟΣ
Όπως εξηγήθηκε και στον Πρόλογο, στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με τη εξιστόρηση και την ανάλυση, υπό την οπτική του επιστημονικού κλάδου της στρατηγικής επιχειρήσεων, της αποτυχίας του στρατηγικού σχεδιασμού μιας θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας επιχείρησης με την ονομασία «Πρότυπος Κτηματική Τουριστική Α.Ε (Πρότυπος ΚΤΑΕ)», που συστήθηκε για να πετύχει έναν μοναδικό στο είδος του στόχο, τον στόχο της μετάβασης της εκμετάλλευσης του εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας από τον δευτερογενή τομέα (χημική βιομηχανία) στον τριτογενή τομέα της κτηματικής αξιοποίησης με δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου. Θα παρακολουθήσουμε την πορεία της και θα δώσουμε όσο γίνεται καλύτερες εξηγήσεις για την αποτυχία της.
Α1. (I). ΧΡΟΝΟΣ
Ο χρόνος διάρκειας αυτής της στρατηγικής προσπάθειας είναι σύντομος. Ξεκίνησε με την αλλαγή Καταστατικού της παλιάς προϋπάρχουσας ΠΚΤΑΕ τον Αύγουστο του 1993 και τελείωσε τον Νοέμβριο του 1995.
Ημερομηνία γέννησης μια «ιστορική» συνάντηση στην πολυτελή κεντρική αίθουσα της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Κοτζιά στις 31/5/1993 με πολιτική κάλυψη σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο και ημερομηνία τερματισμού η απόφαση της ΕΤΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας για διαχωρισμό της εταιρείας σε δυο διαφορετικές επιχειρήσεις από την 1/1/1996. Έτσι έληξε στην ουσία η προσπάθεια επίτευξης του ενιαίου ως τότε στόχου, μέσα από μια και μοναδική επιχείρηση, της μετάβασης της εκμετάλλευσης από τις βιομηχανικές χημικές δραστηριότητες στον τομέα του real estate και της ανάπτυξης.
Στη θέση της μιας και μοναδικής εταιρείας που είχε αναλάβει την στρατηγικού τύπου πρωτότυπη και καινοτόμα μετάβαση λειτούργησαν στο εξής δύο διαφορετικές επιχειρήσεις, μία («Λιπάσματα Δραπετσώνας ΑΕ -ΛΙΔΡΑ») με στόχο την ομαλή διαχείριση ενός χημικού εργοστασίου με σύντομη ημερομηνία λήξης και μία άλλη («Πρότυπος ΚΤΑΕ» - Β΄ φάση με αλλαγή καταστατικού) με στόχο την ανάπτυξη ενός σχεδίου αξιοποίησης και πώλησης ακινήτου. Η ενιαία Πρότυπος ΚΤΑΕ είχε δηλώσει την αποτυχία της και οι δυο νέες θυγατρικές ξεκίνησαν η κάθε μία με τον δικό της στρατηγικό στόχο.
Το καινοτόμο αλλά και ονειροπόλο –όπως αποδείχτηκε- σχέδιο της μετάβασης που εξυπηρετήθηκε από την εταιρεία «Πρότυπος ΚΤΑΕ» θα αναλυθεί και θα εξεταστεί υπό το φως θεωριών περί στρατηγικής που είναι επίκαιρες στις μέρες που γράφεται αυτό το άρθρο και θα γίνει μια προσπάθεια να σκιαγραφηθούν ενδεχόμενες διαφορετικές στρατηγικές επιλογές και πορείες που θα μπορούσαν να έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε η αποτυχία να μην καταστεί τόσο βέβαιη και τόσο σύντομη.
A1. (II). ΤΟΠΟΣ
Η Πρότυπος ΚΤΑΕ διαδέχτηκε την «Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων -ΑΕΕΧΠ&Λ», που είχε περιέλθει λόγω χρεών από το 1992 στην Εθνική Τράπεζα, αγοράζοντας το εργοστάσιο Λιπασμάτων Δραπετσώνας από την Εθνική Κεφαλαίου που κατείχε τις μετοχές της ΑΕΕΧΠ&Λ για λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας.
Η προκάτοχος εταιρεία ΑΕΕΧΠ – Λ ιδρύθηκε το 1909 αναπτύσσοντας μεγάλη δραστηριότητα σε δύο κύρια κέντρα παραγωγής, ένα στη Δραπετσώνα (Λιπάσματα – Χημικά Προϊόντα – Γεωργικά φάρμακα – Υαλοπίνακες) και ένα στη Χαλκιδική με τα μεταλλεία (θειούχου μολύβδου – Ψευδαργύρου – Σιδηροπυρίτη). Μέχρι το 1992 απασχολούσε 3.000 εργαζόμενους και είχε κύκλο εργασιών της τάξης των 25 δις δρχ.
Το 1992 τέθηκε σε ειδική εν λειτουργία εκκαθάριση με αποτέλεσμα τον διαχωρισμό μεταλλείων και συγκροτήματος Δραπετσώνας. Τα μεταλλεία εξαγοράστηκαν απ’ την καναδική εταιρεία Χρυσού TVX. Το εργοστάσιο της Δραπετσώνας μεταβιβάστηκε το 1993 στην “Πρότυπο Κτηματική Τουριστική Α.Ε.” θυγατρική της ΕΤΕ.
Το σημείο στο οποίο βρίσκεται το εργοστάσιο είναι στην είσοδο ακριβώς του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά, στο άκρο του οικιστικού ιστού, σε μια πόλη όπως ο Πειραιάς που έχει τον χαρακτήρα ναυτιλιακού κέντρου, με την σοβαρή όμως έλλειψη υποδομών και οργάνωσης που να μπορεί να στηρίξει ένα σοβαρό επαναπατρισμό και μια συγκέντρωση των πολλών ναυτιλιακών εταιρειών που λειτουργούν είτε στο εξωτερικό είτε στο λεκανοπέδιο.
A1. (III). ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ
Η ιδέα να μετατραπεί το εργοστάσιο –αφού κλείσει- σε εμποροναυτιλιακό κέντρο έχει ήδη διατυπωθεί δημόσια από τη δεκαετία του ’80. Ο τοπικός τύπος κυρίως αλλά και φορείς όπως ο Σύνδεσμος Δήμων Πειραιά είχαν διατυπώσει προτάσεις για μετεγκατάσταση του εργοστασίου στον Αστακό. Η ιδέα της ανασυγκρότησης της περιοχής με αλλαγή χρήσεων γης αρχίζει να υποστηρίζεται και με μελέτες που αναθέτει ο Δήμος Δραπετσώνας. Ήδη από τον Ιούνιο του 1992 η πρόταση του Δήμου για αλλαγή χρήσης γης και σταδιακό κλείσιμο του εργοστασίου με χρονοδιάγραμμα 6 ετών βρίσκεται στην Κυβέρνηση και έχει και την έγκριση του Σωματείου των εργαζομένων στα Λιπάσματα.
Τη στιγμή που γεννιέται η Πρότυπος ΚΤΑΕ υπάρχουν δυο μελέτες που κυκλοφορούν στα διάφορα γραφεία τραπεζών, υπουργείων, υποψηφίων επενδυτών κλπ.:
Μία Μελέτη Βιωσιμότητας του εργοστασίου, που έχει συνταχθεί από τους τεχνικούς της εταιρείας ΑΕΕΧΠ&Λ η οποία αναλύει τα χρηματοοικονομικά και τεχνικά δεδομένα και καταλήγει ότι αν βρεθεί χρηματοδότηση 3 περίπου δις. δρχ. για κεφάλαια κίνησης και επιτευχθεί παραγωγή 300.000 περίπου τόνων λιπασμάτων (το εργοστάσιο έφτανε και στους 500.000 τόνους τις «καλές» του μέρες) η βιομηχανία θα μπορούσε να επιβιώσει.
Μια μελέτη Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου που έχει συνταχθεί από την μελετητική εταιρεία των Δήμων ΑΝΔΗΠ η οποία αναλύει την περίπτωση της πολεοδόμησης της περιοχής του εργοστασίου, εξετάζει τα χρηματοοικονομικά στοιχεία και καταλήγει ότι η μόνη βιώσιμη λύση για τους μετόχους είναι η δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου.
A2.- Η ΑΠΟΦΑΣΗ
Η απόφαση για τη δημιουργία (επρόκειτο για μετατροπή βεβαίως αλλά και για ουσιαστική μεταμόρφωση) της Πρότυπος ΚΤΑΕ τον Μάϊο του 1993 ανήκε στον εκπρόσωπο των μετόχων, τον τότε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας κ. Βρανόπουλο. Φυσικά είχε συμβουλευτεί τον ίδιο τον πρωθυπουργό (τότε ήταν ο κ. Μητσοτάκης) και είχε μιλήσει με παράγοντες της τοπικής κοινωνίας (δημάρχους, επιμελητήρια, ΟΛΠ) και με εκπροσώπους των εφοπλιστών. Επίσης είχε συζητήσει πολύ το θέμα της λιπασματοβιομηχανίας με τα στελέχη της ΑΕΕΧΠ&Λ. Η πρόταση που τελικά κατέθεσε και που ήταν η στρατηγική που θα ακολουθούσε η νέα Εταιρεία περιείχε στοιχεία από τις δύο μελέτες (της παλιάς εταιρείας και των δήμων) και μπήκε αμέσως σε εφαρμογή.
Δημιουργήθηκε λοιπόν η Πρότυπος ΚΤΑΕ και άρχισε να λειτουργεί από την 1/8/93 με διττό στόχο, τη σταδιακή μείωση της εκμετάλλευσης της χημικής βιομηχανίας και την επίσης σταδιακή ανάπτυξη της αναπλαστικής πλευράς για την εκμετάλλευση των γηπέδων που βρίσκονταν σε εξαιρετική θέση προκειμένου να δημιουργηθεί εμποροναυτιλιακό κέντρο στον Πειραιά.
Συμφωνήθηκε λοιπόν να εφαρμοστεί ένα σχέδιο μετάβασης από τον δευτερογενή στον τριτογενή τομέα της οικονομίας με λειτουργία του εργοστασίου για κάποια χρόνια με στήριξη και δανειοδότηση από την Τράπεζα με την Εγγύηση του Δημοσίου και την προώθηση του σχεδίου ανάπλασης με την τροποποίηση του γενικού πολεοδομικού σχεδίου και την εξεύρεση επενδυτών για τις νέες χρήσεις. Η Πρότυπος ΚΤΑΕ θα επιφορτιζόταν με το βάρος να φέρει αυτό το εγχείρημα εις πέρας.
Αυτό ήταν και ο στρατηγικός στόχος της Εταιρείας που αναλάμβανε να συνθέσει προθέσεις και επιθυμίες πολλών και διαφόρων παραγόντων και συγκεκριμένα:
1) των τότε δημοτικών αρχών Δραπετσώνας (που είχε τον ρόλο του leader και του κύριου επισπεύδοντος του προγράμματος και της εφαρμογής της ιδέας της ανάπλασης), και Κερατσινίου και Πειραιά ως όμορων με την περιοχή δήμων
2) των εργαζομένων των Λιπασμάτων είτε εκπροσωπουμένων δια του σωματείου τους είτε και με απ' ευθείας συμμετοχή τους μέσα από γενικές συνελεύσεις
3) της κυβέρνησης δια του τότε υπουργού εμπορίου κ. Αδριανόπουλου που γνώριζε τα πειραϊκά πράγματα και ήταν ο κύριος εμπνευστής και υπεύθυνος της απελευθέρωσης του λιπάσματος
4) της Εθνικής Τράπεζας δια του τότε διοικητού της κ. Βρανόπουλου που δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα να έχει στην ιδιοκτησία της ένα χημικό εργοστάσιο και που απέβλεπε με τη δημιουργία του εμποροναυτιλιακού κέντρου στην είσοδο σε νέες χρηματοοικονομικές αγορές και στην εμφάνιση ενός καλύτερου κοινωνικού προφίλ.
Ήταν, νομίζω, ένα εγχείρημα μοναδικό στην Ελλάδα, και για τον χαρακτήρα του και για το μέγεθός του καθώς ο σχεδιασμός της Ανάπλασης επεκτεινόταν σε μεγαλύτερο χώρο από εκείνον του εργοστασίου Λιπασμάτων.
Αφορούσε σε μεγάλες βιομηχανίες [φθίνουσες] με κατοχή μεγάλων εκτάσεων γης (ΑΓΕΤ 120 στρέμματα έκτασης, ΑΕΧΠ-Λ 250 στρέμματα έκτασης, ΜΟΜΠΙΛ και ΒΡ 80 στρέμματα έκτασης και ΟΛΠ, Δήμοι 110 στρ.) και με τη συνολική έκταση των 640 στρεμμάτων να βρίσκεται στην είσοδο ακριβώς του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας. προέβλεπε αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος σε μια πρωτοφανή κλίμακα για τα μεγέθη εκείνης της εποχής, προέβλεπε τη δημιουργία 3.000 νέων θέσεων εργασίας, και είχε σαν στρατηγικούς εταίρους εν συμφωνία, όλους τους κοινωνικούς εταίρους (κράτος, τοπική αυτοδιοίκηση, εργαζόμενοι, τράπεζες, ιδιοκτήτες γης). Συνέπιπτε μάλιστα εκείνον τον καιρό να έχει περάσει η ιδιοκτησία της ΑΓΕΤ στην Εθνική Τράπεζα και έτσι ο μέτοχος μπορούσε να μιλάει ακόμα καλύτερα για το σύνολο της έκτασης.
Για να γίνει κατανοητό το είδος του εγχειρήματος θα αναφέρω το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας "Πρότυπος ΚΤΑΕ" που συστήθηκε ως θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας και προικοδοτήθηκε με το εργοστάσιο και διπλό στόχο να λειτουργήσει το εργοστάσιο και να προωθήσει ταυτόχρονα την ανάπλαση.
Συμμετείχαν:
Πρόεδρος: Γ.Λαναράς (επιχειρηματίας, της γνωστής οικογένειας) πριν από αυτόν ο Αρ.Καραγιώργης εφοπλιστής
Διευθύνων σύμβουλος: αρχικά ο κ. Γ.Μελισσηνός και κατόπιν ο κ.Γ.Μαριάτος (οι μόνοι γνώστες της βιομηχανικής εκμετάλλευσης Λιπασμάτων), επίσης
Μέλη από την Τοπική Αυτοδιοίκηση: Κ.Χρονόπουλος, Γ.Τσιρίδης, Σ.Λογοθέτης, Δ.Σαράφογλου, δηλαδή ο δήμαρχος και ο αντιδήμαρχος Δραπετσώνας και οι δήμαρχοι Πειραιά και Κερατσινίου.
Μέλη από τους φορείς: Από τον ΟΛΠ ο τότε πρόεδρός του κ. Β.Κούτσης
Από το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο ο τότε πρόεδρος του κ. Γ. Κασιμάτης
Από τον εμπορικό σύλλογο Πειραιά ο τότε πρόεδρός του κ. Ι.Πολυχρονόπουλος
Υπήρχε επίσης και διευθυντικό στέλεχος της γειτονικής ΑΓΕΤ (Αρ. Παξινός).
Αρχικό κεφάλαιο 30.000 € που σταδιακά και με διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου θα ανέβαιναν στο ποσό των 30.000.000 € και που μαζί με τα πάγια στοιχεία της εταιρείας ξεπερνούσε κατά πολύ το ποσό των 85.000.000 € ήδη από τον πρώτο της ισολογισμό. Οι μετοχές ανήκαν όλες στην Εθνική Τράπεζα.
Το διοικητικό αυτό συμβούλιο άλλαξε στη συνέχεια εν μέρει κρατώντας όμως την πολυσυλλεκτική σύνθεση και τον χαρακτήρα του σαν ενός συμβουλίου που είχε διττό στόχο, την διαχείριση μιας φθίνουσας (βιομηχανικής) δραστηριότητας και την ομαλή μετάβαση-αντικατάστασή της από μιαν άλλη (κτηματική-αναπτυξιακή).
Β.- ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΑ ΑΚΟΥΣΤΟΥΝ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ
Στο άρθρο αυτό ξεκινώ και τελειώνω με την πεποίθηση ότι σύμφωνα με μία από τις 10 γνωστές σχολές Στρατηγικής, την αποκαλούμενη Σχολή Περιβάλλοντος, μπορεί να προσεγγιστεί ικανοποιητικά η περίπτωση (ως case study) της Εταιρείας «Πρότυπος Κτηματική και Τουριστική Ανώνυμος Εταιρεία» που έδρασε από τον Αύγουστο του 1993 ως το τέλος του 1995 προσπαθώντας να φέρει σε πέρας ένα εγχείρημα που περιείχε μια διακηρυγμένη στρατηγική και μαζί με αυτήν και όλα τα εφόδια για την αποτυχία της.
Και μαζί με την «Πρότυπος ΚΤΑΕ» που απέτυχε –και πολύ σύντομα μάλιστα- να πραγματοποιήσει τους στρατηγικούς της στόχους και που θα μπορούσε, ως εκ τούτου, να θεωρηθεί μια «παρακατιανή» επιχείρηση που πρέπει να σταλεί στο περιθώριο των επιτυχημένων και διδακτικών case studies, συμβαίνει και η ίδια η μέθοδος για την ανάλυσή της, η «Σχολή Περιβάλλοντος» να έχει κι αυτή τα ίδια προβλήματα και να θεωρείται επίσης κάτι σαν παρακατιανή θεωρία για στρατηγικές.
Πραγματικά η Σχολή Περιβάλλοντος είναι η πιο αμφιλεγόμενη ενδεχομένως σχολή στρατηγικών που με δυσκολία γίνεται δεκτή σαν μια ισότιμη ανάμεσα στις άλλες 9 που συνιστούν μαζί της το Top Ten των στρατηγικών στα σύγχρονα σαφάρι.
Οι μελετητές των στρατηγικών, θεωρούν πως η σχολή αυτή, με την έμφαση που δίνει στο περιβάλλον και στα εξωτερικά της Οργάνωσης στοιχεία, υποβιβάζει τη χάραξη στρατηγικής σε μια απλή προσαρμογή σε ένα παντοδύναμο και καθοριστικό «Περιβάλλον» που γίνεται αυτό ο πρωταγωνιστής και υποβαθμίζει την ίδια την έννοια της ύπαρξης και χάραξης μιας στρατηγικής από την Οργάνωση.
Χαρακτηριστικό είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο το Σαφάρι της Στρατηγικής του Χ.Μίντζμπεργκ, σε συνεργασία με τους Άλστραντ και Λάμπελ με το οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να απολογηθεί προκαταβολικά σε πιο αυστηρούς συναδέλφους του «στρατηγιστές» για την ιδέα του να συμπεριλάβει ανάμεσα στις άλλες και αυτή τη σχολή, αντί να την θέσει «εκτός των ορίων της στρατηγικής». Το απόσπασμα (σ.333 παρ.2) αναφέρει τα εξής:
«Παρ’ όλα αυτά έχει αναπτυχθεί μια βιβλιογραφία στην οποία η χάραξη στρατηγικής απεικονίζεται με αυτόν τον τρόπο, και αξίζει τον κόπο να κάνουμε μια μικρή έστω παρέκκλιση στο σαφάρι μας»
Χάρη λοιπόν στην αναπτυχθείσα … βιβλιογραφία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή την …. παρέκκλιση από το σαφάρι και να κυνηγήσουμε το δικό μας θήραμα που αναπτύσσεται στα μέσα της δεκαετίας του ’90 σε μια περιοχή που γεωγραφικά ανήκει στο ευρύτερο κεντρικό λιμάνι του Πειραιά και έχει να κάνει με δραστηριότητες που αγγίζουν χημική βιομηχανία (λιπάσματα) και τείνουν στη δημιουργία νέων αξιών γης και δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου για να φιλοξενήσει ένα φιλόδοξο και υπό δημιουργία ναυτιλιακό cluster του Πειραιά.
Για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε πιο άνετα την ανάλυση της στρατηγικής της Πρότυπος ΚΤΑΕ υπό το πρίσμα της Σχολής Περιβάλλοντος θα παραθέσουμε κατ’ αρχήν τις 4 βασικές αρχές που προσδιορίζουν τη σκέψη αυτής της σχολής καθώς επίσης θα παραθέσουμε και στοιχεία της Ενδεχομενικής Θεωρίας του Μίντζμπεργκ όπως και στοιχεία από την «Πληθυσμιακή Οικολογία» των επιχειρήσεων που θα μας βοηθήσουν στην περαιτέρω ανάλυσή μας.
Β1. ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Για τη Σχολή Περιβάλλοντος αναφέραμε ήδη και στην προηγούμενη παράγραφο ότι μετά βίας θεωρείται μία εκ των δέκα βασικών σχολών στρατηγικής άξια να συμπεριληφθεί στο «σαφάρι των στρατηγικών» καθώς ο κεντρικός ρόλος που παίζει το εξωτερικό περιβάλλον αδυνατίζει σαφώς τον ηγετικό χαρακτήρα της επιχείρησης και υπερτονίζει την αναγκαιότητα που προκύπτει από τα στοιχεία που δεν είναι εσωτερικά της οργάνωσης αλλά απρόβλεπτα, επιβαλλόμενα και –κατά βάση- μη ελέγξιμα από την ίδια την οργάνωση που τα βρίσκει στο δρόμο της και δεν τα δημιουργεί η ίδια.
Η εν συντομία παράθεση των βασικών στοιχείων αυτής της σχολής είναι εδώ αναγκαία και μία σύνοψη των προκείμενων αρχών δίνεται από τους παρακάτω τέσσερις άξονες:
Να σημειώσουμε εδώ ότι θα μπορούσε, πράγματι, να ακολουθήσει μια πιο ενδελεχής εξέταση καθεμιάς από τις παραπάνω αρχές. Συχνά είναι χρήσιμες οι αναφορές σε παραδείγματα οι επεξηγήσεις κλπ., όμως έστω και με τη μορφή που έχουν οι προκείμενες αρχές εδώ, έστω κι αν παρουσιάζονται σαν δογματικά στοιχεία μιας διακήρυξης, δίνουν την εικόνα που μας χρειάζεται στην αρχή αυτού του άρθρου προκειμένου να γίνει κατανοητό το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνει η εξέταση του case study που έχουμε επιλέξει.
Από την παράθεση των παραπάνω βασικών αρχών αυτής της στρατηγικής γίνεται φανερό πόσο μεγάλη σημασία αποδίδεται στην ύπαρξη αντικειμενικών συνθηκών στο «περιβάλλον» και στο πόσο απόλυτα οι συνθήκες αυτές επιβάλλουν λύσεις και στρατηγικές τις οποίες η οργάνωση οφείλει να διαχειριστεί σωστά αλλιώς χάνεται.
Το περιβάλλον ονομάζεται και χαρακτηρίζεται ως «ο κεντρικός δρών» της υπόθεσης χάραξης στρατηγικής, αφαιρώντας κατά πολύ την αναγκαιότητα της φαντασίας και της επιχειρηματικότητας που θα προσέφερε ο ηγέτης. Εδώ η ανάγκη γίνεται οδηγός και ο ηγέτης πρέπει να βάλει τη φαντασία του να δουλέψει για να εξυπηρετήσει αυτή την ανάγκη. Η δεύτερη βασική αρχή της σχολής του Περιβάλλοντος εξ άλλου το κάνει ξεκάθαρο. Όποιος δεν προσαρμοστεί, αποβάλλεται. Η στρατηγική είναι τέκνο της ανάγκης και ο ηγέτης πρέπει να το καταλάβει αυτό έγκαιρα.
Η ηγεσία οφείλει, λοιπόν, να προσαρμόσει την οργάνωση στις εξωτερικές συνθήκες και να αποφύγει την τάση των μικρότερων και επιμέρους οργανωτικών σχηματισμών στο εσωτερικό της οργάνωσης να συνομαδώνονται και να σχηματίζουν «γωνιές» οικολογικού τύπου -συντηρητικές θα πρόσθετα- που ως στόχο έχουν την επιβίωση των γνωστών παλαιών δομών και του οικείου και συνηθισμένου περιβάλλοντος που απειλείται από τα νέα δεδομένα και «πρέπει» να αμυνθεί για να μην αποβληθεί.
Αυτές οι οικολογικού τύπου «γωνιές», οι συντηρητικές «συνομαδώσεις» που δημιουργούνται από την αντίδραση των τμημάτων της οργάνωσης απέναντι στην κεντρική καθοδήγηση, καθίστανται με την πάροδο του χρόνου εχθρικές προς την κυρίαρχη στρατηγική που επιζητά την αλλαγή με τη μορφή της προσαρμογής στο νέο εξελισσόμενο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον και στο τέλος πεθαίνουν από έλλειψη «πόρων» καθώς ο κεντρικός στόχος της οργάνωσης δεν μπορεί να προβλέπει πόρους για οποιονδήποτε δεν μπορεί να συντονιστεί με τον κεντρικό σχεδιασμό.
Αυτή είναι με λίγα λόγια η κεντρική ιδέα της Σχολής του Περιβάλλοντος σχετικά με τις στρατηγικές που μπορούν να χαραχτούν. Και η περίπτωση που εξετάζουμε στο άρθρο αυτό μοιάζει να ταιριάζει πολύ με όλα τα χαρακτηριστικά που περιγράφηκαν εδώ.
Θα δούμε εύκολα να παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία της αναγκαιότητας, της καταλυτικής επίδρασης του εξωτερικού περιβάλλοντος, της στρατηγικής που προβάλει όχι ως συνειδητή επιλογή ή τοποθέτηση (δουλειά στην οποία ειδικεύονται άλλες σχολές) αλλά ως προσαρμογή, της δημιουργίας των εσωτερικών εχθρικών δομών, την ανάγκη ενός ηγέτη που να μπορεί να προσαρμόσει τις επί μέρους τακτικές στην κεντρική στρατηγική και να εμπνεύσει την ολική προσαρμογή της οργάνωσης στο εξωτερικό περιβάλλον με τρόπο θετικό και εποικοδομητικό για την ίδια, όπως θα δούμε και τον θάνατο όλων όσοι δεν τα κατάφεραν σε αυτό τον αγώνα της επιβίωσης.
Ωστόσο χρειάζεται λίγη ακόμα βοήθεια από την θεωρία προκειμένου να αναπτυχθεί ολόκληρος ο καμβάς πάνω στον οποίο θα κεντηθεί η ανάλυσή μας.
Β2. ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Θα ήταν παράλειψη και θα έμεναν πολλά πράγματα ανεξήγητα στην ανάλυση που ακολουθεί, αν δεν συμπληρωνόταν η παραπάνω σύνοψη των βασικών αρχών της σχολής Περιβάλλοντος και με ορισμένα στοιχεία της «Ενδεχομενικής Θεωρίας» του Μίντζμπεργκ.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος διοίκησης μιας οργάνωσης που έχει ήδη αποφασίσει μια στρατηγική αλλά όλα εξαρτώνται από το μέγεθος της οργάνωσης, την τεχνολογία, τη σταθερότητα του περιβάλλοντος, τον εξωτερικό ανταγωνισμό κλπ. Στην ουσία, η ενδεχομενική θεωρία εξηγεί και το γιατί το πείραμα στο οποίο αναφέρεται αυτό το άρθρο απέτυχε ενώ θα μπορούσε και να έχει πετύχει. Μια διαφορετική συνταγή από αυτή που ακολουθήθηκε, με άλλες ποσότητες οργάνωσης, σταθερότητας, ακόμα και «πίστης στον στόχο» θα έλεγα προσθέτοντας ένα παράγοντα σε εκείνους που ανέφερε ο Μίντζμπεργκ, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχία της στρατηγικής που ναι μεν επιβλήθηκε εν πολλοίς από τις αντικειμενικές συνθήκες και το εξωτερικό περιβάλλον αλλά καθοδηγήθηκε από τις εσωτερικές επιλογές ως προς τον τρόπο διοίκησης και πλοήγησης.
Ας δούμε όμως λίγο περισσότερο την ενδεχομενική θεωρία.
Ο Μίντζμπεργκ θέλησε να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά εκείνα του Περιβάλλοντος που κάνουν τις διαφορές στις οργανώσεις. Συνόψισε αυτά τα χαρακτηριστικά σε τέσσερις κατηγορίες
• Σταθερότητα του περιβάλλοντος.
Το περιβάλλον μιας οργάνωσης μπορεί να είναι σταθερό η συνεχώς μεταβαλλόμενο, δυναμικό ή στάσιμο κλπ. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στο δικό μας υπόδειγμα υπήρχε μια σταθερότητα για το σκέλος της βιομηχανικής εκμετάλλευσης σε όρους αγοράς (παραδοσιακοί πελάτες, παραδοσιακοί προμηθευτές, γνωστό και αναγνωρισμένο σήμα, γνωστή η αγορά), όμως υπήρχε έντονη αστάθεια και πλήρης άγνοια στο σκέλος της κτηματαγοράς, το περιβάλλον εδώ ήταν εντελώς ανθυγιεινό σε ό,τι αφορά στους παράγοντες που ήταν κινητήριες δυνάμεις της στρατηγικής που είχε επιλεγεί.
• Πολυπλοκότητα
Η Πολυπλοκότητα είναι παράγοντας που μπορεί να καθορίσει την Στρατηγική και τη μορφή της Οργάνωσης που θα επιλεγεί ως η κατάλληλη για να εφαρμόσει αυτή τη στρατηγική. Ό,τι είναι πολύπλοκο είναι συνήθως και δύσκολα αντιμετωπίσιμο, απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή, ανάλυση και περισσότερους πόρους για την αντιμετώπισή του. Το απλό είναι γνωστό και εύκολα αντιμετωπίσιμο.
• Ποικιλομορφία αγοράς
Οι αγορές στις οποίες απευθύνεται μια Οργάνωση μπορεί να είναι ομοιογενείς ή ποικιλόμορφες, και η ποικιλομορφία τους επηρεάζει ακόμα και το ίδιο το είδος της Οργάνωσης.
• Εχθρότητα
Το περιβάλλον μιας Οργάνωσης μπορεί να είναι εχθρικό ή γενναιόδωρο, και η στάση του επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό, από τις σχέσεις της Οργάνωσης με τα συνδικάτα, την Κυβέρνηση και άλλες εξωτερικές ομάδες καθώς και από τους πόρους που διαθέτει για να μετατρέψει ένα εχθρικό περιβάλλον σε φιλικό.
Η άποψη της πληθυσμιακής οικολογίας
Οι θεωρητικοί της πληθυσμιακής οικολογίας αμφιβάλλουν για το αν οι προσαρμογές της οργάνωσης στο εξωτερικό περιβάλλον οφείλονται σε συνειδητές επιλογές και πιστεύουν ότι οι τέτοιες αλλαγές είναι μάλλον επιφανειακές, ότι οι αρχικές δομές και ο χαρακτήρας μιας οργάνωσης δεν αλλάζουν και πως όλα τα βασικά στοιχεία παγιώνονται σε μια εταιρεία λίγο μετά τη γέννησή της. Οι επακόλουθες ενέργειες την καθιστούν μάλλον άκαμπτη και δεν της δίνουν τη δυνατότητα για λήψη πραγματικά σοβαρών στρατηγικών αποφάσεων. Η εταιρεία ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο τη μοίρα της μέσα στο περιβάλλον στο οποίο ενεργεί και ουσιαστικά αλλάζει μαζί με το περιβάλλον, επιβιώνοντας όταν άλλοι πληθυσμοί πεθαίνουν.
Παρ’ όλο που οι πληθυσμιακοί οικολόγοι αποφεύγουν να ορίσουν τη στρατηγική σαν διαδικασία συνεχούς προσαρμογής ωστόσο οι οργανώσεις έχουν πάντα τη δυνατότητα να προσαρμοστούν χρησιμοποιώντας όλους τους πόρους που διαθέτουν ή να κρατήσουν απόθεμα για περίπτωση υποχώρησης κλπ.. Για τους πληθυσμιακού οικολόγους οι επιχειρήσεις λαμβάνουν κάποιες τέτοιου τύπου αποφάσεις και η εν συνεχεία εξέλιξη του περιβάλλοντος δείχνει ποιες από αυτές είχαν «σωστή» επιλογή (και αυτές επιβιώνουν) ενώ οι άλλες χάνονται.
Για να δει κανείς την θεωρία να αναπτύσσεται σε πραγματικές καταστάσεις χρειάζεται πολύ χρόνο για παρατήρηση αφού ο χρόνος είναι ο βασικός παράγοντας για την «φυσική» επιλογή.
Θεσμικές πιέσεις για συμμόρφωση (θεσμική θεωρία)
Σύμφωνα με τη θεσμική θεωρία μια οργάνωση αντιμετωπίζει θεσμικές πιέσεις μέσα στο περιβάλλον της που αποτελείται από αλληλεπιδράσεις μεταξύ προμηθευτών, καταναλωτών, κανονιστικών οργανισμών, κυβερνητικών οργανισμών και ανταγωνιστών. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον συνυπάρχουν από τη μια μεριά οι Οικονομικοί Πόροι (συντελεστές εκμετάλλευσης) και οι Συμβολικοί Πόροι (φήμη, γόητρο κλπ.). Οι Οικονομικοί πόροι μπορούν να προμηθεύσουν ή δημιουργήσουν Συμβολικούς Πόρους και οι τελευταίοι με τη σειρά τους να φέρουν οικονομικούς πόρους πίσω στην Οργάνωση. Οι εταιρείες πρέπει να επιδιώκουν την καλύτερη διαχείριση αυτών των αγαθών και επειδή στην αγορά συμβαίνουν παρόμοια πράγματα και μαθαίνει η μία οργάνωση από την άλλη, στο τέλος καταλήγουν να έχουν σιγά-σιγά κοινές συμπεριφορές.
Οι πιέσεις για μια τέτοια εξομάλυνση των διαφορών τους εξασκούνται με τη μορφή «ισομορφισμών» που διακρίνονται σε:
• Εξαναγκαστικούς (π.χ. καινοτόμοι στόχοι)
• Μιμητικός (π.χ. δανεισμός υποδειγματικών προτύπων)
• Κανονιστικός (υψηλή εξειδίκευση)
Η θεωρία των θεσμικών πιέσεων χρειάζεται χρόνο για να ξεδιπλωθεί και στην περίπτωση που μελετάμε δεν μπορούμε να βρούμε εφαρμογές της που να μας δείχνουν κάτι σημαντικό για να σημειώσουμε. Έτσι η αναφορά στη θεωρία αυτή γίνεται περισσότερο για να ολοκληρωθεί μια εικόνα για τη Σχολή Περιβάλλοντος και λιγότερο γιατί μας είναι αναγκαία στο παρόν άρθρο.
Γ.- ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Η Θεωρία του Περιβάλλοντος μας δίνει μια πολύ καλή ιδέα για το πώς κτίστηκε η στρατηγική της «Πρότυπος ΚΤΑΕ». Όπως θα δούμε ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση ανάγκης που την επέβαλε το εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή οι επικρατούσες συνθήκες στην αγορά, στον τεχνολογικό τομέα, στην τοπική κοινωνία, στους ανταγωνιστές κλπ.
Και θα ξεχωρίσουμε ακόμα πιο καλά τις βασικές μας θέσεις περιγράφοντας όχι μόνο αυτό που θεωρούμε ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΟΡΓΑΝΩΣΗ σε σχέση με την υπό εξέταση Εταιρεία αλλά και αυτό που η ίδια ή ο περίγυρός της θεωρούσε ότι ήταν Στρατηγική και Οργάνωσή της. Αυτή η λεπτή διάκριση ανάμεσα σε αυτό που έμοιαζε να είναι στρατηγική και σε αυτό που τελικά ήταν στρατηγική, όπως επίσης ανάμεσα σε αυτό που έμοιαζε να είναι οργανωτική δομή και σε αυτό που πραγματικά ήταν, θα ρίξει και περισσότερο φως στη σχέση της θεωρίας με την πράξη, θα μας δώσει να καταλάβουμε καλύτερα τα αίτια της αποτυχίας και θα μας εφοδιάσει με την καθησυχαστική βεβαιότητα (ή υποψία) ότι θα είχαμε σίγουρα να κάνουμε κάτι διαφορετικό και πιθανά καλύτερο αν μπορούσαμε να γυρίσουμε τον χρόνο στην εκκίνηση αυτής της ιστορίας και να ξαναδοκιμάσουμε.
Γ1. ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Καμιά φορά τα γεγονότα μας παρασέρνουν. Η ένταση των στιγμών φωτίζει έντονα τις λεπτομέρειες και ξεχνά κανείς ότι είναι οι μεγάλοι όγκοι που παίζουν τον πιο σπουδαίο ρόλο και πως ακόμα και οι σκιές είναι μερικές φορές ένα πολύ σημαντικό μέρος μιας εικόνας
Στην περίπτωσή μας, η «Πρότυπος ΚΤΑΕ» γεννήθηκε σε ένα ιστορικό περιβάλλον γεμάτο εντάσεις και αγωνίες. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά μερικές μορφές που είχε αυτή η ένταση:
Υπήρχε μια μεγάλη και πραγματική αγωνία για τη σωτηρία των θέσεων εργασίας χιλίων περίπου εργαζομένων και αρκετών συνδεδεμένων με την επιχείρηση (εμπόριο, συνεργεία κλπ.)
Υπήρχε ένα έντονο ενδιαφέρον για την συνέχιση μιας παραγωγικής διεργασίας που είχε μεν και εξαγωγικό χαρακτήρα, ωστόσο στήριζε την αγροτική οικονομία της Νότιας Ελλάδας
Συνέτρεχαν λόγοι ιστορίας καθώς στον χώρο ήταν ζωντανή η ίδια η βιομηχανική ιστορία της χώρας
Συνέτρεχαν λόγοι συναισθηματικοί που στηρίζονταν στην ενενηντάχρονη ύπαρξη και λειτουργία του εργοστασίου.
Το εργοστάσιο είχε δώσει τα μέσα διαβίωσης και προκοπής σε γενιές ολόκληρες ανθρώπων της περιοχής
Παράλληλα, το ίδιο εργοστάσιο είχε καταστρέψει τη ζωή και την υγεία επίσης πάρα πολλών εργαζομένων και κατοίκων.
Υπήρχε μια έντονη αγωνία και ελπίδα μιας περιοχής με περισσότερους από 500.000 κατοίκους (ολόκληρος ο ευρύτερος Πειραιάς) που περίμενε να αναβαθμιστεί εκ βάθρων και να ξεφύγει από την μιζέρια της φτώχειας και της εγκατάλειψης,
Μέσα από αυτά τα έντονα συναισθηματικά φορτισμένα δεδομένα θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς πως ένα ψυχρό «οικονομικό» περιβάλλον, είχε ήδη προδιαγράψει τις βασικές συνιστώσες της συνέχειας.
Έτσι θα διακρίνουμε ανάμεσα σε εκείνα που έμοιαζαν να είναι εξωτερικό περιβάλλον και σε εκείνα που πραγματικά αποτελούσαν το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης και είχαν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΜΟΙΑΖΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ «ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»
Κάποια γεγονότα που συνέβησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 έθεσαν αιφνιδίως το θέμα του μέλλοντος της Λιπασματοβιομηχανίας και ιδιαίτερα του εργοστασίου Λιπασμάτων Δραπετσώνας επί τάπητος. Τα γεγονότα αυτά ήταν:
Η Δημοτική Αρχή που εκλέχτηκε στη Δραπετσώνα το 1990 έθεσε σαν πρώτο προγραμματικό στόχο της το κλείσιμο του εργοστασίου και την ανασυγκρότηση της περιοχής με νέες χρήσεις γης και στροφή στον τριτογενή τομέα.
Το 1992 η Ανώνυμη Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (ΑΕΧΠ & Λ), χρεωμένη με ποσό 18 δισ. δρχ. στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος βρέθηκε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Ακινήτων, μιας εταιρείας θυγατρικής της Εθνικής που ανέλαβε να την κλείσει και να την πουλήσει. Μπήκε σε καθεστώς «ειδικής εκκαθάρισης».
Το 1992, όταν συνέβη αυτή η αλλαγή ιδιοκτησίας, η ΑΕΧΠ-Λ είχε 1.200 εργαζόμενους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μερικά χρόνια νωρίτερα είχε 3-3.500 εργαζόμενους στο ίδιο εργοστάσιο. Η παράδοση της εταιρείας από την Ιδιοκτησία Μποδοσάκη στην ΕΤΕ ήταν αποτέλεσμα αφ' ενός μεν του χρέους της, αφ' ετέρου δε (και κατά κύριο λόγο) της απελευθέρωσης της αγοράς λιπάσματος (από 1/1/92) που την έκανε μη ανταγωνιστική επιχείρηση στον χώρο.
Από τα 1.200 άτομα που εργάζονταν στην εταιρεία απολύθηκαν στις αρχές του 1992 "εν μια νυκτί" οι 400 με παράλληλο κλείσιμο μιας παραδοσιακής λειτουργίας της εταιρείας (του τζαμιού), οι δε υπόλοιποι 800 τέθηκαν σε "διαθεσιμότητα" με επικείμενη την απόλυσή τους.
Τα τεχνικά στελέχη της Εταιρείας έφτιαξαν ένα σχέδιο (Μελέτη Βιωσιμότητας) με βάση το οποίο ζητούσαν χρηματοδότηση με κρατική εγγύηση για να συνεχίσουν την παραγωγή λιπασμάτων χωρίς ζημίες όπως ισχυρίζονταν.
Παράλληλα ο Δήμος Δραπετσώνας (και μαζί του ο γειτονικός Δήμος Κερατσινίου) είχαν εκπονήσει ένα σχέδιο ανάπλασης της περιοχής (με μια μελέτη που ολοκληρώθηκε το 1992) όπου πρότειναν κλείσιμο των εργοστασίων (Λιπασμάτων, ΑΓΕΤ, ΜΟΜΠΙΛ, ΒΡ) και πολεοδόμηση της περιοχής για δημιουργία ενός εμποροναυτιλιακού κέντρου.
Το σχέδιο αυτό οι δήμοι το περιέφεραν στις διοικήσεις της ΑΕΧΠ-Λ και της ΑΓΕΤ (που τότε είχε περάσει κι αυτή στα χέρια της Εθνικής Τράπεζας) προτείνοντάς το ως μια λύση συμφέρουσα για την ευρύτερη περιοχή αλλά και για τους ιδιοκτήτες γης που θα αξιοποιούσαν τη γη με τρόπο επικερδέστερο από τις παραπαίουσες βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις τους.
Η Εθνική Τράπεζα είχε ήδη εκπονήσει το δικό της σχέδιο για εκποίηση του εργοστασίου [βασικά του ακινήτου στο οποίο περιλαμβανόταν ένα εργοστάσιο] μη μπορώντας να βρει αγοραστές αφού μαζί με το ακίνητο τους κληροδοτούσε ένα σωρό προβλήματα (εργαζόμενοι, εργοστάσιο, πρώτες ύλες, πελάτες και προμηθευτές, προβλήματα με το υπέδαφος κλπ)
Η Κυβέρνηση ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την απελευθέρωση της τιμής του Λιπάσματος (συμφωνίες του Μάαστριχτ) αλλά είχε πρόβλημα με τις απολύσεις 1.200 εργαζομένων χωρίς σχέδιο απορρόφησης ή έστω διαχείρισής τους.
Αυτά σε γενικές γραμμές ήταν τα γεγονότα του 1992 και 1993 που έδιναν το στίγμα της κατάστασης που επικρατούσε. Η κατάσταση ζητούσε μιαν απάντηση…
Την απάντηση έδωσαν οι πολιτικοί. Επρόκειτο για μια ομάδα από κυβερνητικούς, αυτοδιοικητικούς και τραπεζικούς παράγοντες που αν και χωρίς άμεση συνάφεια και σύνδεση μεταξύ τους λειτούργησαν σαν μια συλλογική ηγεσία που δεν έβαλε καμιά προσωπική σφραγίδα (δεν ήταν καν ένα πρόσωπο εξ άλλου) όμως κατάφερε να διατυπώσει την στρατηγική που θα ακολουθούσε ο φορέας που θα αναλάμβανε το επιχειρηματικό εγχείρημα. Οι πολιτικοί, λοιπόν, είδαν το πρόβλημα συνολικά και συμφώνησαν στη δημιουργία μιας Εταιρείας που θα αναλάμβανε το βάρος να θέσει ως στρατηγικό της στόχο την μετάλλαξη όλων των στοιχείων του προβλήματος με τρόπο δημιουργικό. Συμφώνησαν, έτσι, στη δημιουργία της εταιρείας «Πρότυπος ΚΤΑΕ». Η ηγεσία κατέστη παθητικό στοιχείο που ανέλαβε απλά την προσαρμογή στο περιβάλλον. Πραγματικά η Πρότυπος ΚΤΑΕ, δημιουργήθηκε όχι επειδή υπήρξε ηγέτης μέσα από την οργάνωσή της αλλά ως πολιτική συνεννόηση για αντιμετώπιση προβλημάτων των εργαζομένων αφ’ ενός και των πολιτικών καθαρού περιβάλλοντος από την άλλη. Ήταν ολοκάθαρα ένας συμβιβασμός που υποδήλωνε απλή προσαρμογή στις απαιτήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος και όχι μια εμπνευσμένη πολιτική που θα οδηγούσε προς το μέλλον με την εκπλήρωση κάποιων στόχων.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Κάποια άλλα γεγονότα όμως, που συνέβησαν τα αμέσως προηγούμενα χρόνια είχαν καθοριστική σημασία:
ΓΕΓΟΝΟΣ 1ο:
Εξ αιτίας του φωτοχημικού νέφους που κάλυψε την Αθήνα στη δεκαετία του ’70 και έφερε το περιβαλλοντικό πρόβλημα στο προσκήνιο, δημοσιεύτηκε το 1984 με τη μέριμνα του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Α.Τρίτση το Προεδρικό Διάταγμα Νο 84 που απαγόρευε επεκτάσεις και εκσυγχρονισμούς βιομηχανιών στην Αττική. Το διάταγμα αυτό εμπόδισε την ΑΕΕΧΠ&Λ να πραγματοποιήσει έναν εκσυγχρονισμό του εργοστασίου της που σχεδιάστηκε το 1984 και επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί το 1985-87. Μια προσφυγή του Δήμου στο Συμβούλιο της Επικρατείας το 1987 ματαίωσε τον εκσυγχρονισμό που ήταν αναγκαίος για να συνεχίσει το εργοστάσιο να είναι ανταγωνιστικό.
ΓΕΓΟΝΟΣ 2ο:
Η είσοδος της Ελλάδας στις ρυθμίσεις του Μάαστριχτ το 1992 επέφερε και την πλήρη απελευθέρωση των τιμών του λιπάσματος. Αυτό το γεγονός έκανε τη βιομηχανική εκμετάλλευση της ΑΕΕΧΠ&Λ μη ανταγωνιστική όπως ήταν διαρθρωμένη. Μέχρι τότε μπορούσε να εργάζεται με το σύστημα cost+plus που σημαίνει ότι προσδιόριζε η ίδια το κόστος της, έβαζε και ένα καπέλο για εύλογο κέρδος και πουλούσε το λίπασμα με εξασφαλισμένο κέρδος, ο δε αγοραστής επιδοτείτο από το κράτος για να αγοράσει σε αυτή την τιμή. Το τέλος του συστήματος κοστολόγησης cost-plus δημιουργούσε πλέον αξεπέραστα προβλήματα ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας. Η εισαγωγή φτηνού λιπάσματος από το εξωτερικό ήταν ελεύθερη από το 1994 και μετά.
ΓΕΓΟΝΟΣ 3ο:
Ήδη από την δεκαετία του ’80 με την κρίση στη Ναυτιλία, είχε εξεταστεί το ενδεχόμενο μετακίνησης των ναυτιλιακών εταιρειών και του ναυτιλιακού cluster εν γένει στον Πειραιά με ναυαρχίδα τις εταιρείες του City of London. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν η έλλειψη υποδομών και κτηριακών όγκων με σύγχρονες προδιαγραφές. Ο χώρος του εργοστασίου Λιπασμάτων (250 στρέμματα) μαζί με άλλους γειτονικούς δημόσιους ή βιομηχανικούς χώρους (ΑΓΕΤ, ΒΡ) έδινε μια έκταση 600 περίπου στρεμμάτων που μπορούσε να αναπλαστεί και να αποτελέσει εμποροναυτιλιακό κέντρο με πλήρεις σύγχρονες προδιαγραφές
ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΕ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Την απάντηση μπορεί να έδωσαν οι πολιτικοί, έδωσαν όμως μιαν απάντηση που βρήκαν έτοιμη και αναγκαστική Όπως παλιότερα ο Μωάμεθ ή ο Μωυσής βρήκαν έτοιμες, καταγεγραμμένες και συγκεκριμένες τις εντολές τους και τις στρατηγικές τους από ένα Θεό-Αλλάχ, έτσι και τώρα οι πολιτικοί βρήκαν έτοιμη, υποχρεωτική και συγκεκριμένη την στρατηγική από τον παράγοντα που η Σχολή Περιβάλλοντος αποκαλεί Εξωτερικό Περιβάλλον και που είναι ο Θεός-Αλλάχ της Σχολής.
Όπως φαίνεται από την περιγραφή των Γεγονότων 1 έως 3 της προηγουμένης παραγράφου, δεν μπορούσε να σχεδιαστεί τίποτε άλλο για τον χώρο πέρα από αυτό που σχεδιάστηκε και προτάθηκε και αποφασίστηκε ως ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ.
Προσοχή εδώ, όχι πως δεν μπορούσε να γίνει κάτι άλλο. Μπορούσε πολύ καλά να γίνει τουλάχιστον κάποιο από τα εξής:
Να μείνει η κατάσταση ως είχε και να κλείσει το εργοστάσιο με πάταγο και χωρίς προοπτική ή
Να συνεχίσει να το επιδοτεί έμμεσα και υπόγεια το ελληνικό κράτος και τώρα να πληρώνει ακόμα τα πρόστιμα για εκείνη του την κουτοπονηριά.
Μπορούσε επίσης να έχει γίνει γη πολεοδομήσιμη και να είχε κτιστεί εκεί μια ακόμα συνοικία όπως οι υπόλοιπες του Κερατσινίου ή της Δραπετσώνας.
Όχι λοιπόν πως δεν μπορούσε ΝΑ ΓΙΝΕΙ κάτι άλλο. Εκείνο που λέμε είναι ότι δεν μπορούσε ΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΙ κάτι άλλο. Το σχέδιο απαιτεί μια Στρατηγική και εδώ η Εξωτερική Πραγματικότητα καθόρισε απόλυτα αυτή τη στρατηγική
Αν δούμε το ζήτημα κάτω από το πρίσμα της ενδεχομενικής θεωρίας θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η εταιρεία βρήκε τρόπο να ανταποκριθεί στις εξωτερικές συνθήκες έτσι ώστε να επιβεβαιώσει την δομή της και να πραγματοποιήσει τις πιο ουσιαστικές επιδιώξεις των στελεχών της. Ατυχώς και η δομή αλλά και οι επιδιώξεις αυτές ήταν στο σύνολό τους αντίθετες προς τον διακηρυγμένο στόχο, την στρατηγική επιδίωξη με την οποία επιφορτίστηκε η εταιρεία με την γέννησή της.
Γ2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΜΟΙΑΖΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
Η Εταιρεία ξεκίνησε τη δράση της θεωρώντας πως υπάρχουν οι εγγυήσεις για την επίτευξη των στόχων της.
• Είχε ένα καταστατικό που προσδιόριζε αυτό τον διττό στόχο καθιστώντας έτσι ρητή και σαφή τη στρατηγική της.
• Είχε ένα Διοικητικό Συμβούλιο που «εγγυάτο» την ομαλή πορεία για την επίτευξη των καταστατικών στόχων
• Είχε επαρκή χρηματοδότηση και για την βιομηχανία λιπασμάτων (3 δις. δρχ.) και για την Ανάπλαση (1 δις. δρχ.)
• Είχε την πολιτική υποστήριξη της κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης ενώ είχε και την αμέριστη στήριξη από την τοπική αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς εταίρους και την τοπική κοινωνία.
• Έφτιαξε αμέσως ένα τμήμα στο οργανόγραμμά της το οποίο θα εργαζόταν για την Ανάπλαση της περιοχής αναζητώντας επενδυτές για το εγχείρημα.
Με μια πρώτη ματιά θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ήταν στο χέρι των ανθρώπων που ανέλαβαν το εγχείρημα να τα καταφέρουν ή όχι. Με την ίδια πρώτη ματιά θα υπέθετε κανείς πως όλα τα γρανάζια του μηχανισμού που έπρεπε να κινητοποιηθεί είχαν μπει στη θέση τους. Το στοίχημα έμοιαζε να μπορεί να κερδηθεί.
Έρχονται εδώ όμως οι θεωρίες και διαφωνούν. Λένε πως η οργάνωση πρέπει να είναι συντονισμένη με τον στρατηγικό στόχο και πως πρέπει να υπάρχουν προϋποθέσεις πολύ περισσότερες από την τυπική ύπαρξη τμήματος ή την εξασφάλιση μιας χρηματοδότησης στα λόγια. Λένε οι θεωρίες (και η ενδεχομενική θεωρία του Μίντζμπεργκ αλλά και εκείνη της «πληθυσμιακής οικολογίας» με τον τρόπο τους η κάθε μια, πως η οργάνωση μπορεί να στηθεί σε κόντρα με αυτό που φαίνεται λογικό και αναμενόμενο. Η ενδεχομενική θεωρία λέει πως αυτό μπορεί να συμβεί γιατί η αστάθεια του περιβάλλοντος θα επηρεάσει την οργάνωση, ή η πολυπλοκότητα θα οδηγήσει σε απώλεια στόχων και ορμής, ή η εχθρότητα που θα συναντήσει στο περιβάλλον θα την αποπροσανατολίσει κλπ. Η θεωρία της πληθυσμιακής οικολογίας λέει πως μπορεί το παιχνίδι να είναι χαμένο από την αρχή αν οι υπάρχουσες συνήθειες που κουβαλάει από το παρελθόν της η οργάνωση ή εκείνες που αποκτά στα πρώτα στάδια της οργάνωσής της την καθορίζουν απόλυτα και αν το περιβάλλον είναι αρνητικό την οδηγούν σε μαρασμό και θάνατο. Ας δούμε λεπτομερέστερα αυτές τις άλλες όψεις.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
(ή καλύτερα: ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ)
Το εγχείρημα ήταν δύσκολο αλλά είχαν προδιαγραφεί οι φάσεις του και είχε εξασφαλιστεί μια υποστήριξή του (κυβερνητική, της τοπικής κοινωνίας κλπ.) και θα μπορούσε να έχει οδηγηθεί σε επιτυχία. Εκείνο όμως που άλλο έμοιαζε και άλλο ήταν, είναι η ίδια η Οργάνωση που θα υλοποιούσε τον στρατηγικό σχεδιασμό.
Γιατί, σύμφωνα με τη ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ -που εδώ βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή της- η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ επιβλήθηκε ουσιαστικά από το εξωτερικό περιβάλλον που είχε καταδικάσει αυτά που έπρεπε να εκλείψουν και είχε υποδείξει αυτά που έπρεπε να τα διαδεχτούν έτσι κι αλλιώς και ανεξάρτητα από τις λαμπρές συσκέψεις, που δεν ήταν βέβαια άχρηστες αλλά ίσως δεν ήταν και τόσο ιστορικές. Εκεί που θα έπρεπε να δοθεί το βάρος σύμφωνα με την ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ που και αυτή εδώ βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή της, ήταν στην οργάνωση την ίδια, στον τρόπο διάρθρωσης και στο βάρος που η ίδια θα έδινε στα επιμέρους τμήματά της ώστε να εξυπηρετηθεί η στρατηγική. Εδώ έγινε το μεγάλο λάθος όλων όσοι με καλή διάθεση και ερασιτεχνισμό ασχολήθηκαν με το θέμα.
Πίστεψαν ότι με την εγκατάσταση ενός διοικητικού συμβουλίου με τέτοια χαρακτηριστικά (90% ανάπλαση και ένα σκάρτο 10% λιπασματοβιομηχανία) θα δινόταν ο κατάλληλος τόνος και θα εξασφαλιζόταν η σταθερή πορεία προς την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Η πραγματικότητα όμως ήταν άλλη.
Το 99% των εργαζομένων της εταιρείας δούλευε με αυταπάρνηση υπέρ του στόχου να μην κλείσει το εργοστάσιο και να μην πραγματοποιηθεί ποτέ η ανάπλαση. Συμπεριλαμβανομένων και των ανώτερων και ανώτατων στελεχών, ολόκληρη η επιχείρηση διαπνεόταν από ένα μίσος για την στρατηγική την οποία έπρεπε να εφαρμόσει.
Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αυτό ήταν ένα υπαρκτό πρόβλημα που θα έβρισκε την εξισορρόπησή του από μια στιβαρή ηγεσία με αίσθηση αποστολής. Και η ηγεσία αυτή –υποκειμενικά- υπήρχε στο πρόσωπο του Προέδρου και των Διοικητικών Συμβούλων, όμως εξανεμιζόταν από τις εξουσίες του Διευθύνοντα Συμβούλου, που ήταν ο εκάστοτε άνθρωπος της λιπασματοβιομηχανίας, καθώς από εκείνον περνούσαν τα πάντα στο εργοστάσιο με τζίρους της τάξης εκατοντάδων εκατομμυρίων € (δισεκατομμυρίων τότε δραχμών) τον χρόνο και αυτός ήταν ο αρμόδιος για να επιτρέπει ή όχι την ροή χρημάτων, προσωπικού, πόρων γενικά προς το σκέλος που εργαζόταν για την Ανάπλαση. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ποιες ήταν οι επιλογές του…
Έτσι το στοίχημα της στρατηγικής ήταν εξ αρχής κερδισμένο, με την έννοια ότι επιλέχτηκε η συγκεκριμένη στρατηγική έναντι οποιασδήποτε άλλης πρότασης, επειδή επιβλήθηκε από το εξωτερικό περιβάλλον, όμως το στοίχημα της Οργάνωσης που θα υλοποιούσε αυτή τη στρατηγική ήταν επίσης εξ αρχής χαμένο αφού ο όγκος της μιας δραστηριότητας σε συντελεστές παραγωγής (κεφάλαιο, προσωπικό, πόροι) υπερτερούσε της άλλης που είχε μόνο την έγγεια περιουσία να διαχειριστεί και αυτή υπό αίρεση.
Είναι ειρωνικό αλλά αξίζει να το σημειώσουμε. Ο Μίντζμπεργκ φρόντισε να αναφέρει την εχθρότητα σαν ένα σημαντικό παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει (θετικά ή αρνητικά) την στρατηγική και τη δυνατότητα προσαρμογής στο εξωτερικό περιβάλλον, θεωρούσε όμως αυτή την εχθρότητα σαν στοιχείο του εξωτερικού περιβάλλοντος που θα επηρέαζε την Οργάνωση και θα διαφοροποιούσε τον τρόπο που κάθε οργάνωση θα μπορούσε να επιδιώξει τον στόχο. Εδώ η εχθρότητα προήλθε κατά μεγάλο μέρος από το ίδιο το εσωτερικό περιβάλλον της Οργάνωσης, από την πλειοψηφία του προσωπικού της και από την αντίληψη που αυτό το προσωπικό είχε για τους νέους στόχους της εταιρείας. Για τους εργαζόμενους δεν είχαμε μια νέα εταιρεία μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήξεραν περιβάλλον, αλλά κάποιους προσωρινούς καταληψίες της ηγεσίας που θα έπρεπε το συντομότερο να αποβληθούν αφού βοηθήσουν άθελά τους ώστε η παλιά εταιρεία, η πάντα ζωντανή στα μάτια τους ΑΕΕΧΠ&Λ, ξεπεράσει τις δυσκολίες της στιγμής.
Γ3. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Αξίζει τώρα να δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες το ιστορικό αυτής της πορείας και να το φωτίσουμε με τα φώτα που μας δίνει η Θεωρία.
ΜΕ ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Είπαμε και δείξαμε ότι η Οργάνωση δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί στις ανάγκες του περιβάλλοντος. Δεν ήταν περίεργο που σύντομα αποβλήθηκε.
• Ο Εσωτερικός Οργανισμός που ψηφίστηκε από το νέο Διοικητικό Συμβούλιο δεν έβλεπε παρά ελάχιστα προς το μέλλον. Περιείχε στο Οργανόγραμμα τμήμα για την Ανάπλαση χωρίς όμως στελέχωση ικανή για ένα εγχείρημα τέτοιου μεγέθους που θα κινητοποιούσε στην εξέλιξή του δυνάμεις και πόρους πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δραχμών.
• Η σχέση υπαλλήλων της μιας δραστηριότητας προς υπαλλήλους της άλλης ήταν τρομακτικά εις βάρος του νέου. Οι 800 υπάλληλοι του εργοστασίου και των γραφείων και λογιστηρίων, η νομική υπηρεσία, η διευθυντική ομάδα, ολόκληρη σχεδόν η υπαλληλική πυραμίδα βρισκόταν σε ευθεία αντίθεση με τους διακηρυγμένους στρατηγικούς στόχους. Ένα τμήμα με 2-3 μόνο ανθρώπους με πίστη στην Ανάπλαση και ικανότητες για να την προχωρήσουν, αποδείχτηκε ότι δεν μπορούσε να κινήσει μόνο τους ένα τέτοιο θέμα.
• Η χρηματοδότηση από τα ίδια κεφάλαια δείχνει την μηδαμινή προσπάθεια προς τους στόχους που έβλεπαν στο μέλλον. Πολύ σύντομα και το 1 δις δρχ. που είχε διατεθεί για την Ανάπλαση πήγε κι αυτό για την χρηματοδότηση της χημικής βιομηχανίας ενώ η δημιουργία ζημιών προξενούσε την ανάγκη για νέους δανεισμούς με εγγυήσεις του δημοσίου που μετέτρεπαν το εγχείρημα από αναπλαστική προσπάθεια σε προσπάθεια διάσωσης ενός πεπαλαιωμένου εργοστασίου. Το πιο σημαντικό δεν ήταν ότι χάνονταν χρήματα και άλλοι πόροι αλλά ότι χανόταν δια παντός ο στρατηγικός στόχος και αποτύγχανε πλήρως ο στρατηγικός σχεδιασμός.
Δημιουργήθηκαν μέσα στην οργάνωση διακριτοί πόλοι που ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλον και αλληλοϋποβλέπονταν. Μοιάζει πολύ η εικόνα με τις διακριτές «γωνίες» που προβλέπει η θεωρία του Περιβάλλοντος και η δράση τους κατέστη τελικά απόλυτα καταστροφική για την ικανότητα της Πρότυπος να επιδιώξει τους στόχους με τους οποίους δημιουργήθηκε. Πραγματικά η θεωρία της σχολής του περιβάλλοντος λέει επιγραμματικά:
«Οι οργανώσεις καταλήγουν να συνομαδώνονται σε διακριτές «γωνίες» οικολογικού τύπου, τις οποίες μάλιστα διατηρούν έως ότου εκλείψουν οι πόροι ή έως ότου οι συνθήκες καταστούν εξαιρετικά εχθρικές. Μετά πεθαίνουν.»
(Η 4η βασική αρχή της Σχολής Περιβάλλοντος)
Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Πρότυπος ΚΤΑΕ. Και οι πόροι εξέλιπαν και οι συνθήκες κατέστησαν εχθρικές και οι «γωνίες» αυτές, οι λάθρα επιβιώνουσες με επιμονή και στοιχεία «οικολογικού τύπου» πέθαναν τελικά.
ΜΕ ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ «ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ»
Με βάση αυτή τη θεωρία –που στην ουσία επεκτείνει την θεωρία του περιβάλλοντος στο έπακρο- η προσαρμογή της ΠΚΤΑΕ στο εξωτερικό περιβάλλον δεν μπορούσε παρά να γίνει με τον μοναδικό τρόπο που αυτή η εταιρεία (η προκάτοχός της ΑΕΕΧΠ&Λ) ήξερε να ενεργεί. Οι όποιες αλλαγές δεν μπορούσαν παρά να είναι επιφανειακές και η εξάλειψη της εταιρείας από τον χάρτη και των αναπτυξιακών όσο και των βιομηχανικών εταιρειών δεν μπορούσε παρά να είναι σύντομη και ολοσχερής.
Η ίδια η ιστορία και προϊστορία της κατέστησαν την ΠΚΤΑΕ εξ ίσου άκαμπτη με την ΑΕΕΧΠ&Λ και την στέρησαν από τη δυνατότητα για λήψη πραγματικά σοβαρών στρατηγικών αποφάσεων. Σύμφωνα με την Πληθυσμιακή Οικολογία η εταιρεία ακολούθησε και πέθανε σύντομα όπως ήταν και το αναμενόμενο.
Ωστόσο αυτός ο «θάνατος» δεν είναι και το τέλος του κόσμου.
Μας το λέει και αυτό η θεωρία και ιδιαίτερα ο Στιβεν Τζεϊ Γκουντ που υποστηρίζει την άποψη ότι η «εξαφάνιση δεν είναι ντροπή».
Ο Γκουντ επισημαίνει ότι «ενώ οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν στη Γη για εκατό εκατομμύρια χρόνια, εντούτοις ένα άλλο είδος που μετράει μόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια ζωής όρισε τους δεινοσαύρους ως σύμβολο αποτυχίας» και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η ζωή είναι μια ιστορία περίπλοκων διακλαδώσεων και περιπλάνησης όπου προσωρινοί επιβιώσαντες προσαρμόζονται για να αλλάξουν τα τοπικά περιβάλλοντα»
Δ. Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Δ1. ΧΡΟΝΙΚΟ 1996-2008
Εν συντομία θα αναφέρω μερικά στάδια αυτής της διαδικασίας όπως εξελίχτηκε μπλεγμένη στα γρανάζια μιας γραφειοκρατίας (της Εθνικής Τράπεζας με την καθόλου εμπνευσμένη ηγεσία ενός πρώην υπαλλήλου της του κ. Μίρκου) και της πολιτικής, που έχει φτάσει σήμερα σε ένα αδιέξοδο.
*** Το 1995-96 έγιναν λαϊκές συνελεύσεις, συνελεύσεις εργαζομένων, συσκέψεις παραγόντων κυβερνητικών, συσκέψεις στον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας.
*** Το 1997 φτάσαμε να έχουν μείνει 650 εργαζόμενοι, και η Κυβέρνηση πέρασε νόμο για την πρόωρη συνταξιοδότηση όσων ήθελαν και για την απορρόφηση κατά προτεραιότητα απολυμένων σε άλλες επιχειρήσεις Διαχωρίστηκε η λειτουργία της "Πρότυπος ΚΤΑΕ" στην αμιγώς "αναπλαστική" "Πρότυπος" στην βιομηχανική "Λιπάσματα Δραπετσώνας". Ελήφθη απόφαση τροποποίησης του πολεοδομικού σχεδίου με χαρακτηρισμό όλης της περιοχής σαν ζώνης ενεργού πολεοδομίας, με χρήσεις πολεοδομικού κέντρου και συντελεστές δόμησης 0.4 bruto και 0.8 neto με εισφορά σε γη 50%
*** Το 1998 τα "Λιπάσματα Δραπετσώνας" έκλεισαν και το εργοστάσιο με 400 εργαζόμενους περίπου πέρασε στην ιδιοκτησία (μόνο η εκμετάλλευση όχι το οικόπεδο) στη ΣΥΝΕΛ που το λειτούργησε για ένα χρόνο
*** Το 1999 έκλεισε οριστικά απολύοντας τους τελευταίους εναπομείναντες 250 εργαζόμενους.
*** Το 2000 ο Οργανισμός της Αθήνας ενέταξε την περιοχή στο σχέδιο Terra Posidonia της ΕΕ που αφορούσε σε αναπλάσεις περιοχών όπως η Βαρκελώνη, η Νάπολι, ο Πειραιάς κλπ. Στη συνέχεια το θέμα βάλτωσε μετά από διάφορες πονεμένες ιστορίες και τώρα είναι σε ένα σημείο σχεδόν μηδέν.
Δ2. ΑΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΝΑ ΑΛΛΑΖΑ…
Με βάση όλα όσα γράφτηκαν στο άρθρο αυτό και με τη γνώση των λαθών που διαπιστώθηκαν υπό το πρίσμα της θεωρίας, τίθεται το ερώτημα αν θα μπορούσε κανείς (έστω και με την εκ των υστέρων ανάγνωση) να «διορθώσει» κάποιες καταστάσεις ώστε να ανατρέψει την κατάσταση.
Αφού ξεπεράσουμε αντιρρήσεις του τύπου «ό,τι ήταν να γίνει έγινε» ή ότι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε είναι μία και φεύγει ανεπιστρεπτί, θα μπορούσαμε να δούμε σαν άσκηση επί χάρτου μερικά πράγματα που θα μπορούσαν να είχαν γίνει αλλιώς. Ας τα καταγράψουμε:
1.- ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ
Ακούγεται τυπικό όμως κρύβει πολλή ουσία μέσα του αν αναλογιστεί κανείς ότι το Οργανόγραμμα της Εταιρείας είναι μια τοποθέτηση των επί μέρους στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης. Εδώ το στράτευμα ήταν εστραμμένο σε διαφορετικό χώρο από εκείνο στον οποίο βρισκόταν ο εχθρός. Η τοποθέτηση των τμημάτων και διευθύνσεων ήταν τέτοια ώστε να κρύβεται εντελώς το σκέλος της κτηματικής ανάπτυξης και να προβάλλεται σχεδόν αποκλειστικά το σκέλος της χημικής βιομηχανίας. Ό,τι έπρεπε σύντομα να εκλείψει, με το οργανόγραμμα έπαιρνε θέση διαρκείας και ό,τι έπρεπε τάχιστα να κυριαρχήσει κρυβόταν πίσω από κουρτίνες και παραπετάσματα.
Σε μια δημοσίευση των Μίλερ, Ντρογκ και Τουλούζ του 1988 (αναφέρεται στο βιβλίο Σαφάρι της Στρατηγικής σελ. 338) αναφέρεται χαρακτηριστικά το εξής απόσπασμα:
«Τα στελέχη επιλέγουν μία ανάμεσα σε πολλές βιώσιμες στρατηγικές και διαδικασίες χάραξης στρατηγικής εντός ενός πλαισίου συμφραζομένων, υιοθετώντας εκείνες που όχι μόνο ταιριάζουν στο περιβάλλον, αλλά και που αντανακλούν τα προσωπικά τους κίνητρα, τις προτιμήσεις και τις ικανότητές τους…..»
Υπάρχει καλύτερη περιγραφή αυτού που συνέβη; Μόνο που εδώ δεν επρόκειτο για μια επιλογή προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του στρατηγικού στόχου αλλά προς την υπονόμευση αυτού του στόχου.
2.- ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ
(ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ)
Η αρχική απόφαση, σύμφωνη με τον στρατηγικό στόχο της Εταιρείας, προέβλεπε χρηματοδότηση 4 δις δρχ. από την μητρική ΕΤΕ εκ των οποίων τα 3 δις δρχ. για πρώτες ύλες του εργοστασίου και το 1 δις δρχ. για την Ανάπλαση. Για την Ανάπλαση διετέθησαν όμως μόλις και μετά βίας 100 εκ. δρχ. σε δύο χρόνια για λειτουργικά έξοδα και το υπόλοιπο ποσό διατέθηκε κι αυτό για το εργοστάσιο. Και μόνο αυτό το γεγονός αρκεί για να δείξει το πώς και γιατί χάθηκε το στοίχημα του στρατηγικού στόχου.
3.- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
(ΕΛΛΕΙΨΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ-ΗΓΕΤΗ)
Ο στρατηγικός στόχος ήταν καινοτόμος, πρωτότυπος και ρηξικέλευθος, δεν είχε επομένως «πεπατημένες» στις οποίες θα μπορούσε να κινηθεί με αυτοματισμούς και δεν είχε και ένα φυσικό πρόσωπο ηγέτη που με την επιχειρηματικότητά του να καλύπτει τα κενά. Η συλλογική ηγεσία έθεσε τον στρατηγικό στόχο, δεν ήταν όμως παρούσα στην καθημερινή μάχη για την επιτυχία, εκεί όπου η συλλογικότητα δεν είναι πλεονέκτημα.
Χρειαζόταν επομένως η Στρατηγική να επιβεβαιώνεται συνεχώς και να έχει σερβομηχανισμούς που θα επανέφεραν με τρόπους επαναδραστικούς την Οργάνωση στη κατεύθυνση των πραγματικών της στόχων. Χρειαζόταν να υπάρχει ένα αξιόπιστο, ευέλικτο και πιστό στον στόχο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των μετόχων, των πολιτικών και των στελεχών της οργάνωσης. Αυτό το κανάλι θα ήταν ο εμπνευσμένος Ηγέτης, ο οποίος όμως δεν υπήρχε. Έτσι μόνος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Μέτοχο και την Οργάνωση παρέμενε ο εκάστοτε διευθύνων σύμβουλος που έπαιξε αρνητικό (ως προς τον στόχο) ρόλο αφού ήταν ο άνθρωπος της λιπασματοβιομηχανίας εκ των πραγμάτων.
Επί πλέον το εξωτερικό περιβάλλον υπέστη μια σημαντική μετάλλαξη για μια εταιρεία που εξαρτιόταν τόσο πολύ από την Κυβερνητική Πολιτική. Από το τέλος του 1993 όπου υπήρξε κυβερνητική αλλαγή (έχασε η Νέα Δημοκρατία του Κ.Μητσοτάκη και κέρδισε το ΠαΣοΚ του Α.Παπανδρέου) άλλαξε και η ηγεσία της Εθνικής Τράπεζας. Το ΠαΣοΚ είχε βέβαια θέση υπέρ της ανάπλασης και στήριζε απόλυτα σε κυβερνητικό επίπεδο (κυρίως δια του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Κ.Λαλιώτη) το σχέδιο και τον στρατηγικό στόχο επομένως και την Πρότυπος ΚΤΑΕ. Όμως η αλλαγή στο πρόσωπο του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας ήταν καταστροφική. Στη θέση του «οραματιστή» κ. Βρανόπουλου τοποθετήθηκε ένας πρώην υπάλληλος της ΕΤΕ, ο κ. Μίρκος, ο οποίος είδε το όλο θέμα με δυσκοιλιότητα δημόσιου υπαλλήλου και χωρίς να ενστερνιστεί το σχέδιο προσπάθησε να μειώσει τις χρηματοοικονομικές απώλειες της Τράπεζας βραχυπρόθεσμα. Εξ άλλου και η εντολή για διαχωρισμό της Πρότυπος ΚΤΑΕ σε Πρότυπος-Β’Φάση και ΛΙΔΡΑ ΑΕ έφερε τη δική του υπογραφή έστω κι αν ήταν απότοκος και αυτή– όπως έχουμε ήδη αναλύσει- του εξωτερικού περιβάλλοντος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το παρόν άρθρο, στα κυρίως κεφάλαια που το απαρτίζουν, αναφέρει τα απαραίτητα γεγονότα του case study που επιλέχτηκε, αναφέρει τις σχετικές θεωρίες και τα αποτελέσματα, κάνει δε και κριτικές παρατηρήσεις ενώ δεν παραλείπει και την παράγραφο του «αν ξανάρχιζαν όλα από την αρχή….». Για τον επίλογο δεν μένει παρά να σημειώσω την έκπληξή μου για το πόσο πολύ η θεωρία ταίριαζε και πολλές φορές έμοιαζε να προβλέπει ή να φωτίζει μυστήρια του παρελθόντος σε μια ιστορία που την έζησα προσωπικά πολύ έντονα και βρέθηκα στο κέντρο των εξελίξεων από την αρχή ως το τέλος της ενώ συνεχίζω να βρίσκομαι επί των επάλξεων και στην σημερινή ακόμα συνέχειά της.
Σαν αυτοδιοικητικός παράγοντας ήμουν βασικός διαμορφωτής –με ελάχιστους άλλους φίλους της εποχής του ’80- αυτής της στρατηγικής που τελικά επιβλήθηκε από τα πράγματα και ευτύχησα να ζήσω όλες τις «σπουδαίες» συσκέψεις στα Υπουργεία, στις συνελεύσεις των εργαζομένων, τις συνεδριάσεις στην Εθνική Τράπεζα, τα διοικητικά συμβούλια της Πρότυπος στο κτίριο Μποδοσάκη στο Σύνταγμα και στο Ινστιτούτο Κανελλόπουλου που ήταν οι έδρες της Εταιρείας. Βρέθηκα συμμέτοχος η συνδιοργανωτής και σε όλα τα μικρά ή μεγάλα, επίσημα ή ανεπίσημα φόρα, στα δημοτικά συμβούλια του Δήμου, στα Συμπόσια και Συνέδρια για Αναπλάσεις, στα συμβούλια της Πρότυπος αλλά και της ΛΙΔΡΑ στη συνέχεια, στις Ημερίδες που έγιναν, σε κλειστές και ανοιχτές συσκέψεις κλπ. Για το θέμα αυτό επισκέφτηκα το Γκρήνουιτς στο Λονδίνο όπου έγινε μια αντίστοιχη ανάπλαση του Άρσεναλ, και το Πάνκοου του Βερολίνου όπου έγινε αντίστοιχη ανάπλαση των χώρων της ΑΒΒ κλπ.. Μέσα από την επί δεκαετίες ενασχόλησή μου γνώρισα ένα μεγάλο κύκλο ανθρώπων και της βιομηχανίας λιπάσματος αλλά και των αναπλαστικών εγχειρημάτων.
Μπορώ να πως ότι ήμουν και είμαι γεμάτος πληροφορίες, στοιχεία, λεπτομέρειες και εξηγήσεις καθώς το κάθε θέμα το έχω συζητήσει πολύ και με πολλούς. Όμως η ενασχόλησή μου με την συγγραφή αυτού του άρθρου για το μάθημα «Στρατηγική των Επιχειρήσεων» φώτισε ξαφνικά τα πράγματα με ένα άλλο φως, με έκανε να δω τα γεγονότα και τις διαστάσεις τους από μια άλλη οπτική γωνία που ήταν πολύ καθαρή και πολύ διαφωτιστική. Πολλά πράγματα που έμεναν ερωτηματικά όπως το απλό «θα μπορούσε τότε να έχει γίνει κάτι άλλο; και τι;» ή που έμεναν χωρίς στέρεα δικαιολογία όπως τα «πως ξαφνικά ξύπνησε μέσα στον αείμνηστο Βρανόπουλο ο οραματιστής;» και «τι ακριβώς σήμαινε ο διαχωρισμός των λειτουργιών της Πρότυπος σε δύο επιχειρήσεις;» φωτίστηκαν από αυτή την οπτική και βρήκαν μια εξήγηση.
Ίσως να μην είναι η οριστική και τέλεια αλήθεια, ίσως άλλες θεωρίες ή άλλες σκέψεις να δώσουν στο μέλλον ακόμα καλύτερες εξηγήσεις, όμως είναι γεγονός ότι η πρώτη φορά που κάποια πράγματα μπήκαν σε μια τάξη είναι αυτή η στιγμή που λόγω του άρθρου συνέδεσα εκείνα τα γεγονότα με μια θεωρία περί στρατηγικής που τα εξηγεί και τα τοποθετεί σε ένα πλαίσιο. Από την άποψη αυτή, ακόμα κι αν η εργασία αυτή κριθεί ελλιπής, το κέρδος για μένα είναι δεδομένο και υπαρκτό και αυτό θέλησα να καταγράψω σαν επίλογο.
Σε αυτόν τον επίλογο λοιπόν, αντί να συνοψίσω συμπεράσματα, προτιμώ:
Να σημειώσω και τις ευχαριστίες μου στον κ. Θ.Πελαγίδη για τον χαλαρό και πολύ ανοιχτό τρόπο με τον οποίο τοποθέτησε τα ζητήματα της στρατηγικής επιτρέποντας σκέψεις ελεύθερες και δημιουργικές, και
Να τονίσω απλά ότι την ευχαριστήθηκα πολύ αυτή την εργασία και ότι έχω γι αυτήν εξασφαλισμένο ένα κοινό πέρα από το επιστημονικό κοινό της σχολής που θα διαβάσει αυτό το άρθρο. Οι φίλοι μου που μαζί ασχολούμαστε για τρεις περίπου δεκαετίες με το θέμα Λιπάσματα Δραπετσώνας και Ανάπλαση της Βιομηχανικής Ζώνης θα είναι οι σίγουροι αναγνώστες αυτού του άρθρου που έχει έτσι –όπως το προβλέπω- το δικό του αναγνωστικό κοινό.
Γ.Τσιρίδης, 31 Δεκεμβρίου 2008
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
«Το σαφάρι της στρατηγικής», Χ.Μίντζμεργκ, Μ.Άλστραντ, Τ.Λάμπελ
"Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909 - 1993). Λιπάσματα Δραπετσώνας". Ε. Μαΐστρου, Δ.Μαυροκορδάτου, Γ. Μαχαίρα, Ν, Μπελαβίλα, Λ. Παπαστεφανάκη, Γ. Πολύζου.
Πρακτικά ΔΣ της Πρότυπος ΚΤΑΕ 1993-1995, Αρχείο Γ.Τ.
«Πρακτικά ΔΣ της Λιπάσματα Δραπετσώνας ΑΕ» Αρχείο Γ.Τ.
«Η στρατηγική των επιχειρήσεων : Ελληνική και Διεθνής εμπειρία» Παπαδάκης, Βασίλης Μ., Εκδ. Μπένος 2002
«Μελέτη για την Οικονομική Ανασυγκρότηση της Βιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας-Κερατσινίου», Δήμοι Δραπετσώνας, Κερατσινίου, 1993 ΑΝΔΗΠ
«Μελέτη Βιωσιμότητας Εργοστασίου Λιπασμάτων», σύνταξη ΑΕΕΧΠ&Λ, 1993
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
